معرفی اجمالی مومبایی
خبرگزاری فارس: واژه مومبای از نام «مومبادوی» که نام یکی از الهه‌های آیین هندو بوده و به معنای مادر می‌باشد اخذ گردیده است. این نام در سالهای استعمار انگلیس به بمبیی به معنای خلیج خوب تغییر نام داده بود که در سال ۱۹۹۵ این شهر به نام قدیمی خود بازگردانیده شد.
مومبای مرکز ایالت مهاراشترا، بین ایالتهای گجرات، آنردا پرادش و کارناتاکا واقع شده است.
واژه «مهاراشترا» از لغت Rathi مشتق و به معنای رانندگان ارابه‌های جنگی بوده که به آنها مهاراتیس می‌گفتند.
مومبای دارای ۳ فصل می‌باشد. تابستان، (فروردین تا اوایل خرداد ماه هوای گرم با درجه رطوبت بالا) مونسون (اویل خرداد تا اوایل مهرماه توام با بارندگیهای بسیار شدید) و زمستان که از اواخر شهریور شروع و تا اوایل اسفند ادامه پیدا می‌کند که با توجه به هوای ملایم، (بین ۱۵ الی ۲۵ درجه) این فصل از توریستی ترین فصول موبمای به شمار می‌رود.
شهر مومبای بزرگترین بندر هند در ساحل غربی این کشور است. این شهر در واقع مرکز بانکداری، تجارت، مبادلات مالی، بازرگانی و صنعت کشتی‌سازی هند به شمار می‌رود.
مومبای از اتصال ۷ جزیره به یکدیگر در زمان حضور بریتانیا در هند به وجود آمده است. بسیاری از شهروندان هندی از ایالتهای مختلف به امید فرصت‌های شغلی به این شهر مهاجرت می‌نمایند. از همین رو، تعداد ساکنین این شهر در روز ۱۸ میلیون نفر و در شب ۱۵ میلیون نفر برآورد می‌شود. در زمان استعمار انگلیس بر هند، مومبای مرکز بخشهای اداری و حکومتی انگلستان در شبه قاره به شماره رفته و از نظر انگلستان «دروازه هند» بود.
تمرکز امور اقتصادی و تجاری در مومبای پس از استقلال هند نیز ادامه یافته و بعنوان شاهراه ارتباطی هند با ایران و جهان عرب اهمیت راهبردی خود را حفظ کرده است.
در حال حاضر از بین جمعیت حدود ۷۰ میلیون نفری ایالت مهاراشترا بیش از ۲۰ درصد زیر خطر فقر زندگی کرده و خود مومبای بزرگترین جمعیت کپرنشینان هند را در خود جای داده است. درآمد سرانه در هند حدود ۱۰۸۹ دلار می‌باشد لیکن ایالت مهاراشترا با داشتن بیشترین سهم در اقتصاد یک تریلیون دلاری هند رتبه یازدهم را در مقیاس درآمد سرانه در بین ایالتهای هند دارا می‌باشد.
مومبای شهری است بندری و با بناهای دیدنی تاریخی کم نظیر، دانشگاه مومبای که در سال ۱۸۵۷ تاسس گردید نیز در این شهر واقع شده و شهر دانشگاهی پونا نیز که به آکسفورد شرق شهرت یافته، در ۱۵۰ کیلومتری مومبای واقع شده است.
از نظر ادیان مختلف، حدود ۸۱ درصد جمعیت در ایالت مهاراشترا هندو، ۱۶ درصد مسلمان، مسیحیت ۱ درصد، جینیسم ۱ درصد، و ادیان دیگر مانند زرتشتی و یهودی مجموعا ۱ درصد ترکیب جمعیتی را تشکیل می‌دهند.
مسلمانان این ایالت را فرق سنی، شیعه ۱۲ امامی، شیعه ۶ امامی (بوهره)، آقاخان (اسماعیلی) و وهابی تشکیل می‌دهند.
تعداد مسلمانان شهر مومبای ۴ میلیون نفر برآورد شده است. از این تعداد حدود پانصد هزار نفر شیعه ۱۲ امامی و ۲۰۰ هزار نفر شیعه ۶ امامی هستند.
وضعیت اقتصادی
- شهر مومبای یک سوم سهم درآمد مالیاتی کشور و بیش از ۵۰ درصد مالیات گمرکی و یک پنجم مالیات بر تولید را بخود اختصاص داده است.
