شیخ مفید در دیباچه کتاب الفصول می‌نویسد: «در دیگر نوشته‌های خود به مسایلی چون وجوب امامت، عصمت امام، ویژگیهای امام، دلایل امامت ائمه معصومین (علیه السلام) نقد ادعای مخالفان، فلسفه غیبت و... پرداخته ام. در این نوشته، به ده پرسش درباره مهدی، پاسخ می‌دهم.»
ابوعبدالله محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید یکی از اکابر فقهای شیعه در سده چهارم و پنجم هجری در سال ۳۳۶ هجری در روستایی به نام عبکرا دیده به جهان گشود. بعدها به همراه پدر که از اهالی بصره و به شغل معلمی اشتغال داشت به بغداد رفت و کسب علم و دانش پرداخت وی در مدت تحصیل از بزرگانی چون شیخ صدوق، محمد بن جنید اسکافی، ابو علی صولی، ابوغالب رازی و ابن قولویه قمی کسب فیض کرد و سرانجام استعداد و هوش فوق العاده خدادادی به یکی از نوادر در علم کلام و فقه در تاریخ اسلام بدل گشت.
پس از فراغت از تحصیل در بغداد به تدریس مشتاقان علوم دینی پرداخت و شاگردان بزرگی که هر یک به نوبه خود یکی از ناموران و نوادر جهان اسلام شدند و در میان تنبوه شاگردان به نام شیخ مفید نام چند تن چون ستاره‌های درخشان بیشتر رخ می‌نمایاند: سید مرتضی و سید رضی،شیخ طوسی و نجاشی و در این بین داستان آغاز تعلیم و تربیت دو بادر سید مرتضی و سید رضی که در عالم خواب و به توصیه حضرت زهرا(سلام الله علیها) به وقوع پیوست از همه جاب تر و بیانگر جایگاه رفیع و بلند مرتبه استاد و شاگردان با عظمت ایشان است.
شیخ سرانجام در سوم رمضان المبارک سال۴۱۳ هجری در سن ۷۵ سالگی رخ در نقاب خاک کشاند و جهان اسلام را در ماتم فقدان خویش سیه پوش کرد. شیخ علاوه بر تعلیم و تعلم شاگردان مبرز و بلند مرتبه آثار علمی گرانبهای بسیاری را به رشته تحریر در آ<رده اند که در میان آنها می‌توان از این کتابها نام برد:
اوایل المقالات، شرح عقاید صدوق، اجوبه المسائل السرویه و نکت الاعتقادیه در علم کلام و عقاید، المقنعه، المسائل الصاغانیه، جوابات اهل الرقه فی الاهله و العدد در فقه، امالی در اخلاق، الافصاح فی الامامة، ارشاد، جمل، الفصول المختاره، تفضیل امیر المؤمنین علی سایر الصحابه در امامت و فلسفه سیاسی اسلام.
شیخ مفید همچون استادش شیخ صدوق و دیگر علمای شیعه در جهت تشریح و توصیف مباحث مهدویت نیز آثار گرانبایی تألیف نموده اند که به اختصار به شرح آنها می‌پردازیم:
الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد
این کتاب در دو جلد (جزء) تنظیم شده جزء اول به حیات امام علی (علیه السلام) و جزء دوم به زندگانی دیگر ائمه (علیه السلام) اختصاص یافته است. بخش پایانی کتاب به امام مهدی (عج) است. دراین بخش پس از بیان نام، کنیه و ولادت حضرت مهدی(عج) به دلایل عقلی بر وجود امام معصوم اشاره می‌شود. آن گاه با بهره گیری از آیات قرآن و ورایات پیشوایان دین، ویژگیهای حضرت مهدی(عج) را بر می‌شمرد و از بشارت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به ظهور حضرت در آخرالزمان یاد می‌کند.
مطالب اساسی این کتاب عبارت است از:
-ادله عقلی و نقلی بر امامت امام عصر(عج)
-روایاتی که درباره حضرت مهدی(عج) رسیده است
-اشخاصی که به فیض دیدار امام نایل شدند
-کرامات و معجزات حضرت در عصر غیبت
-علایم ظهور و حوادث پیش از ظهور حضرت
-سال،روز و محل قیام
-چگونگی گردآوری سپاه و ماموریت آنان
-مسیر حرکت حضرت
-مدت امامت و حکومت
-جریانات آن روزگار
-وضعیت روزگار ظهور
-ویژگیهای حضرت مهدی(عج)
این کتاب با تحقیق موسسه آل البیت الاحیاء التراث قم در دو جلد۳۶۳ و۵۶۲ صفحه ای توسط انتشارات کنگره هزاره شیخ مفید به چاپ رسید.
