معرفی کتاب "شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه (زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی)"
شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه (زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی)
مولف: محسن الویری
ناشر: دانشگاه امام صادق (علیه السلام)
محل نشر: تهران
تاریخ نشر: ۱۳۸۳
این کتاب رساله دکتری نویسنده در رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی از دانشگاه تهران است. نویسنده بررسی تحولات فرهنگی، سیاسی، تاریخی و فکری شیعیان از پایان دوره عباسی تا حکومت صفویه را در هفت فصل بیان کرده است. بنا به نظر نویسنده کتاب فاقد چارچوب نظری مدون در حوزه فرهنگ و اندیشه سیاسی است و به روش سنتی نگارش یافته است.
فصل اول:کلیات در این فصل نویسنده به مباحثی در زمینه تاریخ شیعه، بررسی منابع و بررسی اجمالی اوضاع سیاسی در این دوران پرداخته است.
فصل دوم: گزارش و تحلیلی از تالیفات شیعی در این دوران در این فصل کتابهای تالیفی شیعیان در هفده شاخه از شاخه‌های علوم بر اساس تقسیم بندیهای مسلمانان بررسی شده است در این بخش به جایگاه علوم در میان شیعیان و نقش آنها در نو آوریها و تحولات آن و معرفی شخصیت‌های شاخص هر رشته از علوم به گونه ای مفصل بحث شده است.
فصل سوم: فعالیت‌های آموزشی اهتمام علمای شیعه به مبحث آموزش، روشهای آموزشی آنان، مکانهای آموزش، مراکز آموزشی و معرفی اساتید برجسته این مراکز از مهمترین مطالب این فصل است.
فصل چهارم: ابنیه و اوقاف در این فصل تعداد زیادی از بناهای ویژه شیعیان شامل: مزار و آرامگاه علمای بزرگ شیعه و سادات، امامزاده ها و مراکز وقفی معرفی شده است. به این تر تیب که ابتدا نام شهر ها را ذکر کرده و در هر شهری مراکز شیعی آن را معرفی کرده است.
فصل پنجم: جریانهای فکری، سیاسی و اجتماعی متاثر از تصوف گرایشهای مختلف فکری شیعیان در حوزه علوم مختلف کلامی و فقهی و تفسیری و... فعالیتها و نو آوریهای علمای شیعه در آن روزگار از محوری ترین مباحث این فصل است. موضوع این فصل از کتاب آن دسته از گرایشهای فکری است که بر پایه مبانی خاص هستی شناسی در قالب جریانهای فکری و اجتماعی نمود یافته است. بیشتر جریانهای فکری و اجتماعی در این عصر با تعالیم صوفیه همراه و در ارتباط بوده است.جنبشهایی مانند: سربداران، مرعشیان، حروفیان، صفویان، نور بخشیه و......
فصل ششم: روابط متقابل شیعیان و سنیان نویسنده هدف از نگارش این فصل را نشان دادن روحیه و رفتار همساز گرایانه شیعیان نسبت به اهل سنت در این دوره با محوریت محبت به خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بیان کرده است.
فصل هفتم: اندیشه سیاسی بنا به نظر نویسنده اندیشه سیاسی در مفهوم عام و گسترده خود در بر دارنده هر نوع تفکر و دیدگاه در باره مبانی، ابعاد، اجزا، ساز و کار به کار بستن و عوامل موثر بر قدرت سیاسی در جامعه است. این عنوان که در تمدن اسلامی راه یافته تحت عناوینی دیگر در متون مختلف دیده می‌شود. مباحثی مانند خلافت و حکومت، مشروعیت، بیعت، شورا و مباحثی از این قبیل که در منابع آمده است در این فصل بدان اشاره شده است. صفحات متعددی از کتاب نیز به ارائه نقشه، کتابنامه و نمایه اختصاص دارد.
/
فرشته کوشکی
