چرا امیرالمومنین(علیه السلام) فدک را پس نگرفت؟
همانطور که می‌دانیم یکی از حقوق حضرت زهرا (سلام الله علیها) که پس از ارتحال پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) غضب شد، مزرعه بزرگ فدک بود. این غصب، در تمام دوره خلافت ابوبکر بن ابی‌قحافة، عمربن خطاب و عثمان بن عفان ادامه داشت.
دوران خلافت ۲۵ ساله سه خلیفه اول سپری شد و خلافت در دستان با کفایت امیر مؤمنان (علیه السلام) قرار گرفت. اما در این دوره هم، با این که حضرت می‌توانست حق غصب شده اهل‌بیت را به آنان برگرداند چنین نکرد.
ایشان در نامه‌ای به عثمان بن حنیف چنین نوشت: «... از تمام آنچه آسمان بر آن سایه افکنده، تنها فدک در دست ما بود که گروهی بر آن، چشم طمع دوختند و گروهی دیگر سخاوتمندانه از آن چشم پوشیدند، و بهترین داور و حکم خداست. مرا با فدک و غیر فدک چه کار، در حالی که آرامگاه فردای آدمی قبری است که در تاریکی آن آثار وی محو می‌شود و اخبارش ناپدید گردد... » (نهج البلاغة، نامه ۴۵)
ابن ابی الحدید (دانشمند سنی معتزلی) در شرح این نامه می‌نویسد: «علی و خاندانش فدک را رها نکردند مگر به اجبار و از روی غصب، لذا حضرت بعد از جملات اولیه می‌گوید:"بهترین حکم و داور خداست"، و این، سخنِ کسی است که شکایت دارد و تظلم می‌کند». (شرح نهج البلاغة، ج ۱۶، ص ۲۰۸)
اما درباره اینکه چرا امیرالمؤمنین (علیه السلام) در دوران حکومتش اقدام به پس گرفتن فدک نکرد، روایاتی از امامان معصوم (علیهم السلام) نیز رسیده است ؛ از جمله: «ابراهیم کرخی از امام صادق (علیه السلام) پرسید: چرا امیر مؤمنان هنگامی که به خلافت رسید فدک را رها کرد؟ امام (علیه السلام) پاسخ داد: « او به پیامبر اقتدا کرد. عقیل، پس از هجرت پیامبر به مدینه، خانه آن حضرت را بدون رضایتش فروخت. هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) مکه را فتح کرد از ایشان پرسیدند: یا رسول الله آیا به خانه خود باز نمی‌گردید؟ حضرت فرمود:"مگر عقیل برای ما خانه‌ای گذاشته است؟! ما خاندانی هستیم که اگر به ظلم از ما چیزی را بگیرند آنرا بازپس نخواهیم گرفت."از اینرو، امیر مؤمنان پس از تصدی خلافت، فدک را پس نگرفت». (علل الشرایع ـ ج۱ ـ ص ۱۵۴)
البته عدم اقدام علی (علیه السلام)، نشانه رضایت وی بر بقای غصب نیست ؛ بلکه همانطور که خود حضرت، داوری را به خداوند واگذار نموده است، فرزندان آن حضرت نیز پس از شهادت وی، هرگاه فرصتی می‌یافتند، یاد فدک را زنده می‌کردند.
برگرفته از کتاب فـدک ؛ نوشته آیة الله رضا استادی ؛ نشر برگزیده،قم، بهار ۱۳۸۵ (با اندک تلخیص و تصرف).
adui kd,c
