اوّلاً هر چند امامان علیه السلام از امدادهای الهی برخوردار بوده اند، اما جز به ضرورت از آن استفاده نمی‌کردند و بنابراین بوده که به صورت عالی و طبیعی، امور را حل و فصل نمایند، ثانیاً در جریان واقعة کربلا با وجود اعلام آمادگی فرشتگان و جنیان، حضرت به خاطر مصالحی آن را نپذیرفتند. امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «چهار هزار فرشته به زمین آمدند تا همراه با امام حسین علیه السلام جهاد کنند اما حضرت به آنها اجازة جنگ نداد».(۱)
دلیل عدم پذیرش حضرت از امدادهای غیبی، گشودن باب امتحان بین مردم و اتمام حجت و درس شهادت و ایثار به شیعیان و بیمه کردن اسلام برای همیشه بوده. اگر صحنة عاشورا به وقوع نمی‌پیوست، چهرة افرادی چون شمر و یزید و عمر سعد پدیدار نمی‌گردید، از طرفی جوهرة شخصیتی افرادی چون: حبیب بن مظاهر و مسلم بن عوسجه بر ملا نمی‌شد. تقدیر الهی بر این تعلق گرفته بود که آیین محمدی(صلی الله علیه و آله و سلم) با خون حسین و یارانش جاودانه گردد و باقی بماند: «حسین منی و أنا مِن حسین» ناظر به این معنی است و امام حسین علیه السلام راضی به قضا و قدر الهی و تسلیم امر پروردگار است و همان را در جریان کربلا به فعلیت در آورد.
ثالثاً قدرت وِلایی حضرت کم تر از نیروی فرشتگان و جنیان نیست. حضرت می‌توانست با اذن پروردگار و با یک اشاره و با استفاده از ولایت تکوینی، به آسانی بر دشمن پیروز گردد، اما تقدیر چیز دیگر بود.
امام صادق علیه السلام فرمود:«وقتی امام حسین علیه السلام از مدینه بیرون رفت، بسیاری از ملایکه با وسایل جنگی خدمت حضرت آمدند و سلام کردند و گفتند: ای حجت خدا بر جمیع خلایق، بعد از جدّ و پدر و برادر خود. حق تعالی توسط ما جدّ تو را در موارد بسیار یاری کرد. اکنون ما را به یاری تو فرستاده است. حضرت فرمود:وعده گاه ما و شما موضعی است که حق تعالی برای شهادت و دفن من مقرر فرموده و آن کربلا است».
در ادامه در روایت آمده است: «جنیان به خدمت حضرت رسیدند و گفتند: ای سید و بزرگ ما، ما شیعیان و یاروان توییم. آن چه خواهی بفرما تا اطاعت کنیم و اگر بفرمایی،جمیع دشمنان تو را در همین ساعت هلاک کنیم، بی آن که متحمل رنج شوی. حضرت با اشاره به آیه ای از قرآن که مسیلة مرگ و حتمی بودن آن را مطرح کرده فرمود: اگر توقف نمایم و بیرون نروم، خداوند این خلق را به چه چیز امتحان خواهد کرد؟ جنیان گفتند: ای حبیب خدا، اگر نه آن بود که اطاعت امر تو واجب و مخالفت تو حرام است، جمیع دشمنانت را پیش از آن که به تو برسند می‌کشتیم. حضرت فرمود: به خدا سوگند،قدرت ما بر ایشان از قدرت شما بیشتر است، ولی می‌خواهیم حجت خدا را بر خلق تمام کنیم.(۲)
امام حسین علیه السلام در پاسخ به پیشنهاد عبدالله بن جعفر در انصراف از هجرت به عراق فرمود: در رؤیا پیامبر خدا را دیده ام و به من فرمان داده همین کار را انجام دهم. شایسته همین است که بروم.(۳)
پی‌نوشت‌ها:
۱- بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۲۲۰.
۲- بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۳۱؛ منتهی الامال، ص۳۰۰.
۳- ابومخنف، وقعه الطف، ص ۱۵۶.
///
واحد پاسخ به سوالات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