- حدود یک ششم ارزش تولیدی کشور متکی به شهر مومبای است
- ۸۰ سرکنسولگری در این شهر وجود دارد که از این تعداد ۴۰ سرکنسولگری رسمی (از این تعداد ۱۳ سرکنسولگری مربوط به کشورهای اسلامی می‌باشند) و بقیه توسط سرکنسول‌های افتخاری اداره می‌شود. مضافا اینکه دفاتر متعدد تجاری خارجی نیز در این شهر مستقر می‌باشند.
- سیستم بانکی و فعالیتهای اقتصادی هند در این شهر متمرکز می‌باشد. همچنین دفتر مرکزی تقریبا تمام بانکهای معتبر، موسسات مالی و شرکتهای بیمه در این شهر قرار دارند.
- صندوق معاملات ارزی بانکها در مومبای می‌باشد. بیش از ۲۵ درصد اعتبارات بانکی کشور را بانکهای مستقر در مومبای تامین می‌نمایند.
- بیش از ۳۵ درصد معاملات چک نیز در این شهر انجام می‌گردد.
- دفتر اصلی بازار سهام هند که یکی از قدیمی‌ترین بازارهای بورس سهام هند بشمار می‌رود تحت عنوان Bombay Stock Excahange در مومبای فعالیت می‌نماید.
- بیش از ۹۰۰ شرکت در خرید و فروش سهام هند حضور دارند که اکثریت آنها در مومبای مستقر هستند
- حدود ۴۴ درصد ترافیک دریایی کل کشور در بندر مومبای تخلیه و بارگیری می‌گردد. در بندر مومبای چهار اسکله تخلیه و بارگیری نفت خام وجود دارد
- مهاراشترا بالاترین رقم تولید برق را در هندوستان دارا بوده که ۸۲ درصد آن از طریق انرژی گرمایی تولید می‌شود گفتنی است ۴۷۵۰ مگاوات برق هسته‌ای در کل هند تولید می‌گردد، کل میزان تولید برق در هند در سال ۲۰۰۴ میزان twh۶۵۰ بوده است
- فرودگاه بین‌المللی مومبای سالانه بیش از ۲۰ میلیون مسافر داخلی و خارجی را پذیرا است.
- شهر مومبای از مهمترین مراکز تجارت الماس به شمار می‌رود. تا جایی که ۸۰ درصد الماسهایی که در ایالت گجرات تراش داده می‌شوند به مومبای می‌رسد. بیش از ۷۵۰۰۰ نفر در این شهر از فعالیتهای مربوط به الماس امرار معاش می‌کنند.
- صنعت فیلم هند تا حدود زیادی در مومبای متمرکز است و سهم عمده‌ای از تولید سالانه ۹۰۰ تا هزار فیلم در این شهر و در مرکز سینمایی آن موسوم به بالیوود انجام می‌شود.
هفت شرکت عمده هندی که از شهرت آسیایی و بین‌المللی برخوردارند
شرکت تاتا یکی از بزرگترین و ثروتمندترین شرکتهای هندی محسوب می‌شود و در زمینه‌های مخالف فعالیت دارد این شرکت در صنایع زیر فعال می‌باشد:
اتومبیل‌سازی، فولاد و آهن، لوکومتیو سازی، هتل‌های زنجیره‌ای، برق و فناوری اطلاعات، صادرات اتومبیل این شرکت عمدتا به بازارهای اروپا، آمریکا و کشورهای آفریقایی می‌باشد. در ضمن شرکت تاتا در صنایع خودروسازی با ایران همکاری داشته و اخیرا در حال احداث یک کارخانه تولید فولاد در بندر عباس می‌باشد.
ضمنا شرکت خدمات مشاوره‌ای تاتا اولین شرکت هندی به شمار می‌رود که در زمینه فن‌آوری اطلاعات فعالیت می‌نماید
۲) شرکت ریلاینس از صاحبان عمده صنایع نفتی از جمله پالایشگاهی به ظرفیت ۶۶۰ هزار بشکه در روز می‌باشد. ضمنا ریلاینس دومین شرکت بزرگ در امور مخابرات و صنایع پتروشیمی به شمار می‌اید. این شرکت همچنین ۲۰ درصد از بازار رو به رشد تلفن همراه را در هند به خود اختصاص داده است.
