پس از ولادت امام زمان‏ علیه السلام به دلیل شرایط سیاسی آن دوران تولد ایشان در زیر پرده کتمان پوشیده ماند. امام حسن عسکری‏ علیه السلام ‏تولّد فرزند خویش را جز به اصحاب خاص خود در میان ننهاد. امامت ایشان بنا به حدیثهای بسیاری بود که از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان پیشین روایت شده بود. امام زمان (عج) پس از آنکه بر بدن گرامی پدر نماز گزارد از چشم مردمان پنهان شد. سبب پنهان شدن آن حضرت این بود که خلیفه‌های عباسی تصمیم به کشتن او داشتند. در روایتی ‏از کتاب غیبت، از عدّه‏ ای از اصحاب امام عسکری نقل شده است که‏ گفتند:"نزد امام عسکری ‏علیه السلام گرد آمده بودیم و از وی در باره حجّت ‏و پیشوای پس از او پرسش می‌‏کردیم. در مجلس او چهل مرد حضورداشتند. عثمان بن سعید بن عمر عمری در برابر آن‏حضرت بر پا خاست ‏و گفت: فرزند رسول خدا! می‏ خواهم در باره مطلبی از شما سؤال کنم که‏ خود بدان داناتر از من هستی. امام به او فرمود: بنشین عثمان! عثمان ناراحت‏ و خشمگین برخاست تا خارج شود. امّا آن‏حضرت فرمود: کسی بیرون ‏نرود. هیچ کدام از ما بیرون نرفتیم. تا پس از ساعتی که امام، عثمان را با صدای رسا ندا داد. عثمان روی پاهایش برخاست. امام فرمود: آیا شما را به خاطر مطلبی که آمده ‏اید، آگهی دهم؟ همه گفتند: آری ای فرزند رسول خدا! فرمود: شما آمده‌‏اید تا درباره حجّت پس از من سؤال کنید: همه گفتند: آری. ناگهان پسری را دیدیم مثل پاره ماه، شبیه ‏تر از هرکسی به امام عسکری!
فرمود: این پس از من پیشوای شماست و جانشین ‏من بر شما. او را فرمان برید و پس از من به تفرقه دچار نشوید که در دین ‏خویش به هلاکت افتید. بدانید که شما پس از این روز او را نخواهید دید تا عمرش کامل گردد. از عثمان بن سعید آنچه را می‏ گوید بپذیرید و فرمان‏ او را اطاعت کنید. که او جانشین امام شماست و کار به دست اوست". دوره امامت، چگونه آغاز شد؟ خلفای عبّاسی بنا بر عادت معمول خویش، هر گاه فرصتی برای کشتن ‏اولیاء اللَّه می‌‏یافتند، فوراً آنها را به زهر از پای در می‌‏آوردند. معتصم نیز، امام حسن عسکری ‏علیه السلام را به زهر شهید کرد و سپس درصدد یافتن فرزندِ آن‏حضرت بر آمد تا او را نیز از میان بردارد و به خیال‏ خویش دنباله امامت را نیست و نابود گرداند. معتصم عده ‏ای را به خانه امام فرستاد تا هر که و هر چه در آنجاست ‏توقیف کنند.
احمد بن عبد اللَّه بن ‏یحیی بن خاقان پسر وزیر معتصم در این باره می‌‏گوید: چون امام حسن عسکری بیمار شد. پدرم به من پیغام داد که امام بیمار شده. آنگاه خود همان لحظه سوار شد و به دارالخلافه رفت و سپس باپنج نفر از خادمان ‏معتصم شتابان بازگشت. همه آنان ‏از افراد مورد وثوق و خواص خلیفه بودند. یکی از آنها هم"نحریر"بود. پدرم ‏به آنها دستور داده بود در خانه حسن بن علی باشند و اوضاع و احوال او رازیر نظر بگیرند. همچنین در پی عده ‏ای از پزشکان فرستاده بود و به آنان ‏دستور داده بود که در خانه امام حسن عسکری رفت و آمد کنند و هر بام ‏وشام از او پرستاری و مراقبت کنند. چون دو روز از این ماجرا گذشت، کسی نزد پدرم آمد و به وی خبرداد که آن‏حضرت بیماری ‏اش شدت یافته و ضعیف شده است. پدرم ‏سوار شد و به خانه آن‏حضرت رفت و به پزشکان دستور داد بخوبی حال ‏آن‏حضرت را تحت نظر بگیرند. همچنین در پی قاضی القضات فرستاد و به‏ او دستور داد که پیش او بیاید و ده تن از کسانی را که به دین و امانتداری ‏و پرهیز گاری آنان مطمین است، انتخاب کند و با خود بیاورد. آنگاه‏ تمام آنها را به خانه امام حسن فرستاد و بدیشان تکلیف کرد که شبانه روز همانجا بمانند. آنها در آنجا بودند تا آنکه امام حسن عسکری ‏علیه السلام ‏درگذشت. رحلت او چند روز گذشته از ماه ربیع الاوّل سال ۲۶۰ واقع‏ شد.
