سرنوشت نخستین کسانی که به پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) توهین کردند
سوره‌ای که راجع به نخستین توهین‌کننده به پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شد
آیات سوره «مسد» که از سوره‌های قصار جزء سی‌ام قرآن کریم است و به موضوع جسارت «ابولهب» نسبت به پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) پرداخته است؛ مراجعه به تفسیر این سوره و سیره نبوی در صدر اسلام حاکی از آن است که «ابولهب» عموی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و یکی از ۱۰ فرزند حضرت عبدالمطلب بود.
عبدالمطّلب جد پدری پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) است؛ ایشان ۱۰ فرزند داشته که حضرت عبدالله پدر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، حضرت ابوطالب(علیه السلام) و حضرت حمزه(علیه السلام) از یک مادر بودند و به جز اینها، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) عموهای دیگری هم داشت.
* ابولهب که بود؟
نام ابولهب، «عبدالعزی» نقل شده است و در واقع، «ابولهب» کنیه وی بود؛ «لهب» به معنای شعله آتش است. از عرب‌های آن زمان دور نبود که نام فرزندانشان را لهب و آتش بگذارند؛ آنها چنین فرهنگی داشتند و هنوز هم آثار آن باقی است؛ به عنوان مثال «صدام» یعنی صدمه زدن بسیار؛ «هدام» یعنی خراب‌کننده بسیار؛ فلسفه این کار عرب‌ها این بود که چون حکومتی نداشتند تا از آنها حمایت کند، باید فرزندانشان را سفاک، بی‌باک، خونریز و به تعبیر عرب‌ها شجاع و دلاور و جنگاور بار بیاورند؛ لذا خیال می‌کردند اگر فرزندانشان را از کودکی با این عنوان‌ها صدا بزنند، این موجب تلقین قوت، نیرومندی و شجاعت آنها می‌شود!
«ابولهب» همسر «ام جمیل بنت حرب» خواهر «ابوسفیان» دشمن شماره یک پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) بود. نام ابوسفیان هم «فخر بن حرب» بود. «ام جمیل» برخلاف نامش، مانند برادرش «ابوسفیان» میان زنان، دشمن شماره یک حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) به شمار می‌رفت که ضدیت شدید با اسلام و پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) داشت.
بنی‌امیه در دوره جاهلیت از رقبای سرسخت بنی‌هاشم بود. ازدواج «ابولهب» از قبیله بنی‌هاشم با «ام‌جمیل» از قبیله بنی‌امیه، نه تنها روابط حسنه بین این دو خانواده ایجاد نکرد بلکه منجر به این شد که دشمنی‌های کینه‌توزانه خاندان بنی‌امیه از طریق «ام جمیل» به شوهرش «ابولهب» هم سرایت پیدا کند. از بررسی این قضیه به دست می‌آید که این زن، شرور و مسلط بر شوهرش بود.
* کنایه قرآن کریم به همسر ابولهب
قرآن کریم در سوره کوتاه «مسد» اشاره‌ای به این معنا دارد که « وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ»؛ اگر «ام جمیل» آتش‌‌بیار معرکه علیه اسلام و پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نبود، قرآن کریم این اندازه اعتنا و اهمیت نمی‌داد که نام او را با این کنایه بیاورد؛ قرآن کریم این زن را به عنوان آتش افروز یاد کرده است؛ در حقیقت این زن، شوهرش را علیه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) تحریک کرد.
* آغاز کینه‌توزی ابولهب نسبت به پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)
سر به سر گذاشتن «ابولهب» با پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) از زمانی آغاز شد که بزرگان مشرکین قریش در «دارالندوه» شکنجه، آزار و اذیت مسلمانان را قرار گذاشتند؛ چون رسم عرب‌ها بر این بود که بزرگ هر طایفه‌ای، متصدی شکنجه بردگان و ضعفای طایفه خودش شود. لذا قرار شد هر طایفه‌ای که ضعفایشان، مسلمان شدند، بزرگان به قدری آنها را به شکنجه بگیرند تا شاید از اسلام دست بردارند؛ چون پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) از بنی‌هاشم بود، شخصی از بنی‌هاشم باید متصدی پیشروی ایشان برای تبلیغ اسلام می‌شد.
بزرگان قریش سعی کردند تا ابوطالب این کار را بر عهده بگیرد اما نه تنها ابوطالب زیر بار نرفت بلکه اصرار و پافشاری فوق‌العاده و شدیدی در حد توان خود برای دفاع از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) کرد. آنها به جای ابوطالب، ابولهب را متصدی این کار کردند.
