نگویید چرا ضریح جدید
تنوع و تعدد در حیطه گسترده ارتباطات و ابزارهای ارتباطی در جامعه امروز، موجب شده تا هر رویدادی به سرعت منتشر شود و همگان از موضوعات مختلف اطلاع داشته باشند و بعضا نظرات و انتقاداتی هم نسبت به آنها داشته باشند. یکی از موضوعاتی که این روزها نقل مجالس و محافل مختلف مردم است، مربوط به ساخت ضریح، تعمیر و گسترش حرم ائمه طاهرین علیهم السلام است. این موضوع به‌تازگی با اتمام ساخت ضریح جدیدی در کشور و به دست هنرمندان ایرانی، شکل و شمایل دیگری یافته است و موجب شده تا ضریح جدید حرم حضرت سیدالشهداء سلام الله علیه، جایگاه ویژه‌ای در گفتگوها و مباحث مردم داشته باشد.
اما به نظر می‌رسد حجم انتقادات و خرده گیری ها در این رابطه بیشتر از تعریف و تمجیدها بوده است. محور اصلی این انتقادات بیشتر به هزینه ساخت این ضریح با توجه به شرایط اقتصادی فعلی جامعه می‌باشد. انتقاداتی که از سوی مردم، تریبون ها و برخی از شخصیتهایی صورت گرفت که همه آنها ساخت ضریح جدید را بدون ضرورت عنوان کردند. همین مسئله موجب شد تا در این نوشتار به این موضوع بپردازیم و ببینیم آیا سخن از صرفه جویی اقتصادی در سایر زمینه ها نیز مطرح است یا خیر؟
ساخت ضریح جدید؛ چرا؟
ساخت ضریح تازه ای با طراحی استاد فرشچیان، چند سال قبل آغاز شد. اما هم زمان با اتمام ساخت این ضریح و آغاز عملیات انتقال آن به کربلا، موجی از انتقادهای مختلف نسبت به عدم ضرورت ساخت این ضریح آغاز شد و این موضوع با اشاره به وجود فقردر جامعه‌ی امروز، اینطور بیان شد که لزومی به صرف چنین هزینه‌هایی وجود ندارد.
سوال اینجاست که به راستی مردم جامعه ما و خصوصا افرادی که به ارائه چنین انتقاداتی پرداختند، آیا در سایر زمینه‌های زندگی فردی و اجتماعی خویش هم، به این موضوع توجه و پایبندی دارند؟
آیا کسانی که به طرح چنین انتقاداتی پرداختند، به این مطلب فکر کرده اند که اگر قرار است به موضوعی چون ضریح حملاتی انتقادی در این سطح گسترده انجام شود، موضوعات مشابهی وجود دارد که نه تنها مورد غفلت قرار دارند، بلکه شرایط اقتصادی کشور را نیز تحت تاثیر منفی قرار خواهند داد.
بی تردید برای عموم جامعه و قشر منتقد نسبت به این موضوع لازم است که اطلاعات دقیق و درستی در این رابطه داشته باشند و سپس به قضاوت بنشینند.
هزینه ساخت ضریح جدید
هزینه ساخت ضریح جدید حرم حضرت سیدالشهداء علیه السلام در حدود چهارده میلیارد تومان بوده که توسط بخش خصوصی داخل و خارج ایران تامین گردیده است. این رقم شامل تهیه مواد اولیه و دست مزد افرادی است که در ساخت ضریح شرکت داشتند.(۱)
هم زمان با اتمام ساخت این ضریح و آغاز عملیات انتقال آن به کربلا، موجی از انتقادهای مختلف نسبت به عدم ضرورت ساخت این ضریح آغاز شد و این موضوع با اشاره به وجود فقردر جامعه‌ی امروز، اینطور بیان شد که لزومی به صرف چنین هزینه‌هایی وجود ندارد.
در نظر داشته باشید که این رقم احتمالا جهت هزینه‌هایی مثل انتقال ضریح و نصب آن افزایش پیدا کند. بنابراین برای رسیدن به یک عدد قابل مقایسه با برخی مبادلات داخلی در کشور، لازم است به میزانی دست پیدا کنیم که بتوان از آن به‌عنوان حداکثر هزینه یاد نمود. با توجه به رقم چهارده میلیاردی ساخت ضریح، و تخمین شش میلیارد تومان هزینه‌های دیگر(که این تخمین بسیار بالا در نظر گرفته شده است) مبنای هزینه ساخت را به عنوان یک شاخص(و نه قیمت واقعی) در نظر گرفته،و این طور بیان می‌کنیم که بالاترین سطح هزینه این ضریح به بیست میلیارد تومان می‌رسد.
حجم خرید و فروش موبایل
طبق اعلام اتحادیه لوازم صوتی و تصویری، هر ماه به‌طور میانگین هشتصد هزار دستگاه تلفن همراه در ایران به‌فروش می‌رسد.(۲) اگر متوسط رو به پایین قیمت یک دستگاه تلفن همراه را یکصدو پنجاه هزار تومان در نظر بگیریم، یعنی هر ماه مبلغ یکصد و بیست میلیارد تومان بابت خرید و فروش موبایل مبادله می‌شود.
رقم صدو پنجاه هزار تومانی برای موبایل، قطعاً در مقایسه با موبایل‌های لوکس و حجم مبادله‌ی آنها رقم کمی است که پرداختن به موبایل‌های گران‌قیمتِ خاص و بررسی میزان خرید و فروش آنها خود بحث مستقلی را می‌طلبد. بسیاری از ما در زندگی روزمره مان، شاهد میزان گرایش و علاقه مندی افراد به داشتن گوشی‌های ایفون و گالکسی سامسونگ هستیم که انواع مختلف آنها را در دست مردم می‌بینیم که رقمی نزدیک به دو میلیون تومان دارند.