۳) شرکت صنایع آسار: آسار با ۴/۴ میلیارد دلار سرمایه، یکی از چند شرکت بزرگ مالی و تولیدی هندی با دامه فعالیت گسترده است. رشته‌های اصلی کار آسار در زمینه‌های فولاد، مخابرات، کشتیرانی، نفت و گاز، برق و انرژی و مهندسی ساخت است. اخیرا این شرکت در حال مذاکره جهت احداث یک سکارخانه تولید فولاد با ظرفیت ۵/۲ میلیون تن در سال با همکاری بخش صنایع ایران می‌باشد.
۴) شرکت ماهیندرا یکی از بزرگترین تولید کنندگان اتومبیل، کامیون و تراکتور در مومبای می‌باشد. اخیرا، این شرکت به بازار تولید مینی‌بوس و وانت‌بارهای سه چرخه نیز وارد شده است. صادرات این شرکت به بازارهای اروپا، آفریقا، خاورمیانه و حتی آمریکا قابل توجه می‌باشد. شرکتهای فرعی وابسته به ماهیندرا در زمینه‌های فناوری اطلاعات، توسعه و عمران نیز فعال است. این شرکت با جمهوری اسلامی ایران نیز رابطه بازرگانی دارد.
۵) شرکت هندوجا که با نام شرکت برادران هندوجا شهرت دارد از نظر دارایی این شرکت جزو ثروتمندترین شرکتهای آسیایی به شمار می‌اید. شرکت مذکور روابط بازرگانی متعددی با جمهوری اسلامی ایران دارد.
شرکت لارسن و توبرو یکی از بزرگترین شرکتهای مهندسی هند محسوب می‌شود. این شرکت در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، سیمان، خدمات مهندسی، مقاطعه‌کاری و غیره فعالیت دارد. مانند دیگر شرکتهای بزرگ هندی این شرکت نیز در بخش فناوری اطلاعات فعال می‌باشد.
شرکت گودریج در سال ۱۸۹۷ توسط یک پارسی به نام اردشیر گودریج تاسیس گردید. شرکت فوق از ابتدا فعالیتهای خود را با تولید انواع قفل و صندوق نسوز آغاز نمود. اکنون این شرکت در زمینه‌های لوازم خانگی، اداری، الکترونیک، ماشین الات، روغن، صابون، لوازم آرایشی و بهداشتی، محصولات کشاورزی و ساخت و ساز فعالیت می‌نماید. گودریج بطور میانگین صادراتی بیش از ۵/۲ میلیارد دلار محصولات و خدمات فنی در سال دارد.
وضعیت سیاسی ایالت مهاراشترا
ایالت مهاراشترا به مرکزیت مومبای دارای فرماندار، سروزیر و مجالس ایالتی می‌باشد. مجلس ایالتی مهاراشترا دارای ۲۸۸ عضو می‌باشد که اعضای آن توسط مردم برای مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند.
فرماندار ایالت آقای س.م. کریشنا از دسامبر ۲۰۰۴ در این سمت مشغول بکار است.
حکومتی محلی ایالت مهاراشترا توسط جبهه دموکراتیک اداره می‌شود که ایتلاف احزاب کنگره و کنگره ملی گرا می‌باشد. دوره تصدی دولت ایالتی در سپتامبر سال ۲۰۰۹ به پایان خواهد رسید. زمام حکومت ایالتی بدست سروزیر آقای ویلاس رایو دشموخ (از حزب کنگره) می‌باشد. سروزیر بهمراه ۴۳ وزیر مسدولیت دولت محلی را بعهده دارد.
همچنین آقای R.R.Patil از حزب کنگره ملی گرا سمت معاون سروزیر و وزیر کشور را به عهده دارد.
احزاب مخالف اصلی این ایالت شیوسنا و BJP می‌باشند. این دو حزب حدودا از ده سال پیش با هم ایتلاف کرده‌اند. پیش از این نیز آنها پنج سال بر ایالت مهاراشترا حکومت کرده‌اند.
احزاب کوچکی مانند ساماجوادی و ریپابلکین بعلاوه چند نماینده مستقل در مجلس ایالت مهاراشترا حضور دارند.
مطبوعات در مومبای
چگونگی و حجم مطبوعات در هند قابل توجه است. در این کشور با وجود ۱۸ زبان رسمی نشریات به زبانهای مختلف انتشار می‌یابند که بطور مثال در ایالت مهاراشترا بدلیل گسترش زبان ماراتی روزنامه لوک ستا جایگاه خاصی دارد.
