نشانه‏ها و ویژگیهای امام

عن ابی‏الجارود قال: سالت ابا جعفر الباقر (علیه السلام) بم یعرف الامام 
قال علیه‏السلام بخصال: اولها نص من الله تبارک و تعالی علیه و نصبه علما للناس حتی یکون علیهم حجه لان رسول‏الله (صلی الله علیه و آله و سلم) نصب علیا و عرفه الناس باسمه و عینه و کذلک الائمه ینصب الاول الثانی و ان یسال فیجیب و ان یسکت عنه فیبتدی و یخبر الناس بما یکون فی غد و یکلم الناس بکل لسان و لغه.[۱]
«ابو جارود گفت: از حضرت امام محمد باقر علیه‏السلام پرسیدم امام چگونه و به چه نشانی شناخته می‏شود امام علیه‏السلام فرمود: 
با خصال و ویژگیهای: نخستین آنها نص خدای تبارک و تعالی است. و خدای عز و جل امام (علیه السلام) را مانند پرچمی در میان مردم برمی‏افرازد تا نسبت به آنان اتمام حجت کند. همانگونه که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) امام علی (علیه السلام) را به امامت مردم نصب کرد و او را به نام و شخص به مردم شناسانید و آن حضرت را به مقام امامت تعیین کرد. و همین گونه ائمه‏ی اطهار علیهم‏السلام- در مورد امام پس از خود- عمل می‏کنند یعنی امام نخستین امام دوم را نصب و معین می‏کند. ویژگی دیگر امام اینکه: 
پاسخ هر پرسشی را می‏گوید و هرگاه مردم- به دلیل ناآگاهی از امری- از گفتار بازمانده و ساکت شدند در این حال امام (علیه السلام) آغاز سخن کند. و نیز مردم را از- حوادث- فردای زندگی آنها با خبر کند و امام با هر زبان و لغتی با مردم سخن می‏گوید». 
عن ابی‏عبدالله (علیه السلام) قال عشر خصال من صفات الامام: 
العصمه و النصوص و ان یکون اعلم الناس و اتقاهم لله و اعلمهم بکتاب الله و ان یکون صاحب الوصیه الظاهره و یکون له المعجز و الدلیل و تنام عینه و لا ینام قلبه و لایکون له فی‏ء و یری من خلفه کما یری من بین یدیه.[۲]
«امام جعفر صادق علیه‏السلام فرمود ده خصلت از صفات امام معصوم است: 

۱-پاکدامنی و عصمت ۲- نص و صراحت بر امامت ۳- داناترین مردم ۴- پرهیزگارترین مردم برای خدا ۵- داناتر از همه به کتاب خدا ۶- صاحب وصیت و سفارش آشکار ۷- دارا بودن معجزه و دلیل برای اثبات امامت ۸- به هنگام خواب چشمان امام به خواب می‏رود ولی دلش بیدار است ۹- امام سایه ندارد ۱۰- امام از پشت سر مشاهده می‏کند همانگونه که از پیش رو می‏بیند».[۳]
عن سدیر عن ابی‏عبدالله (علیه السلام) قال قلت له: جعلت فداک ما انتم 
قال علیه‏السلام: نحن خزان الله علی علم الله نحن تراجمه وحی الله نحن الحجه البالغه علی مادون السماء و فوق الارض.[۴]
«سدیر گوید که از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم فدایت شوم شما کیستید امام علیه‏السلام ائمه اطهار را به سه ۳ صفت ممتاز معرفی کرده و فرمود: 

۱- ما خزانه‏داران علم و دانش پروردگاریم. 
۲- ما مفسران و توضیح‏دهندگان وحی آفریدگاریم. 
۳- ما حجت رسا و آشکار خدا بر آفریدگان او در زیر آسمان و روی زمین می‏باشیم». 