توجه داشته باشید که رقم یکصد و بیست میلیار تومان در ماه، و رسیدن به رقمی بیش از هزار میلیار تومان در سال، بدون در نظر گرفتن قیمت این نوع گوشی‌های تلفن همراه در جامعه می‌باشد و جالب اینجاست که اصولا در این زمینه، هیچ سخنگویی وجود ندارد که به خریداران این گوشی ها بگوید که می‌توانند یک گوشی ارزان تر بخرند و در عوض در این شرایط اقتصادی به فقرا کمک کنند. ساخت ضریح در ایران توسط دست ایرانی‌ها و با هنر آنها انجام شده‌است. این بدان معنا است که بخش قابل توجهی از این پول در کشور مصرف شده است حال آن‌که رقم چند صد برابری تلفن‌های همراه، تقدیم کشورهای دیگر می‌شود!
هزینه خرید و تعویض طلاو جواهر
طبق اظهار نظر رییس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا، ایران جزء ۵ بازار بزرگ مصرف طلا و جواهر در دنیاست.(۳) البته برخی تخمین‌ها گاهی عدد ۵ را تا عدد ۶ ارتقاء می‌دهند(۴)
این رقم در مقایسه با آنچه در مورد تلفن همراه بیان شد قطعاً قابل مقایسه نیست. مصرف ۳۵۰ تا ۴۵۰ تن طلا در سال(۵)، عددی قابل توجه است. این به آن معنا است که حداقل ۳۵۰ تن طلا به عنوان سرمایه ثابت در نزد مردم ایران است و این سرمایه با پرداخت مبلغی جهت مزد کار، مرتباً مبادله می‌شود. به‌دلیل نوسانات قیمت طلا و ارز در کشور تبدیل ریالی این رقم کمی دشوار است، اما به هرحال موضوع طلا برای عموم مردم آشناست و درک این موضوع که درصد کمی از این طلای موجود در کشور، نه‌تنها قابل مقایسه با ساخت یک ضریح (که قرار است حداقل یک قرن مورد استفاده قرار گیرد) نیست، بلکه می‌تواند بخش عمده‌ای از مشکلات جامعه‌ی امروز ایران را حل کند.
آنچه مشخص است اینکه اینها تنها موارد مشخصی از تسلط فرهنگ مصرفی در جامعه است و اگر بخواهیم به طور مفصل به این بحث بپردازیم، مجالی طولانی نیاز داریم. اما به طور کلی در نظر داشته باشید که موضاعاتی مثل، مراسم‌های عروسی، اتومبیل‌های لوکس، پوشاک و از همه مهم‌تر هدر دادن انرژی نیز جای بررسی دارند که در این نوشتار فرصت پرداختن به آنها نیست.
طبق اعلام اتحادیه لوازم صوتی و تصویری، هر ماه به‌طور میانگین هشتصد هزار دستگاه تلفن همراه در ایران به‌فروش می‌رسد. اگر متوسط رو به پایین قیمت یک دستگاه تلفن همراه را یکصدو پنجاه هزار تومان در نظر بگیریم، یعنی هر ماه مبلغ یکصد و بیست میلیارد تومان بابت خرید و فروش موبایل مبادله می‌شود..
آنچه مهم است اینکه بدانیم و باور داشته باشیم که نگرش و قضاوت‌های ما در بسیاری از موارد، بدون آگاهی و اطلاعات کافی است و بینش علمی و منطقی در پس آن وجود ندارد. نگاهی به موضوعات مطرح شده نشان می‌دهد که انتقاد به مصرف گرایی در این حد و صرف مبالغ هنگفت توسط مردم، قابل مقایسه با ساخت یک ضریح نیست. آن هم ضریحی که بخش عمده آن با کمک‌های مردمی تامین شده بود. کمک‌هایی که با اشتیاق و عشقی سرشار تقدیم شده بودند و هیچ تحمیل و اجباری در میان نبوده است. جالب اینجاست که عده ای از مردم که با هدیه کردن یک انگشتر و یا دستبندی طلا، برای ساخت این ضریح مشارکت داشته اند، شاید جزو همان فقرایی باشند که برخی از روشنفران این جامعه، از کمک و یاری به آنها دم می‌زنند. بهتر است در ارائه نظرات و انتقادات، قدری بیشتر انصاف داشته باشیم و تنها به بیان یک سخن هیجانی بسنده نکنیم.
پی نوشت:
(۱)مصاحبه سایت ابنا با سید علیرضا تکیه ای، سخنگوی هیأت امنای ساخت ضریح مطهر امام حسین(علیه السلام)
(۲)سا یت انتخاب کد مطلب: ۶۸۰۸۳تاریخ انتشار: ۰۷ تیر ۱۳۹۱ - ۱۸:۴۸/ ابراهیم درستی رییس اتحادیه لوازم صوتی و تصویری
(۳) وب‌سایت اقتصاد آنلاین کد مطلب: ۱۱۶۷۷ تاریخ انتشار: دوشنبه، ۲۷ آذر ۱۳۹۱ ساعت ۱۰:۴۷
(۴) موسسه تحقیات بین الملی گرندان/ابرار اقتصادی شماره ۲۳۰۵ - ۲۹ تیر ۱۳۸۵
(۵) وب‌سایت اقتصاد آنلاین کد مطلب: ۱۱۶۷۷ تاریخ انتشار: دوشنبه، ۲۷ آذر ۱۳۹۱ ساعت ۱۰:۴۷
فاطمه ناظم زاده
بخش اجتماعی تبیان
