چرا امام زمان علیه السلام مظلوم است؟

امام زمان خود را به یاد آوریم
اگر سخن از مظلومیت و تنهایی به میان آید بسیاری از ما به یاد امیرالمومنین علیه‏ السلام و یا حضرت سیدالشهدا علیه‏ السلام می‏ افتیم. علی علیه‏ السلام خود در بیان تنهایی‏‌هایش می‏ فرماید:
"پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله ناگاه دیدم که هیچ یاوری جز خانواده خویش ندارم پس از مرگ بر آنان ترسیدم و چشمهایم را در حالی که خار در آن بود بستم و با گلویی که استخوان در آن مانده بود جرعه (حوادث را) نوشیدم."(۱)
این نمونه‏ای از حالات کسی است که اول مظلوم عالم لقب گرفته (چنان چه در بعضی زیارتنامه‏‌های حضرتش آمده است(۲)) اما عامل اصلی این مظلومیت سنگین و غربت سهمگین همانا مردمان زمانی و کوتاهی فهم و همتشان در شناخت و یاری حق بود چنانچه امام علیه‏ السلام خود خطاب گروهی از آنان فرمود: 
"چقدر دوست داشتم که هرگز شما را نمی‏دیدم و نمی‏شناختم همان شناختنی که مرا این چنین ملول و غمگین ساخت. خدایتان بکشد که این قدر خون به دل من کردید و سینه مرا از خشم لبریز ساختید و کاسه‏های غم را جرعه جرعه به من نوشاندید."(۳)
راستی! مسلمانان چه کردند که علی با آن همه لطف و رافت نسبت به افراد تحت حکومتش این چنین از خشم سخن می‏گوید او از غم مسلمانانی که شاید در گوشه‏ای از کشور اسلامی سر گرسنه بر زمین گذارد حتی از زنان خشک نیز خود را سیر نمی‏کرد پس چگونه تا این حد از مسلمانان به تنگ آمده است و کار تا آنجا رسید که به لحن نفرین فرمود: 
"خدایا من اینان را خسته کردم و آنها نیز مرا خسته نمودند و از من ملول شدند و مرا نیز ملول ساختند پس به جای آنان افراد بهترین به من عنایت کن و به جای من شخصی شرور را بر آنها مسلط فرما."(۴)
راستی! آیا مظلومیت امیرالمومنین علیه‏السلام در دورانی سی ساله پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و غربت حضرتش در میان مسلمانان آن دوره بیشتر بود با غربت و مظلومیت امام زمان علیه‏السلام در دوران حدود یکهزار و صد ساله غیبت کبری و آیا رفتار شیعیان در ن دوران‏ها بهتر از عملکرد مسلمانان آن دوره بوده یا احیانا بدتر نخست برای آن که یادآوری‏ای از نقش محوری وجود مقدس حضرت ولی عصر عج در حیات مادی و معنوی ما شیعیان و میزان توجه آن جناب به معتقدان حضرتش شده باشد نمونه‏هایی را ذکر می‏کنی امام زمان علیه‏السلام حدود هزار سال قبل در ضمن نامه‏ای به شیخ مفید (ره) به شیعیان خود چنین خطاب فرمود: 
"ما بر خبرهای شما احاطه داریم و چیزی از حوادث واقع بر شما از ما مخفی نیست... ما در مراقبت نسبت به شما کوتاهی نمی‏کنیم و توجه به شما را از یاد نمی‏بریم که اگر چنین نبود گرفتاری‏ها بر شما فرومی بارید و دشمنان ریشه شما را می‏کندند."(۵) 
سید بن طاووس از علمای بزرگ شیعه در قرن یازدهم هجری می‏گوید: سحرگاهی در سرداب مطهر سامرا (که منزل شخصی امام زمان علیه‏السلام است) صدای حضرت را شنیدم که چنین با خداوند نجوا می‏نمود. 