عن علی بن موسی الرضا (علیه السلام) قال للامام علامات: 
یکون اعلم الناس و احکم الناس و اتقی الناس و احلم الناس و اشجع الناس و اسخی الناس و اعبد الناس و یلد مختونا و یکون مطهرا و یری من خلفه کما یری من بین یدیه و لا یکون له ظل.[۵]
«امام علی بن موسی الرضا علیه‏السلام فرمود امام دارای نشانه‏ها و ویژگیهایی است: 
امام داناترین حکیم‏ترین پرهیزگارترین و بردبارترین مردم است. و از همه‏ی مردم دلیرتر گشاده‏دست‏تر پارساتر و خداپرست‏تر است. امام پاک و منزه و ختنه شده به دنیا می‏آید. امام از پشت سر می‏بیند همانگونه
که از پیش رو می‏بیند و امام علیه‏السلام را سایه‏ای نباشد». 
عن ابی‏عبدالله (علیه السلام) قال: ان الامام یعرف الذی من بعده فیوصی له.[۶]
«امام صادق علیه‏السلام فرمود: همانا هر امام و پیشوایی امام و رهبر پس از خود را معرفی کرده درباره‏ی او- به مردم- سفارش می‏کند.» 
عن ابی‏هاشم الجعفری قال سمعت الرضا (علیه السلام) یقول: 
لنا اعین لا تشبه اعین الناس و فیها نور لیس للشیطان فیها نصیب.[۷]
«ابوهاشم جعفری گفت: شنیدم امام علی بن موسی الرضا علیه‏السلام فرمود: 
ما را چشمانی است که به چشمهای مردم مانند نیست.[۸] و در دیدگان ما نوری است که شیطان را در آن بهره و نصیبی نیست». 
عن السجاد (علیه السلام): الامام منا لا یکون الا معصوما و لیست العصمه فی ظاهر الخلقه و لذلک لا یکون الا منصوصا.[۹]
«حضرت امام علی بن الحسین علیهم‏السلام فرمود: 
امام معصوم (پاکدامن و دور از گناه) جز از خاندان ما (عترت پیامبر) نباشد. و عصمت در ظاهر انسان نیست که شناخته شود و به همین دلیل امام باید منصوص و معین از سوی خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) باشد.» 
در ارتباط با مساله‏ی جانشینی و خلافت پس از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و امامت امت اسلامی شیعیان امیرالمومنین علی علیه‏السلام و یازده امام از نسل پاک و مطهر آن امام همام عقیده دارند که امام باید معصوم باشد. و یکی از ویژگیها و نشانه‏های امام را عصمت می‏دانند. و از آنجا که عصمت امری باطنی و پنهان از چشم مردم است و نشانی در ظاهر خلقت انسان ندارد. بنابراین شیعیان معتقدند امام معصوم را تنها خدای متعال برمی‏گزیند که دانای به پیدا و پنهان و اسرار دل و افکار انسانهاست. و هم اوست که در خلوت و در جلوت از اندیشه اراده نیت و عمل همه‏ی بندگان و آفریدگانش آگاه است. به همین دلیل براساس حدیث فوق از آنجا که تشخیص و شناخت عصمت در زندگی انسانها از عهده‏ی هیچ کس از فرزندان آدم (علیه السلام) برنمی‏آید گزینش و اعلام امامت امام معصوم فقط مربوط به آفریدگار عالمیان است. و امام امت اسلامی باید براساس نص صریح از سوی خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و امام قبل از خود به مردم معرفی شود. چرا که مردم را در انتخاب و معرفی امام حق و رایی نیست به دلیلی که پیش از این بیان شد.

پی نوشت ها:
۱) بحارالانوار ج ۲۵ ص ۱۴۱.
۲) بحارالانوار ج ۲۵ ص ۱۴۰.
۳) شاید مقصود اینستکه همانگونه که در زمان حال امام به حقایق امور آگاه است از آینده و حوادث و اخبار آن نیز آگاهی کامل دارد.
۴) بحارالانوار ج ۲۶ ص ۱۰۵.
۵) بحارالانوار ج ۲۵ ص ۱۱۶.
۶) بحارالانوار ج ۲۳ ص ۷۳.
۷) بحارالانوار ج ۲۶ ص ۶۶.
۸) شاید مقصود امام از این عبارت روشنی دل و نورانیت ذاتی اهل‏البیت (علیه السلام) باشد که فیض خدادادی است و دیگران از این قداست دل و طهارت ضمیر محرومند.
۹) المحجه‏البیضاء ج ۱ ص ۲۳۲.
 


 



سایت فطرت