جمع کننده قرآن کیست؟

ظاهراً تحت اشراف رسول خدا و به دستور ایشان قرآن جمع آوری شده است. برای این ادعا، دلایل و قراینی وجود دارد؛ از جمله:

الف: قرآن اولین و در عین حال مهم‌ترین و متقن‌ترین منبع و مأخذ همه‌ی مسلمانان در تمام حوزه‌های اعتقادی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی به شمار می‌رود؛ به طوری که امت اسلامی در مقابله با انحرافات فکری، اعتقادی و فرهنگی یا در تقابل با سایر ادیان، دلیل و برهانی قوی‌تر و مطمئن‌تر از آیات قرآن در اختیار ندارد.

ب: پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با آمال و آلام، احتیاجات دینی، فرهنگی امت اسلام آشنا بود و آنها را حس می‌کرد. خطرات فکری، سیاسی و اعتقادی که امت اسلامی را پس از وجود مبارکش تهدید می‌کرد را به خوبی درک می‌کرد. او به عنوان مدیر ادارۀ جامعه اسلامی، تمام مسیولیتهای دینی، فرهنگی، تربیتی، اجتماعی، سیاسی را عهده‌دار بود و با سازوکار مقابله با مشرکین و منافقین و مزوّرین کاملاً آشنا بود. او با علم به آینده و تحولات و انحرافاتی که قطعاً پدید خواهد آمد، چاره‌ها و راهکارهایی را با الهام از وحی به منظور ابلاغ رسالت عظیم خود اندیشیده و بکار برده است. با توجه به مطالب مذکور حتماً پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) حریص بر این بود که این قرآن، کتاب قانون حیات بشریت و سند محکم رستگاری انسانها را حفظ کند و اگر در زمان حیات پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) ـ با توجه به این که آیات و سوره‌هایی که نازل می‌شد هربار وهر کدام بر تکه کاغذ یا پوست حیوانات و... نوشته می‌شد و به صورت پراکنده و متفرق بود ـ جمع آوری و تدوین نمی‌شد احتمال تحریف از سوی برخی‌ها می‌رفت.

لذا به اعتقاد ما به دستور شخص پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) و در زمان حیات ایشان قرآن جمع آوری و به شکل و صورت فعلی تدوین گردیده است؛ دلایل و شواهد دیگری نیز این مدعا را تأیید می‌کند:

۱. اولین سوره قرآن کریم «فاتحة الکتاب» به معنای آغازگر کتاب است. از روایات مختلفی که از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده به خوبی استفاده می‌شود که این سوره در زمان خود پیامبر به همین نام شناخته می‌شده است ؛ با این که نخستین سوره‌ای نبود که بر پیامبر نازل شد و دلیل دیگری نیز بر انتخاب نام دیگری غیر از فاتحة الکتاب برای این سوره وجود ندارد.

۲. روایاتی که در کتب شیعه و سنی وجود دارد مبنی بر این که قرآن در زمان پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) به دستورپیامبر توسط امیرالمومنین علی (علیه السلام) و به کمک زیدبن‌ثابت، ابی بن کعب و برخی دیگر جمع آوری شده است. وطبق برخی روایات از زید بن ثابت نقل شده که: نوشته‌های قرآنی متفرق بود و پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به علی(علیه السلام) دستور داد تا آنها را یکجا جمع‌آوری کند تا ازضایع شدن آن جلوگیری شود. یا در روایت دیگر، «عثمان ‌بن ‌ابی‌العاص» می‌گوید: با گروهی وارد محضر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) شدیم از ایشان مصحف (قرآن) درخواست کردم و ایشان مصحفی که در نزدشان بود را به من داد.

اما درباره قرآنی که پس از شهادت پیامبر، امیرالمومنین آن را جمع و تدوین کردند، باید گفت که آن مصحف شریف، همین قرآن بود نه قرآنی غیر از این. البته ممکن است تدوین سوره‌ها و آیات در آن قرآن بر حسب زمان نزول بوده نه مثل ترتیب فعلی و مصحف آن حضرت، نه تنها مشتمل بر آیات و سوره‌های قرآن فعلی، بلکه مجموعه‌ای مرکب از "قرآن"‌، "تفسیر" و "شأن نزول آیات" نیز بوده باشد؛ اما مسلم است که آیات آسمانی آن، چیزی بیش و کم از قرآن فعلی که در دست مسلمانان است و از تحریف مصون می‌باشد نیست.

///