با رحلت او سامراء یکصدا ناله بر می‌‏آورد که ابن الرضا از دنیا رفت. خلیفه عدّه ‏ای را به خانه آن‏حضرت فرستاد تا خانه و اتاقها را بازرسی‏ کنند و هر آنچه در خانه است مهر و موم نمایند و نشان فرزند آن‏حضرت ‏را بجویند. بدین گونه قدرت جاهلی و استکباری می‌‏کوشید، ریشه ‏های امامت را از بیخ برکند و حرکت اصیل مکتبی را دستخوش نابودی سازد. امّا به ‏مقصود خود نایل نیامدند که دست خداوند بر فراز دستان آنها بود. 
یُرِیدُونَ أَن یُطْفِیُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَیَأْبَی اللَّهُ إِلَّا أَن یُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ کَرِهَ‏الْکَافِرُونَ؛"خواهند پرتو خدا را با دهان‌های خویش فرو نشانند امّاخداوند چنین نخواهد مگر آنکه پرتو خویش را به انجام رساند، هر چند که ‏کافران نا خوش دارند."
پنهان بودن میلاد حجّت اللَّه: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: مهدی از فرزندان من است، نامش نام من (م ح م د) و کنیه اش کنیه من (ابوالقاسم) می‌باشد، ‌در صورت و سیرت از همه کس به من شبیه تر است. برای او غیبتی است که در آن مردم دچار حیرت می‌گردند و بسیاری از دسته ها و گروههای مردم، گمراه می‌شوند، آنگاه مانند ستاره تابانی از پرده غیبت بدر آید و زمین را پر از عدل و داد کند آن چنان که پر از ظلم و ستم شده باشد. نام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از جمله القاب شریف آن حضرت مهدی، قایم، منتظر، خاتم، حجه، صاحب و منصور است؛ که با بیان احادیث معصومین (علیه السلام)، وجه تناسب برخی از این لقبها با وجود مبارکش بیان می‌گردد. 
۱- مهدی از حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت شده است که فرمود: هنگامی که قایم قیام نماید، بار دیگر مردم را به اسلام دعوت می‌کند و به احکام از بین رفته و فراموش شده آن آشنا می‌گرداند و چون از جانب خداوند به امور گمشده و از میان رفته راهنمایی می‌شود،‌ او را مهدی می‌گویند.
۲- قایم ابوحمزه ثمالی گوید: از حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) پرسیدم: ای پسر رسول خدا! مگر همه شما ائمه، قایم به حق نیستید؟ فرمود: بلی. عرض کردم: پس چرا فقط امام زمان (علیه السلام) قایم نامیده شده است؟‌ فرمود: چون جد م امام حسین (علیه السلام) به شهادت رسید،‌ صدای ناله فرشتگان برخاست و به شدت به درگاه الهی گریستند و گفتند: پروردگارا! آیا قاتلین بهترین بندگان و زاده اشرف مخلوقات و برگزیده آفرید گانت را به حال خود می‌گذاری؟ خداوند به آنها وحی فرستا د که ای فرشتگان من آرام گیرید، ‌به عزت و جلالم سوگند،‌از آنها انتقام خواهم گرفت، هر چند بعد از گذشت زمانها باشد. آنگاه پروردگار عالم، امامان از اولاد امام حسین (علیه السلام) را به آنها نشان داد و فرشتگان از دیدن آنان مسرور گشتند. ناگاه دیدند یکی از آنها ایستاده است و نماز می‌گزارد. خداوند فرمود: به وسیله این قایم از آنها انتقام می‌گیرم. صقربن دلف می‌گوید به امام محمد تقی (علیه السلام) گفتم: ای فرزند رسول خدا! چرا آن حضرت را قایم می‌گویند؟ ‌امام در پاسخ فرمودند: زیرا آن حضرت بعد از آن که نامش از خاطرها فراموش می‌شود و اکثر معتقدین به امامتش از دین خدا بر می‌گردند، قیام می‌کند. از امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: آن حضرت را به جهت این که براساس حق قیام می‌کند، ‌قایم می‌نامند. 
