حجت الاسلام و المسلمین محمد هادی یوسفی غروی عضو کمیته علمی تخصصی تاریخ در مدارج حوزوی با اشاره به تاریخچه و قدمت موضوع عاشورا در اسلام و پیش از اسلام به خبرنگار شبستان گفت: اهل سنت در کتب درجه اول حدیثی خود یعنی صحاح سته به خصوص صحیح بخاری و صحیح مسلم روایاتی را از ابن عباس ابوهریره انس بن مالک مغیرة بن شیبه و ابوموسی اشعری و حتی از معاویة بن ابوسفیان از زبان پیامبر اسلام (صلی الله علیه واله) نقل کرده اند به این مضمون که اعراب در جاهلیت روز عاشورا را روزه می‌گرفتند.
اعراب زمان جاهلیت عاشورا را روزه می‌گرفتند
وی در توضیح این مطلب تصریح کرد: عاشورا از ماده عشر به معنای عدد ۱۰ است اما اصطلاحاً به روز دهم نخستین ماه از سال قمری اطلاق می‌شود که نخستین ماه سال قمریحتی قبل از اسلام نیز محرم الحرام بوده است و در اسلام نیز این مساله تغییر داده نشد. در قرآن و احادیث نبوی (صلی الله علیه واله) هیچگونه نهی ای از این جهت نشده است که محرم را ماه اول سال قرار ندهید.
حجت الاسلام یوسفی غروی افزود: نقل قول‌هایی دراین زمینه وجود دارد که اعراب پیش از اسلام اگر تصمیم به تعویض پرده کعبه می‌گرفتند در روز عاشورا پس از خروج کلیه حاجیان از مکه این کار را انجام می‌دادند و برخی از مردم مکه این روز را روزه می‌گرفتند البته بر فرض صحت این نقل قولها موضوع روزه گرفتن همگانی و شامل عامه مردم نبوده است بلکه برخی به دلخواه این کار را انجام می‌دادند.
وی افزود: در زمان حضور حضرت رسول (صلی الله علیه واله) در مکه در این شهر از اهل کتاب یعنی یهود و نصارا کسی ساکن نبود مگر افرادی انگشت شمار که یا برده بودند و یا افراد عادی که در اقلیت می‌زیستند. امادر مدینه و پس از هجرت حضرت به مدینه تعداد زیادی از یهود و نصارا زندگی می‌کردند.
کلمه «عاشورا» ریشه در اسلام دارد و پیش از آن...
عضو کمیته تخصصی مدارج در حوزه خاطرنشان کرد: طبق اخبار نقل شده در نخستین روزها و اوایل ورود پیامبر به مدینه یهودیان مدینه روزه دار بوده اند. پیامبر از علت این روزه پرسیدند به ایشان گفته شد که یهودیان این روز (عاشورا) را روز نجات بنی اسراییل از دست فرعونیان و عبور آنها از رود نیل می‌دانند و به شکرانه آن این روز را روزه می‌گیرند. براساس این نقل ها نخستین بار که پیامبر (صلی الله علیه واله) در مدینه شاهد روزه داری یهود مدینه بوده اند منطبق با روز دهم محرم بوده است.
حجت الاسلام یوسفی غروی افزود: مراجعه به کتب لغت واقعیتی را یادآور می‌شود مبنی بر این که اهل لغت تصریح دارند که کلمه عاشورا ریشه در اسلام دارد و پس از واقعه کربلا به روز دهم محرم عاشورا گفته می‌شود و یک کلمه عربی که پیش از اسلام نیز کاربرد داشته باشد نیست. بنابراین در میان عرب جاهلی این کلمه به هیچ وجه کاربردی نداشته است و امروز در میان هیچ یک از لغت شناسان عرب اختلاف نیست که معنای اصطلاحی عاشورا به روز دهم محرم الحرام از عاشورای حسینی اختصاص دارد و پیش از آن سابقه نداشته است.
روزه عاشورا به دستور پیامبر(صلی الله علیه واله) بوده است
وی یادآور شد: در این نقل قولها همچنین اشاره شده است که پیامبر با اطلاع از مسئله روزه یهودیان فرمودند: من نسبت به برادرم موسی بن عمران و شکرانه نعمت نجات آنها بر یهودیان اولویت دارم. بنابراین ما هم این روز را روزه می‌گیریم و خود حضرت روزه گرفته و دستور دادند که مردم روزه بگیرند. اما سوالی در اینجا مطرح می‌شود که این دستور پیامبر در چه زمانی بوده است اگر در سال اول هجرت بوده می‌بایست پیامبر عاشورا را در مدینه درک کرده باشند و از آنجا که موضوع روزه گرفتن یهودیان برای پیامبر مسبوق به سابقه نبود و ایشان در مکه با چنین مساله ای روبرو نشده بودند و به همین جهت از مردم مدینه سوال می‌کنند بنابراین در همان سال اول هجرت که وارد مدینه می‌شوند نمی‌توانند دستور روزه روز عاشورا را داده باشند و اگر فرضاً دستوری هم مبنی بر روزه وجود داشته باشد می‌بایست در سال دوم هجرت باشد. از طرفی در همین اخبار اشاره شده است که حضرت دستور روزه روز عاشورا را تا قبل از وجوب روزه ماه رمضان داده اند و با وجوب روزه رمضان این روزه ساقط شد (وجوب آن ساقط شد اما استحباب آن همچنان باقی بود)
سیوال بی جواب! پیامبر در چه تاریخی امر به روزه عاشورا فرموده است
این پژوهشگر و صاحبنظر در مسائل تاریخی خاطرنشان کرد: از نظر تاریخی پیامبر ۱۲ ربیع الاول به مدینه رسیدند و سال اول هجرت در حالی گذشت که هنوز روزه رمضان واجب نشده بود. در سال دوم هجرت (دومین رمضان هجرت) روزه رمضان واجب شد و با توجه به این مسئله که میان رمضان یکسال تا رمضان سال بعد یک عاشورا بیشتر فاصله نیست عاشورای گذشته را نیز پیامبر تازه وارد مدینه شده و روزه یهودیان را دیدند و پس از آن نیز تا عاشورای سال بعد روزه رمضان واجب شد بنابراین دستور پیامبر مبنی بر روزه عاشورا در چه تاریخی بوده است این سوالی است که همچنان بدون جواب مانده است.