"خداوندا شیعیان ما گناهانی را مرتکب شده‏اند... اگر این گناهها بین تو و آنهاست از آنان درگذر که ما به این کار خشنود می‏شویم و آنچه از گناهان در بین خود آنهاست ایشان را از یکدیگر راضی و میانشان روابط نیکو برقرار فرما... و آنان را به بهشت وارد و از جهنم رنما و در کنار دشمنان ما مورد خشم خود قرارشان مده."(۶)
اینها نمونه‏ای است از شدت توجه و دلسوزی امام زمان - عجل الله فرجه - نسبت به شیعیان اما طرف دیگر رابطه و توجه شیعیان به امام خود چگونه است امام علیه‏السلام آن نور خدایی است که هرکس هدایت شود به واسطه اوست و به وسیله آن حضرت هم و غمها از مومنین برطرف می‏شود باب فیضی است که خیرات از آن طریق به بندگان عنایت می‏شود فریادرس هر درمانده‏ای است که او را بخواند و رحمت بیکران است.(۷) اینها و دهبیه این عبارت در متون دینی ما وارد شده و چنین مقاماتی تشریفات و تعارفات نیست بلکه واقعیات عالم است. خداوند خواسته که نظام عالم بر چنین نقشه‏ای استوار باشد همان طور که فی المثل در توصیف شب قدر قرآن کریم تصریح می‏کند بر آن که ملایک همه امور را نازل می‏د که نشان از طی مرحله‏ای از تقدیر امور عالم در آن شب دارد. امیرالمومنین علیه‏السلام به ابن عباس فرمود: 
"شب قدر هرساله وجود خواهد داشت و تقدیرات یک سال در آن نازل می‏شود و برای این کار زمامدارانی پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله خواهند بود که من و یازده نفر از فرزندانم یعنی ائمه‏ای که ملایکه با آنان سخن می‏گویند هستیم."(۸)
در زمان ما در هر شب قدر فرشتگان بر حضرت ولی عصر علیه‏السلام نازل می‏شوند و تقدیرات همگان رقم زده می‏شود حتی آنان که حضرت را نمی‏شناسند یا می‏شناسند ولی فراموشش کرده‏اند اما قطعا کسانی که رابطه خود را برقرار داشته‏اند مورد عنایت خاص خواهند بود. وه راه جفا و بی مهری با امام خود در پیش گرفته باشند از هدایت و حسن تقدیر و دستگیری در گردنه‏های خطرناک حوادث کم بهره خواهند بود مگر به بیانات مختلف به ما نفرموده‏اند که: 
"هر صبح و شام متوقع فرج امامتان باشید."(۹) 
انتظار فرج تنها این نیست که به وظایف دینی خود در بعد فردی و حتی اجتماعی عمل کنیم ما اگر تمام فروع دینی را صحیح به جا آوریم ولی ارتباط فردی و روحی با امام زمان نداشته باشیم منتظر نیستیم.
یک رکن اساسی در تشیع ارتباط تنگاتنگ روحی و معنوی با امام هر زمان بالاخص و با سایر حضرات معصومین علیهم‏السلام در رتبه بعد است. این که در حدیثی از امام جواد علیه‏السلام نقل شده است: 
"امام منتظر بعد از آن یادش مرده باشد قیام خواهد کرد."(۱۰)
زنگ خطری برای ماست. آیا این یهود و نصاری هستند که امام زمان را فراموش می‏کنند و یا شیعیان تاکید ما در این مختصر بر آن است که توجه موسمی و مراسمی که هر از چندگاه از جمله در ایام ولادت امام زمان علیه‏السلام در بین شیعیان متداول است با همه ارج و ارزش آن تنها گوشه‏ای از توجه و یادی است که باید نسبت به آن حضرت داشته باشیم. امام زمان علیه‏السلامشوای هر لحظه و واسطه دمادم فیض و هدایت الهی بر ماست و باید توجه به او در متن زندگی و شیعه گری ما باشد.