الفصول العشره فی الغیبه
شیخ مفید در دیباچه کتاب الفصول درباره این رساله می‌نویسد: « در دیگر نوشته‌های خود به مسایلی چون وجوب امامت، عصمت امام، ویژگیهای امام، دلایل امامت ائمه معصومین (علیه السلام) نقد ادعای مخالفان، فلسفه غیبت و... پرداخته ام. در این نوشته،به ده پرسش درباره مهدی، پاسخ می‌دهم.» شیخ همچنین دراهمیت این کتاب می‌نویسد: « دراین اثر آنچه تمامی خردمندان بدان نیاز دارند،آورده شده و به گونه ساده، در دسترس همگان قرار گرفته است.»
پرسشهای دهگانه این کتاب عبارتند از:
۱-آیا امام حسن عسکری (علیه السلام) فرزندی به نام مهدی داشته است؟ آیا این را فقط شیعه باوردارد، یا غیر شیعیان نیز بدان اعتراف دارند؟
۲-تکذیب وجود فرزند برا یامام حسن عسکری(علیه السلام) از سوی جعفر بن علی (عموی امام زمان)
۳-امام حسن عسکری (علیه السلام) اگر فرزندی به نام مهدی داشت، چطور در وصیت خود، از او نام نبرده و به مادرش وصیت کرده است.
۴-دلیل بر ولادت مخفیانه و غیبت آن حضرت چیست؟
۵-غیبت طولانی، خلاف عادت پذیرفته نیست. چگونه می‌تواند فردی که در زمناهای دور چشم به جهان گشوده تا این زمان (۴۱۱هجری قمری) زنده باشد؟ اگر فرزندی به نام مهدی داشت، چطور در وصیت خود، از او نام نبرده و به مادرش وصیت کرده است.
۶- غیبت طولانی،با دست نیامدن و مشخص نبودن محل سکونت وی چگونه ممکن است؟
۷-بر فرض صحت غیبت، در صورت اجرا نکردن حدود بیان نکردن احکام، هدایت نکردن گمراهان، اقامه نکردن تمر به معروف و نهی از منکر چه نفعی خواهد داشت؟
۸- به هر دلیلی که شیعه امامیه ادعای فطحیه، کیسانیه، ناووسیه و اسماعیلیه را در باب غیبت باطل می‌شمارد، به همان دلیل ادعای شیعه امامیه نیز، در غیبت حضرت مهدی باطل است.
۹-شیعه امامیه بر این باور است که خداوند غیبت آن حضرت را لازم دانسته و خداوند چیزی را اراده نمی‌کند، مگر آن که دارای مصلحت باشد. از سوی دیگر شیعه امامیه معتقد است که در مشاهده آن حضرت و اخذ معارف دین از وی، مصلحت کامل بندگان وجود دارد و با ظهور آن حضرت، همه مصالح تحقق می‌پذیرد. بنابراین چگونه خداوند عیبت حضرت را اراده نموده است.
۱۰-اگر امامیه بر غیبت امام عصر(عج) اصرار کند، باید در هنگام ظهور، معتقد به معجزه باشد، تا مردم او را بشناسند، در حالی که داشتن معجزه از ویژگیهای پیامبران الهی است.
این کتاب به «المسائل العشره فی الغیبه والاجوبه عن المسائل العشر» نیز معروف است و با این نام نیز به چاپ رسیده است.این کتاب با تحقیق فارس حسون و انتشارات کنگره هزاره شیخ مفید در ۱۰۳ صفحه منتشر شده است.
رسالته ثانیه فی الغیبه
این رساله در پاسخ شخصی است که درباره غیبت امام زمان (عج) مطرح شده دراین رساله، پنج پرسش مطرح شده که شیخ، محکم و متقن به آنها پاسخ می‌دهد. از جمله سوالات مطرح شده در این اثر می‌توان از این سوالات نام برد:
-چه دلیلی بر وجود امام زمان هست؟
-چگونه کسی که طرفدار عدل و توحید است، امامت کسی را که ولادت او قطعی نیست می‌پذیرید؟ آیا چنین چیزی به عقل، یا وحی درست می‌آید؟
این کتاب نیز توسط انتشارات گنگره شیخ مفید و تحقیق علاء آل جعفر در ۶۰ صفحه به چاپ رسیده است.
منبع: نشریه موعود
/
سایت شیععه نیوز