ایالت مهاراشترا دارای ۴ روزنامه به زبانهای مختلف از جمله هندی، ماراتی، گجراتی، انگلیسی و اردو می‌باشد. قیمت روزنامه‌ها غالبا از ۳ روپیه (۷۰ تومان) تجاوز نمی‌نماید.
تعداد مجله‌های هفتگی این ایالت ۲۰ نسخه، ۱۵ روزه هشت نسخه، دو ماهه سه نسخه، سه ماهه سه نسخه و سالانه دو نسخه می‌باشد
از بین ۶۴ روزنامه ۱۲ نشریه آن مهم می‌باشد که از جمله آنها سه روزنامه اردو زبان انقلاب، هندوستان و اردو تایمز است که قشر مخاطب آن مسلمانان هستند.
تایمزآو و ایندیا (با تیراژ نزدیک به ۸ میلیون نسخه در روز)، ایندین اکسپرس، ایشین ایج، اکونومیک تایمز، آفترنون، میددی، فری پرس جورنال، DNA و مومبای میرور روزنامه‌های انگلیسی زبان هستند. روزنامه جام جمشید که هفتگی چاپ می‌شود بزبان گجراتی و انگلیسی است
از نشریات متعلق به پارسیان میتوان از ماهنامه پارسیانا، BPP REVIEW و روزنامه جام جمشید نام برد. جام جمشید مخصوص زرتشتیان هند است که اکثر قریب به اتفاق مطالب آن موضوعات مربوط به زرتشتیان و آیین زرتشت است. تیراژ آن در هفته بیش از ۲۰ هزار نسخه است که بصورت پستی ارسال می‌شود.
در حال حاضر چند کانال تلویزیونی بخش خصوصی متعلق به شیعیان بصورت منطقه‌ای برنامه‌های خود را پخش می‌کنند که از جمله میتوان به کانال WIN اشاره نمود.
ایرانیان مقیم
ایرانیان مقیم مومبای به دو دوسته تقسیم می‌شوند:
۱ - ایرانیان مهاجر
اغلب ایرانیان مقیم از اهالی پیشین شهرستانهای یزد، تفت و روستاهای مجاور و برخی از شهرهای استان فارس هستند. محل سکونت اکثر ایرانیان مهاجر شهرهای مومبای و پونا می‌یاشد این عده در ۹۰ سال گذشته به مرور اقدام به مهاحرت به هندوستان نموده‌اند.
براساس شواهد تاریخی، موثرترین عامل مهاجرت ایرانیان به هند وقوع دو دوره خشکسالی در اوایل قرن اخیر در مناطق مرکزی ایران بوده است. در ابتدای مهاجرت، اکثر ایرانیان در مشاغلی همچون چای فروشی که یکی از تولیدات عمده هند می‌باشد و نیز در مشاغل دیگری چون اغذیه فروشی و قهوه خانه‌داری فعال بوده‌اند. این مشاغل بطور سنتی از پدران به فرزندان به ارث رسیده است. لازم به ذکر است در حال حاضر درصد تعدادی از ایرانیان مقیم دارای تحصیلات عالی در مقاطع دکتری، فوق لیسانس و لیسانس می‌باشند.
ایرانیان مقیم مومبای از مشکلاتی که گریبانگیر مهاجرین ایرانی در دیگر کشورهای جهان است نیز مصون نیستند. بعنوان نمونه میتوان از فاصله‌ای که بین نسل دوم و سوم ایرانیان مهاجر با زبان و فرهنگ ایرانی ایجاد شده است نام برد.
اگرچه ۹۰ سال از مهاجرت ایرانیان به هند می‌گذرد، اما آنها عمدتا علاقمند به حفظ هویت ایرانی خود هستند و در این راستا خود را قویا به اخلاق و فرهنگ ایرانی پایبند می‌دانند. البته داشتن شناسنامه ایرانی و گذرنامه هندی تقاضای روادید آنها را برای سفر به ایران با مشکل مواجه کرده است.
دو تشکل ایرانیان در شهرهای مومبای و پونا از گذشته فعالیت داشته‌اند. انجمن شیعیان اثنی عشری یزدیان مقیم (فتوت) در شهر مومبای (تاسیس در سال ۱۹۲۸) و نیز انجمن شیعیان اثنی عشری یزدیان مقیم پونا (حمیت) با در دست داشتن موقوفات به جا مانده محل مناسبی جهت فعالیتهای مذهبی و اجتماعی ایرانیان مهاجر بوده‌اند.