۳- منتظر صقربن دلف از امام جواد (علیه السلام) پرسید: چرا آن حضرت را منتظر می‌گویند؟‌ فرمود: چون برای مدتی طولانی غیبت می‌نماید. افراد با اخلاص منتظر ظهورش خواهند بود. و اهل شک و تردید وجود وی را انکار می‌کنند. و منکران چون یادی ا زاو می‌شود تمسخرمی کنند! کسانی که وقت ظهور را تعیین می‌کنند، دروغ می‌گویند، ‌شتاب کنند گان به هلاکت می‌رسند و آنها که در مقام تسلیم هستند، ‌رستگاری می‌یابند. 
۴- منصور از امام محمد باقر (علیه السلام) روایت شده است که آن حضرت در تفسیر آیه شریفه و من قتل مظلوما (و آن کس که به ستم کشته شده است) فرمود: او حسین بن علی (علیه السلام) است. و در مورد بقیه آیه فقد جعلنا لولیه سلطانا فلا یسرف فی القتل انه کان منصورا (برای ولی او سلطه (حق قصاص) قرار دادیم پس در کشتن زیاده روی نکنید چون او منصور (مورد حمایت) است) فرمود: خداوند مهدی را منصور نامید. نهی از بردن نام حضرت از ابوهاشم جعفری نقل است که گوید: شنیدم حضرت امام علی النقی (علیه السلام) می‌فرمود: جانشین من فرزندم حسن است. ولی چگونه خواهد بود برای شما وضع جانشین او؟! گفتم: چرا فدایت گردم؟! فرمود: شما او را نمی‌بینید و بر شما روا نیست که نام او را ببرید. گفتم: پس چگونه ا ز او یاد کنیم؟ فرمود: بگویید حجت از آل محمد که درود و سلام خدا بر او باد. پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: مهدی مردی از فرزندان من است. رنگ پوست او، رنگ نژاد عرب و اندامش چون اندام فرزندان حضرت یعقوب (علیه السلام) (قوی و بلند قامت) است و خالی بر گونه راست او می‌باشد. امام زمان (عج) در روایات معصومین (علیه السلام): علی بن جعفر از برادرش حضرت امام کاظم (علیه السلام) پرسید: تفسیر آیه «قل ارایتم ان اصبح ماوکم غورا فمن یاتیکم بماء معین» (بگو: به من خبر دهید اگر آبهای (سرزمین) شما در زمین فرو رود، چه کسی می‌تواند آب جاری و گوارا در دسترس شما قرار دهد؟ ‌سوره ملک،آیه۳۰) حضرت فرمود: یعنی هرگاه امام خود را از دست بدهید و دیگر او را نبینید،‌ چه خواهید کرد؟! غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برای امام زمان (عج) دو غیبت است، غیبت صغری و غیبت کبری، غیبت صغری از آغاز امامت آن حضرت، سال ۲۶۰ شروع می‌شود و تا نزدیک به هفتاد سال ادامه می‌یابد و پس از آن غیبت کبری آغاز می‌شو دکه تاکنون ادامه دارد. در زمان غیبت صغری، چهار نفر نایب مخصوص، واسطه میان آن حضرت و شیعیان بودند. اسامی آنان به ترتیب زیر است: ۱
- ابوعمرو عثمان بن سعید العمری، وی از یازده سالگی در خدمت امام هادی(علیه السلام) بوده و از طرف آن حضرت و بعد از سوی امام حسن عسکری (علیه السلام) و سپس امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، وکالت داشته است. مدت نیابت او ازامام زمان (علیه السلام) حدود ۵ سال بوده است. 
۲- ابوجعفر محمدبن عثمان العمری که حدود ۴۰ سال نایب امام زمان (علیه السلام) بوده و در سال ۳۰۴ یا ۳۰۵ هـ ق از دنیا رفته است.
۳- ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی که تا سال ۳۲۶ هـ ق درحدود۲۳ سال نایب حضرت بوده است. 