ابولهب برای رسیدن به اهداف خود، روی جاهای مرتفع می‌ایستاد و فریاد بلند می‌کرد که «مردم! هر کس مرا شناخته باشد که می‌شناسد؛ هر کس هم نمی‌شناسد می‌گویم که من عبدالعزی ابولهب ابن عبدالمطلب، عموی محمد هستم و محمد را تکذیب می‌کنم؛ مراقب باشید که او شما را فریب ندهد؛ من می‌گویم که او دروغگوست و دروغ می‌گوید که خدای یگانه و معاد هست و او ادعای پیامبری خدا را می‌کند و قرآنی دارد!»؛ «ابولهب» در ادامه توهین‌هایش به پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم)، سنگی پرتاب می‌کرد؛ بچه‌های کوچه هم می‌گفتند: چون عمویش به سمت او سنگ می‌زنند، ما هم سنگی به محمد بزنیم.
* خبری که قرآن کریم از آینده «ابولهب» داد
لذا سوره «مسد» در مقام رد ابولهب نازل شد؛ در آیه «تَبَّتْ یَدَا أَبِی لَهَبٍ وَتَبَّ»، کلمه «تب» به معنی «بریده می‌شود» است؛ یعنی قرآن کریم از آینده خبر می‌دهد که دست‌های او بریده می‌شود. آیه «مَا أَغْنَی عَنْهُ مَالُهُ وَمَا کَسَبَ» هم به این اشاره دارد که «ابولهب» همراه برادرش «عباس» در کار تجارت بود؛ او از این تجارت اموالی برای خود اندوخت؛ قرآن کریم اشاره دارد که این مال نمی‌تواند از «ابولهب» دفاع کند و او را از آسیب رسیدن نجات دهد.
آیه «سَیَصْلَی نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ» تعبیر از این است که «ابولهب» بر روی آتش شعله‌وری سوزانده خواهد شد؛ «وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ؛ فِی جِیدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ» می‌فرماید «در حالی که همسر او هیزم بیاور معرکه است، طنابی به گردن او هست، همراهش به آتش انداخته می‌شود». سوره کوتاه «مسد» حاکی از دشمنی اولیه در صدر اسلام در برابر دعوت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) از سوی عمویش ابولهب بود.
* مسخره کردن، حربه مشرکان علیه رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)
مطلب دیگری که از لحاظ ضدیت با پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در قرآن کریم به آن اشاره شده است، آیه ۹۴ و ۹۵ سوره حجر است. این آیات به تمسخر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) از سوی مشرکین اشاره دارد و به این تعبیر می‌فرماید: «آنچه را مأموریت داری، آشکارا بیان کن و از مشرکان روی گردان؛ ما شر استهزاءکنندگان را از تو دفع خواهیم کرد». یکی از رویارویی‌های مشرکین با پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم)، این بود که آنها بیش از ۳ سال بنی‌هاشم را در محاصره معروف «شعب ابی‌طالب» قرار دادند که با آنها داد و ستد نکنند؛ آذوقه‌ای به آنها ندهند و هیچ نسبت و رفاقتی با آنها نداشته باشند.
* بزرگان مشرکین در تقابل با دعوت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) به اسلام
قبیله قریش در آغاز دعوت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ۴۰ طایفه بودند که منتهی نسب آنها به حضرت ابراهیم (علیه السلام) برمی‌گشت؛ لذا به سنن دین و آیین حضرت ابراهیم از جمله احترام به خانه خدا، انجام مناسک و مراسم عبادتی و نیایشی خانه خدا و حرمت داشتن چهار ماه حرام، عمل می‌کردند.
در ۴ ماه حرام که حاجیان به مکه می‌رفتند، بنی‌هاشم امنیت پیدا می‌کرد؛ بزرگان مشرکین با هم توافق کردند که از ۶ مسیری که قبایل عرب برای حج به مکه وارد می‌شوند، یکی از بزرگان قریش بایستد، نگهبان آن راه باشد تا با بزرگ قبایل و کاروان حجاج، ملاقات کند و آنها را از پیروی از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) برحذر دارد. بزرگان مشرکین به مسیول کاروان‌ها می‌گفتند «دیوانه‌ای ظاهر شده و ادعاهایی دارد؛ مواظب باشید او ساحر است؛ زبان او سحرکننده مردم است؛ نباید به او گوش فرا دهید؛ نزدیک او نشوید».