علت طولانی شدن دوران غیبت چیست
امام زمان خود را به یاد آوریم
آن حضرت خود در حدود هزار سال پیش در نامه‏ای خطاب به شیخ مفید(ره) چنین فرموده است: 
"اگر شیعیان ما - که خداوند توفیق طاعت به آنان عنایت کند- در وفا به پیمانی که با ما دارند یکپارچگی و همدلی داشتند هرگز میمنت و فیض ملاقات ما از آنها تاخیر نمی‏افتد و بزو سعادت دیدار ما با معرفتی کامل و شناختی راستین نصیبشان می‏شد. و هیچ چیز ما را از ایشان دور نساخته مگر آن دسته از کردارشان که بر ما خوشایند نیست و از ایشان توقع نداریم!"(۱۱) 
تعبیر حضرت در عبارات بالا که شرط دیدار را اجتماع و وحدت دلها بر پیمان با ایشان دانسته‏اند نشان می‏دهد که منظور از فیض ملاقاتی که وعده داده شده است تشرفات شخصی و فردی نیست زیرا این توفیق برای هر کسی که دارای شرایط لازم باشد رخ خواهد داد و متوقف بر همی با دیگران نیست. بلکه امام علیه‏السلام وعده داده‏اند که اگر دلهای شیعیان در توجه و آمادگی نسبت به ولایت آن حضرت همسو باشد ظهور به تاخیر نخواهد افتاد. و اکنون ده قرن از این سخن می‏گذر جامعه شیعی باید دایما متذکر باشد که گمشده‏ای دارد. البته او از ما پنهان است ولی ما از او غایب نیستیم. یار نزدیکتر از من به من است وین عجب‏تر که من از وی دور در عبارتی از امام باقر علیه‏السلام چنین دستور داده شده است: 
".. اگر روزی امامی از شما پنهان شد به درگاه الهی استغاثه کنید بر همان سنتی که داشته‏اید باقی بمانید و همانها را که دوست داشته‏اید دوست بدارید و با همانها که بغض داشته‏اید بغض ورزید که(در این صورت) فرج بسیار نزدیک خواهد بود."(۱۲)
به ما دستور داده شده است که در فقدان و غیبت امام خود استغاثه و التماس کنیم تا خداوند حجت خود را ظاهر کند به این عبارات دعای ندبه توجه کنید که خطاب به حضرت صاحب‏الزمان عرضه می‏داریم: 
"مولای من تا کی سرگردان تو باشم تا کی و با چه کلامی تو را بخوانم و با تو درد دل کنم بر من سخت است که از سوی غیر تو پاسخ داده و مورد لطف قرار گیرم. بر من سخت است که بر (غربت و هجران) توبگریم ولی دیگران تو را واگذارند. بر من دشوار است که بر خلاف همه غافلان از حضرتت دشواری(طاقت‏فرسای غیبت) تنها بر تو سنگینی کند. آیا یاوری هست که به همراهی او ناله و زاری را ادامه دهم آیا کسی هست که از دوری امام زمان بی‏تاب شده باشد تا در خلوتهایش من نیز همراه او بی‏تابی او شوم آیا چشمی را از دوری یار خار فرو رفته تا چشم من نیز با آن همدرد شود آیا ای پسر پیامبر راهی برای دیر تو هست آیا بزودی روز جدایی ما به فردای وصالت می‏رسد تا بهره‏مند شویم پس کی بر چشمه‏های سیراب کننده تو راه خواهیم یافت تا از تشنگی نجات یابیم."