بخش دیگری از مهاجرین ایرانی که در طی دهه‌های اخیر به هند و بویژه منطقه غرب هند مهاجرت کرده‌اند زرتشتیان می‌باشند. این گروه نیز تشکلی به نام انجمن زرتشتیان ایرانی برای خود سامان داده‌اند و دارای روابط نزدیکی با پارسیان هند می‌باشند
۲ - دانشجویان ایرانی
شهر پونا در ۱۵۰ کیلومتری شهر مومبای از مراکز مهم علمی کشور هند محسوب می‌شود. این شهر دارای آب و هوای معتدل و مطلوبی می‌باشد. به همین دلیل اکثر دانشجویان ایرانی جذب دانشگاههای این شهر می‌شوند تعداد کل دانشجویانی که در حال حاضر در مومبای و پونا تحصیل می‌کنند حدود ۳۵۰۰ نفر می‌باشد (برای ۲۵۰۰ نفر در این نمایندگی پرونده دانشجویی وجود دارد) و در سالهای اخیر سیر صعودی قابل توجهی را شاهد هستیم.
پارسیان هند
پس از ورود اسلام به ایران و درهم شکسته شدن امپراطوری ساسانی بسیاری از زرتشتیان به خراسان و از آنجا نیز به گجرات در هند مهاجرت نمودند. آنها بدین وسیله آتش باصطلاح مقدس خود موسوم به آتش بهران را به نوساری در گجرات منتقل نمودند. پس از موفقیتهای شایانی که پارسیها در خلال قرن ۱۶ تا ۱۸ در تجارت با اروپاییان بدست آوردند، بوسیله انگلیسی‌های استعمارگر تشویق شدند که تا در بمبیی اقامت گزینند پس از آن پارسیان مقیم بمبیی و هند روابط خوبی با انگلیسی ها برقرار ساختند و رفته رفته با هوش و استعداد خود شریانهای صنعتی، اقتصادی و علمی هند را بدست گرفتند.
امروزه جامعه پارسی به دلیل بالا رفتن سن ازدواح، افزایش نرخ طلاق و بسته بودن جامعه پارسی به روی غیر پارسیان و پاره‌ای علل و عوامل دیگر روز به روز در حال کوچکتر شدن می‌باشد. پارسیان از نظر اقتصادی، سیاسی و نظامی از جایگاه بسیار مطلوبی در هند و مومبای برخوردار هستند. تعداد پارسیان در مومبای ۴۰ هزار نفر و در کل هند هفتاد هزار نفر تخمین زده می‌شود.
اولین آتشکده زرتشتیان در منطقه اولیه مهاجرت آنها یعنی در سنجان بنام (ایران شاه) برپا گردید. زرتشتیان در مجموع ۴۵ آتشکده بزرگ و مهم در سراسر هند مستقر نموده‌اند که چهار آتشکده بزرگ باضافه ۴۱ آتشکده کوچکتر تنها در شهر مومبای و منطقه اطراف آن فعال است.
زرتشتیان هند مخصوصا مقیم شهر مومبای، بیشتر در مشاغل تجاری و یا در سطح مدیریت بالای کشور اشتغال دارند و از نمونه بارز زرتشتیان مقتدر هند، میتوان از خانواده بزرگ زرتشتی بنام «جمشید جی تاتا» نام برد که بنیانگذار گروه معروف تاتا در هند است و قسمتی از این تشکیلات اقتصادی عظیم بوسیله افراد این خاندان اداره می‌شود.
زرتشتیان شهر مومبای دارای موقوفات زیاد و قابل توجهی می‌باشند که عایدات آن صرف ایجاد تسهیلات رفاهی برای نیازمندان (زرتشتی) می‌گردد. در شهر مومبای در حال حاضر بیش از صدها موقوفه شناخته شده زرتشتی ثبت شده است.
پارسیان در هند اصولا علاقه‌ای به کارهای سیاسی نداشته و هرگز جهت حکومت‌های مختلف درسرساز نبوده‌اند. در برآوردی که از وضعیت اجتماعی آنها در منطقه بعمل آمده است، زرتشتیان از اقلیت‌های آرام و بدون مسئله و از جهت قانونی تخلف کمتری از آنها مشاهده شده است.