* تأثیر تهدید سران مشرکان علیه پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و پاسخ قرآن کریم
این ۶ نفر، با حضور در ۶ مسیر حجاج، مانع از اجابت مردم به سوی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌شدند و حتی مانع از ملاقات پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با آنها بودند؛ آنها حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را تهدید کرده بودند که اگر به دعوت خود ادامه بدهد، او را از بین خواهند برد؛ بنابر اخبار تفسیری، پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) به منزلشان رفتند و در را به روی خود بستند.
در واقع تهدید سران مشرکین در این مورد، کارگر شد و آنها به مقصود خودشان رسیدند؛ لذا آیه ۹۴ و ۹۵ سوره حجر نازل شد که فرمود «فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ؛ إِنَّا کَفَیْنَاکَ الْمُسْتَهْزِیِینَ» و هر کدام از آنها به کیفیت خاصی از بین رفتند.
* زنان آوازه‌خوانی که رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) را به سخره می‌گرفتند
غیر از این ۶ نفر، ۶ نفر دیگر در سنوات بعد مسخره کردن پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) را ادامه دادند؛ دو نفر از آنها از زنان آوازه‌خوان مکه بودند؛ آنها اشعاری را می‌خواندند که این اشعار سروده شده، در اختیار آنها گذاشته می‌شد؛ به قولی ۳ یا ۴ نفر دیگر آنها مرد بودند. پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم)، خون این ۶ نفر را هدر کرده بودند؛ یعنی فرمودند: خون این افراد احترامی ندارد.
* سرنوشت کسانی که به پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) توهین کردند
در جریان «فتح مکه» در سال هشتم هجرت، ۱۰ هزار مسلمان از مدینه منوره عازم مکه شدند؛ پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند که هر کدام از این ۶ نفر را دیدید، از بین ببرید؛ برخی می‌گویند که در این جمع ۶ نفره، نفر سوم «هند جگرخوار» همسر ابوسفیان و مادر معاویه بود.
البته از جایی که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند، هر کس وارد خانه خودش شود، در خانه را به روی خود ببندد، در امان خواهد بود، حتی اگر کسی به خانه ابوسفیان برود، در خانه او در امان خواهد بود، این امان شامل «هند جگرخوار» هم شد.
«هند جگرخوار» به همراه زنانی ناشناس خدمت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) رسید و اظهار اسلام کرد؛ ایشان هم برای تشویق و ترغیب به دخول اسلام فرمودند: هر کس پیش از مسلمان شدن، هر دشمنی علیه اسلام کرده باشد، اسلام گناهان قبلی او را می‌پوشاند؛ لذا هند جگرخوار با اظهار کردن اسلام، در امان ماند.
یکی از آن دو زن آوزاه‌خوان هم زیر پای قاطری از بین رفت و دیگری تا زمان خلافت عثمان زنده بود و سپس هلاک شد. آن چهار مرد بعضی به دست آمدند و کشته شدند و بعضی هم از مسلمان شدن «هند» عبرت گرفتند.
یکی از آنها «عبدالله بن سعد بن ابی سرح اموی» برادر شیرخوارگی (رضاعی) خلیفه سوم بود؛ وی در ابتدا مسلمان شد و بعد پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و قرآن کریم را به سخره گرفت، پیامبر خون او را هدر کرد. وی در جریان فتح مکه زیر عبای خلیفه سوم عثمان پنهان شد؛ به محضر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) رسید و همان طوری که زیر عبا بود، عثمان برای او امان گرفت و همان جا اظهار شهادتین را کرد.
در سیره نبوی به دو دسته ۶ نفره اشاره شده است که این افراد سرنوشتی پیدا کردند؛ عبدالله و هند جگرخوار هم با مسلمان شدن ولو به حسب ظاهر، از هدر رفتن خونشان نجات پیدا کردند.
اینها نمونه‌های سیره نبوی در تاریخ صدر اسلام است؛ کسانی که به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)، اسلام و قرآن کریم اهانت کردند، به زبان قرآن کریم و پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) تهدید به اعدام و مرگ شدند.
لذا یکی از احکام مسلم در فقه اسلام این است که هر کسی به خدا، قرآن یا پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) اهانت کند، حکمش مرگ است و بر این اساس مرحوم امام خمینی(ره)، سلمان رشدی را که تمام این مقدسات را به مسخره گرفته بود، حکم به هدر خونش و اعدام او داده بودند.
ابنا
