مفهوم انتظار در روایات شیعی
عقیده انتظار و مهدویت در عقاید اسلامی وسعت فوق العادهای دارد و به عنوان یک مساله مهم شناخته شده است که اهمیت آن طبق احادیث و روایات اسلامی واضح و روشن است.
شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: درباره کسی که دارای ولایت امامان است و انتظار ظهور حکومت حق را میکشد و در این حال از دنیا میرود چه می‌گویید؟
امام علیه السلام در پاسخ فرمود:
«هُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ کَانَ مَعَ الْقَایِمِ فِی فُسْطَاطِهِ- ثُمَّ سَکَتَ هُنَیْیَةً- ثُمَّ قَالَ: هُوَ کَمَنْ کَانَ مَعَ رَسُولِ اللّهِ؛ او به منزله کسی است که با رهبر این قیام در خیمها ش باشد، و پس از کمی سکوت فرمود: مانند کسی است که با پیامبر بوده است».
نظیر همین مطلب در روایات دیگر نیز وارد شده. در بعضی:
«بِمَنْزِلَةِ الضَّارِبِ بِسَیْفِهِ فِی سَبِیلِ اللّهِ»: همانند شمشیرزنی در راه خدا.
و در بعضی دیگر:
«کَمَنْ قَارَعَ مَعَ رَسُولِ اللّهِ بَسَیْفِهِ»: مانند کسی است که در خدمت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) با شمشیر بر مغز دشمن بکوبد.
و در بعضی دیگر:
«بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللّهِ بِالسَّیْفِ»:همانند کسی است که پیش روی پیامبر جهاد کند.
و در بعضی دیگر:
«بِمَنْزِلَةِ مَنْ اسْتَشْهَدَ مَعَ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله»: همانند کسی است که با پیامبر شهید شود.
این تشبیهات مختلف که در مورد انتظار ظهور حضرت مهدی (عج) در روایات مختلف وارد شده، بسیار پرمعنا و روشنگرِ این واقعیت است که یک نوع رابطه و تشابه بین مسأله انتظار و جهاد و مبارزه با دشمن در آخرین شکل خود وجود دارد؛ گاهی همانند کسی که در زیر پرچم اوست، گاهی همانند مجاهدان در خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله، گاهی همانند شهیدان.
در روایات متعددی نیز انتظار چنین حکومتی را داشتن، به عنوان بالاترین عبادت معرفی شده است، از جمله در حدیثی می‌خوانیم که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:
«أفْضَلُ أعْمَالِ أُمَّتِی إنْتِظَارُ الفَرَجِ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ».
و در حدیث دیگری از پیامبر صلی الله علیه و آله می‌خوانیم:
«أفْضَلُ العِبَادَةِ انْتِظَارُ الَفَرجِ؛ بهترین اعمال امّت من انتظار فرج است».
این حدیث اعم از این که «انتظار فرج» را به معنای وسیع کلمه، شامل شود و یا به مفهوم خاص، یعنی «انتظار ظهور مصلح جهانی» باشد، اهمیت انتظار را در مورد بحث ما روشن می‌سازد.
علاوه بر این در کتاب «کمال الدین»، از «ابو بصیر» از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود:
طُوبی لِشِیْعَةِ قایِمِنا أَلْمُنْتَظِرِیْنَ لِظُهُورِهِ فِی غَیْبَتِهِ، وَ الْمُطِیْعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ، أُولیِکَ أَوْلِیاءُ اللَّهِ الَّذِیْنَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ:
«خوشا به حال پیروان قایم ما، که در غیبتش (با خود سازی) انتظار ظهورش را می‌کشند، و به هنگام ظهورش مطیع فرمان اویند، آنها اولیای خدا هستند، همان ها که نه ترسی دارند و نه غمگین میشوند».
و در حدیث دیگری از امام علی علیه السلام می‌خوانیم:
«الْمُنْتَظِرُ لِامْرِنا کَالْمُتَشَحِطِّ بِدَمِه فی سَبیلِ اللَّهِ» «کسی که در انتظار ظهور ما باشد مانند کسی است که در میدان جهاد به خون آغشته است».
دو تفسیر برای این روایت میتوان ذکر کرد؛ که منافاتی با یکدیگر ندارد.
۱- منتظران ظهور اعمالی انجام می‌دهند که نتیجه اش با نتیجه جهاد در راه خداوند یکی است؛ همانگونه که حضرت علی علیه السلام میفرماید: «جهاد باعث عظمت و علو و سربلندی دین و نصرت حق و عدالت میشود».
نتیجه انتظار منتظران واقعی نیز همین امور است، انتظاری که در پرتو آن خودسازی و اجرای احکام اسلام و رسانیدن ندای دین با استفاده از قلم و بیان و تمام وسایل روز به اقصی نقاط عالم تحقق یابد.
هر چند برخی از افراد، فقط با تکرار این جمله «آقا! در ظهورت شتاب کن»؛ خود را منتظر میدانند!
برخی دیگر، انتظار را فقط در خواندن دعای «ندبه» و زیارت «آلیاسین» و مانند آن خلاصه کرده اند.
برخی علاوه بر این، به مسجد مقدس جمکران نیز مشرف میشوند، و همین را کافی میدانند!
اینگونه تفسیرها از انتظار، سبب میشود که وقتی چنین روایات پرمعنایی را می‌بینیم تعجب کنیم و از خود بپرسیم: «که چطور ثواب یک دعا، با تلاش مجاهدی که در خون خود غلطیده برابر است؟!». امّا اگر انتظار را به آماده سازی مردم سراسر جهان برای ظهور آن حضرت تفسیر کنیم، انتظار معادل جهاد بلکه گاهی ابعاد گسترده تر دارد!
۲- اگر تفسیر بالا را بعد بیرونی انتظار بدانیم، بعد درونی انتظار؛ همان جهاد با نفس است. ما باید خود را بسازیم و آماده کنیم، چون او مجری عدالت است. من اگر ظالم باشم چگونه می‌توانم منتظر ظهور او باشم. او طیّب و طاهر است، من اگر آلوده باشم چگونه مدّعی انتظار اویم و....
بنابراین انتظار واقعی در صورتی تحقق مییابد که جهاد با نفس را انجام دهیم و چنان ساخته شویم که لایق سربازی آن حضرت گردیم.
روشن است که جهاد با نفس به مراتب سخت تر از جهاد با دشمن است، به همین جهت حضرت رسول صلی الله علیه و آله در آن حدیث مشهور خطاب به مسلمانانی که از جنگی سخت برگشته بودند فرمود: «مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوْا الْجِهادَ الْاصْغَرَ وَ بَقِیَ عَلَیْهِمُ الْجِهادُ الْاکْبَرَ، قالُوا: وَ مَا الْجِهادُ الْاکْبَرُ؟ قالَ: الْجِهادُ مَعَ النَّفْسِ».
نتیجه این که انتظار باید در بعد درونی و بیرونی آن برای مردم تفسیر شود تا به صورت بی محتوا در نیاید و در محدوده دعا خلاصه نشود. اگر ما در انتظار مهمان محترمی باشیم، چه می‌کنیم؟ هم خود را تمیز می‌کنیم و هم خانه تکانی می‌نماییم. آیا منتظران امام زمان- عجل اللَّه فرجه- نباید خانه تکانی کنند؟!
چه نیکوست در این راستا، از حسِ نیازِ درونی انسان به یک منجی و انتظار ظهورش در آینده بهره برده و علاوه بر تهذیب نفس، این احساس فطری را شکوفا کنیم.
شیعه نیوز