شیعه باید با امام زمانش مانوس باشد و با یاد او سر کند باید دایما عهد دلدادگی و آمادگی خود را با حضرتش تازه نماید.(دعای عهد که در مفاتیح‏الجنان نقل شده دارای همین مضمون است). ما باید بدانیم و به فرزندانمان بیاموزیم که امام زمان اگر چه دیده نمی‏شود ولی نور الهی که هر هدایت شده‏ای به برکت او راه می‏یابد و با برکتش از مومنین رفع گرفتاری‏ها می‏شود آن حضرت است. امام زمان فریادرس و رحمت بیکران است. و لذا در زیارت با این بی او سلام می‏کنیم: 
"سلام بر تو ای پرچم برافراشته و علم فروریزنده و فریاد و رحمت گسترده."(۱۳)
امام زمان علیه‏السلام در دوران غیبت خود نیز"علم منصوب"و پرچم به اهتزاز درآمده‏ای است که اگر در دیدرس ما قرار نگیرد و غافل از او باشیم از هدایت بسیار فاصله داریم واگر غیبت او باعث فراموش کردن حضرتش در میان ما نشود مصداق این مژده پیامبر اکرم صلی‏الله علیه و آله هستیم که فرمود: 
"قسم به خدایی که مرا به حق برانگیخت پایداران در اعتقاد به او در زمان غیبتش گرانبهاترین انسانها هستند."(۱۴) 
و امیرالمومنین علیه‏السلام بشارت داده است: 
"هر کس به دلیل طولانی شدن غیبت مهدی دل سخت نشود و بر دین خود پایدار بماند در قیامت با من و هم درجه با من خواهد بود."(۱۵)
بدانیم و به جوانانمان بیاموزیم که در روزگار تنگناهای معنوی و مادی ما شیعیان بی‏پناه و تنها نیستیم بلکه پدری مهربان داریم که بسیار به آنها نزدیک و مطلع از احوال ماست اگر از صمیم قلب او را بخوانیم و دست به دامان پرمهرش زنیم جواب رد نمی‏دهد که"انه کریم من اولاد الکرام"بزرگوار است و بزرگزاده.
در پایان به عنوان حسن ختام و یادآوری یکی از متون فراوانی که در کتب ادعیه و روایات ما برای توجه به مقام منیع حضرت ولی‏عصر - عجل‏الله فرجه- آمده است جملاتی از دعای"استغاثه به امام زمان علیه‏السلام"را (که در مفاتیح‏الجنان نیز آمده است) ذکر می‏کنیم: 
"سلام تام و کامل و فراگیر خداوند بر حجت الهی و ولی او در زمین و جانشین او در میان خلق و بندگانش فرزند نبوت و باقی مانده از عترت(طاهرین) و برگزیدگان خاص خداوند...
سلام بر تو خداوند وعده پیروزی و ظهور تو را هر چه زودتر محقق فرماید... مولای من! خواسته من این است که [آن گاه حاجت خود را هر چه که هست بیان می‏کنی و ادامه می‏دهی] پس در رسیدن من به این خواسته شفاعت فرما. من برای برآورده شدن حاجتم به سوی تو توجه نمودم را می‏دانم که در درگاه الهی شفاعت تو پذیرفته و مقامت بس بلند است."
به دیگران بیاموزیم که در روزگار تنگناهای معنوی و مادی ما شیعیان بی‏پناه و تنها نیستیم بلکه پدری مهربان داریم که بسیار به ما نزدیک و مطلع از احوال ماست.

پی‏‌نوشت‌ها:

۱- نهج البلاغه خطبه ۲۶
۲- بحارالانوار ۲۶۵/۱۰۰
۳- نهج البلاغه خطبه ۲۷
۴- نهج البلاغه خطبه ۲۵
۵- احتجاج ۴۹۵/۲
۶- بحار الانوار ۱۷۷/۵۳
۷-السلام علیک یا نورالله الذی یهتدی به المهتدون و یفرج به عن المومنین (زیارت امام زمان علیه‏السلام در روز جمعه) یا باب الله الذی منه یوتی (دعای ندبه)السلام علیک... الغوث و الرحمة الواسعه (زیارت حضرت ولی عصر که با عبارت"سلام علی آل یس"شروع می‏شود 
۸- کمال الدین باب ۲۶ ح۱۹
۹- غیبت شیخ طوسی /۴۵۷
۱۰- کمال الدین ۳۷۸/۲
۱۱- احتجاج طبرسی ۳۲۵/۲.
۱۲- کمال‏الدین باب ۳۲ ح ۸. 
۱۳-"السلام علیک یا نورالله الذی یهتدی به المهتدون و یفرج به عن‏المومنین."مفاتیح الجنان زیارت امام زمان علیه‏السلام در روز جمعه
۱۴-"السلام علیک ایهاالعلم المنصوب و العلم المصبوب و الغوث و الرحمة الواسعة"مفاتیح الجنان زیارت آل یس 
۱۵- کمال الدین باب ۲۵ ح ۷.
۱۶- کمال الدین باب ۲۶ ح ۱۴.

//