۴- ابوالحسن علی بن محمد سمری، وی تا ماه شعبان سال ۳۲۹ هـ ق به مدت ۳ سال نایب امام زمان (علیه السلام) بوده است و چند روز قبل از وفات او این توقیع از جانب آن حضرت برایش ارسال شد: 
بسم الله الرحمن الرحیم، یا علی بن محمد السمری! اعظم الله اجر اخوانک فیک:‌ فانک میت ما بینک و بین سته ایام؛‌فاجمع امرک و لا توص الی احد، فیقوم مقامک بعد وفاتک فقد وقعت الغیبه التامه فلا ظهور الا بعد اذن الله تعالی ذکره و ذلک بعد طول الامد و قسوه القلب و امتلاء الارض جوراً....... (بحارالانوار. ج ۵۱، ص ۳۶۱، ح ۷، به نقل از غیبت شیخ طوسی و کمال الدین)
بسم الله الرحمن الرحیم. ای علی بن محمد سمری! خداوند در مرگ تو به برادرانت پاداش فراوان عطا فرماید، چرا که تو تا شش روز دیگر خواهی مرد، پس به کارهای خود رسیدگی کن و به هیچ کس به عنوان جانشین خود وصیت منما که غیبت کامل واقع شده است، و من ظهور نخواهم کرد مگر بعد از اذن پروردگار عالم، و این بعد از گذشت زمانهای طولانی و سنگ دل شدن مردم و پر شدن زمین از ستم خواهد بود. حفظ دین در زمان غیبت قال موسی بن جعفر(علیه السلام) طوبی لشیعتنا المتمسکین بحبنا فی غیبه قایمنا الثابتین علی موالاتنا و البراءه من اعداینا، اولیک منا و نحن منهم، قد رضوا بنا ائمه و رضینا بهم شیعه و طوبی لهم،‌ هم و الله معنا فی درجتنا یوم القیامه. (بحارالانوار. ج ۵۱، ص ۱۵۴، ح ۴، به نقل از کمال الدین و عیون اخبارالرضا) حضرت امام موسی کاظم (علیه السلام) فرمود: خوشا به حال آن دسته از شیعیان ما که در غیبت قایم ما به دوستی ما چنگ می‌زنند و بر محبت ما ثابت می‌مانند و از دشمنان ما بیزاری می‌جویند. آنها از ما و ما از آنها هستیم. آنها به ما به عنوان امامانشان د لبسته اند و ما نیز از آنها خشنود می‌باشیم. خوشا به حال آنان! به خدا قسم، آنان روز قیامت در درجه ما خواهند بود. فضیلت شیعیان در زمان غیبت از حضرت عبدالعظیم حسنی نقل شده است که گفت:‌حضرت امام جواد (علیه السلام) فرمود: بهترین کارهای شیعیان ما، انتظار فرج امام زمان است. ورد فی التوقیع بخط مولانا صاحب الزمان (علیه السلام)... اکثروا الدعاء بتعجیل الفرج، فان ذلک فرجکم.... (بحارالانوار. ج ۵۱، ص ۱۵۴، ح ۴، به نقل از کمال الدین و عیون اخبارالرضا)
در توقیعی که به خط امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نوشته شده، آمده است: برای تعجیل فرج، بسیار دعا کنید، ‌زیرا خود دعا کردن برای تعجیل فرج، فرج است. انتظار فرج مرحوم سید بن طاووس در کتاب مهج الدعوات از حضرت صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که آن حضرت فرمودند: به زودی به شبهاتی برخورد می‌کنید بدون این که دسترسی به دانش و یا امام هدایت کننده داشته باشید، هیچ کس ازاین شبهه ها نجات نمی‌یابد، مگر آن کس که دعا کند به دعای غریق؛ راوی پرسید: دعای غریق چیست؟
‌حضرت فرمودند: یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک. (صحیفه مبارکه مهدیه، ص ۲۲۱، به نقل از مهج الدعوات، ص ۳۹۶) زراره از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که حضرت فرمودند: چون زمان غیبت را درک کردی همواره این دعا را بخوان: اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی. (بحارالانوار. ج ۵۲، ص ۱۴۷-۱۴۶، ح۷۰، به نقل از اصول کافی و کمال الدین)
توسل به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در توقیعی که از ناحیه مقدسه امام زمان (علیه السلام) برای مرحوم شیخ مفید نوشته شده، آمده است:...... انا غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم و لو لا ذلک لنزل بکم اللاواء واصطلمکم الاعداء فاتقوا الله جل جلاله.... (بحارالانوار. ج ۵۳، ص ۱۷۵، به نقل از احتجاج طبرسی) ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده ایم و اگر جز این بود،‌ از هر سو گرفتاری به شما رو می‌آورد و دشمنان، شما را از میان می‌بردند،‌ پس تقوای الهی پیشه سازید.


 /



اخبار شیعیان