حجت الاسلام یوسفی غروی با اشاره به اینکه در همین زمینه حدود ۳۵ سال پیش کتابی به نام"صوم یوم عاشورا"نگاشته و منتشر شده است تصریح کرد: از آن زمان تاکنون هنوز کسی از بزرگان و علمای اهل تسنن به این سوالات چالش برانگیز پاسخی نداده است.
جعل حدیث در مبارک بودن عاشورا
وی در ادامه افزود: در مستنداتی که اهل تسنن بیان می‌کنند در نقل قول ها حتی به معاویه بن ابوسفیان نیز اشاره شده است در حالی که این حادثه حتی در زمان معاویه نیز واقع نشده است بلکه پس از مرگ معاویه و در زمان خلافت یزید و پس از شهادت امام حسین (علیه السلام) موضوع عاشورا مطرح می‌شود.
این پژوهشگر تاریخ اسلام یادآور شد: افرادی با هدف خلط مبحث و تحت الشعاع قرار دادن موضوع شهادت امام حسین (علیه السلام) و اصحاب ایشان و در صد همه آنها راویان درباری روایاتی را در این زمینه جعل کردند تا به عاشورا صبغه دینی و مذهبی به اصطلاح مقدسی هم داده باشند. اما در روایات تشیع از جمله در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی از «امالی» شیخ صدوق از بانویی به نام"جبله مکیه"از میثم تمار از امیرالمومنین (علیه السلام)نقل شده است که بخشی از روایت را نیز از ام سلمه همسر پیامبر نقل کرده است مبنی بر شرح وقایع کربلا و عاشورا که در ادامه روایت بر این مطلب تصریح شده است که بدتر از تمام این فجایع آن است که مرتکبان این اعمال عاشورا را بعنوان روزی مبارک قلمداد می‌کنند و در روایاتی جعلی بیان می‌دارند که عاشورا روز پذیرفته شدن توبه حضرت آدم روز نجات کشتی حضرت نوح از طوفان و یا نجات ابراهیم از آتش نمرود و عبور بنی اسراییل از نیل است و با استناد به این روایات جعلی این روز را عید می‌گیرند.
اختلاف فتوا در روزه روز عاشورا
عضو کمیته علمی تخصصی تاریخ در مدارج حوزه در رابطه با جنبه فقهی روزه عاشورا گفت: محدث قمی روزه عاشورا را مکروه دانسته و بیان می‌کند که صورت مطلوب آنست که فرد بدون نیت روزه عملاً تا عصر را از باب همدردی با اهل بیت امام حسین (علیه السلام) روزه بماند و عصر آب بخورد. اما به شکل کلی با توجه به اینکه در زمان ائمه (امام باقر و امام صادق علیهم السلام) سوالاتی مبنی بر حکم روزه عاشورا از ایشان پرسیده می‌شد و جواب‌های ارائه شده (بنابر نقل‌هایی که امروز در دسترس ماست) مختلف است به طبه اختلاف روایات فتوای فقها در رابطه با حکم روزه روز عاشورا نیز مختلف است. اما در میان فقها عده ای قایل به تحریم روزه عاشورا هستند. علاوه بر اینکه غیر از بحث سندی موضوع جنبه معنایی و دلالتی آن نیز می‌بایست توجه شود که این نکوهش و مذمت روزه عاشورا در روایات به چه معناست
وهابیت و تبلیغ روزه عاشورا
حجت الاسلام یوسفی غروی در رابطه با دلایل تبلیغ روز ه عاشورا از سوی وهابیت گفت: اهل سنت توجه دارند که روز عاشورا روز شهادت امام حسین(علیه السلام) و اصحاب ایشان است و طایفه بزرگی از مسلمانان یعنی شیعیان به معنای عام کلمه(شامل شیعه ۴ امامی شیعه ۶ امامی و شیعه اثنی عشری) این روز را عزاداری می‌کنند. بنابراین انگیزه ای برای تقدس بخشی به روز عاشورا ندارند. اما وهابیت ادعای تدین و تقدس بیشتری نسبت به سایر مسلمانان دارد و شاید انگیزه ضدیت با شیعه نیز در برجسته کردن موضوع تقدس بخشیدن به عاشورا در اعمال وهابیت موثر باشد. از سوی دیگر سایر فرق اسلامی در رابطه با مساله عزاداری برای امام حسین (علیه السلام) چندان انگیزه ای برای مخالفت نداشته و ادعای بدعت و تحریم نمی‌کنند اما وهابیت این مساله را بدعت دانسته و حرام می‌دانند. بنابراین وهابیت چون این عزاداری ها را بدعت می‌دانند در مقابل این عزاداری ها جنبه اموی این موضوع را بزرگ می‌کنند. چرا که اظهار خوشحالی و شادمانی در عاشورا سنت بنی امیه بود به شکرانه پیروزی بر امام حسین (علیه السلام)
شیعه نیوز