جوامع و اماکن مذهبی شیعیان در مومبای
خوجه‌ها:
خوجه‌ها اهل گچ، احمد آباد و کتایاوار در ایالات گجرات هند هستند که حدود ۱۰۰ سال پیش ابتدا توسط ملا قادر مدرسی و سپس توسط شیخ محمد حسنی نجفی از شیعه شش امامی اسماعیلی به شیعه ۱۲ امامی تغییر مذهب دادند. آنها همگی قبلا هندو مذهب بوده و توسط آقا خان محلاتی شیعه شش امامی شده بودند. شیخ محمد حسین نجفی فرزند ابوالقاسم کاشانی با این گروه در امام باره شوشتری در محله دونگری مومبای نماز می‌خواند و احکام مذهب حق تشیع را به آنها می‌آموخت تا اینکه در پی اختلاف خوجه‌ها با ایرانیان آنها خود یک مسجد به نام خوجه جامع مسجد در محله خیابان حضرت عباس (پالا گلی) در دونگری مومبای ایجاد کردند و فعالیت مستقل خود را با بهره مندی از امکانات مالی و فکری دنبال نمودند.
در هنگام ساختن خوجه مسجد درگیریهای بین آقاخانی ها و شیعیان ۱۲ امامی صورت گرفت که دو تن از رهبران وعده‌ای دیگر از شیعیان ۱۲ امامی شهید شدند. خوجه‌های ۱۲ امامی و آقا خانی‌ها و بهره‌ها همگی بیشتر در منطقه دونگری مومبای زندگی می‌کنند.
در منطقه دونگری مومبای فعلا حدود ده هزار خوجه ۱۲ امامی وجود دارند. خوجه‌ها در مومبای مساجد متعددی دارد، مانند ۱) خوجه مسجد - دونگری، ۲) خوجه مسجد - پاندرا، ۳) خوجه مسجد - کورلا، ۴) خوجه مسجد - وراسووا، و در شهرهای دیگر هم بطور پراکنده دارای مراکز و مساجد هستند مثل حیدر آباد، بنگلور، کلکته، اوریسا، و رایپور.
غیر از حدود ۲۵ محفل در سطح شهر مومبای، خوجه‌ها دارای مؤسساتی مثل بنیاد الایمان و الایمان تراست وابسته به نجفی هاوس (حوزه علمیه خوجه‌ها) می‌باشند. این گروه مجله‌ای بنام جعفر آبزرور دارد که بصورت ماهانه منتشر می‌شود و یک انجمن بنام فدراسیون جوان جعفری، فعالیتهای جوانان را هدایت می‌کند. بنیاد حبیب دارای بیمارستان، یتیم خانه، مدرسه و خیریه و فعالیتهای دیگر خدماتی برای جامعه خوجه ۱۲ امامی است. بانک حبیب در پاکستان، دارای فعالیتهای وابسته به صنایع و تجارت و بیمارستان در آن کشور است. خانواده حبیب در پاکستان زندگی می‌کنند و بعد از جدایی هند به پاکستان رفته‌اند. محمد علی جناح اولین نخست وزیر پاکستان یک خوجه ثروتمند بود که بعد از جدایی هند به آنجا عزیمت نمود.
بهره‌ها:
فرقه بهره‌ها یکی از فرق اسلامی است که به شش امامی معروف می‌باشند. اینها بعد از شش امام اول شیعیان، امامان دیگری را انتخاب نموده که مجموعا ۲۱ امام را شامل می‌گردد.
دکتر محمد برهان الدین رهبر بهره‌ها و پنجاه و دومین داعی مطلق (داعی فاطمی) و نایب بیست و یکمین امام این فرقه می‌باشد.
مقر نامبرده در شهر مومبای است و هر سال به یکی از شهره‌های هند سفر می‌نماید تا با توجه به وضعیت زندگی و روحانیت پیروان فرقه از لحاظ اقتصادی و مذهبی آنها را تقویت نماید.
این فرقه با جمعیتی حدود یک میلیون پیرو در سراسر جهان دارای تشکیلاتی منسجم و موفق است. جمعیت این فرقه در مومبای بالغ بر ۲۰۰ هزار نفر می‌باشد (آمار براساس اطلاعات اعلامی از بهره‌ها) و به دلیل لباس متحد الشکل پیروان این گروه نسبت به سایر فرق بیشتر جلب توجه می‌نمایند. علی رغم اینکه فقیر مسلمان هند، آنها نسبتا از زندگی مرفه و آبرومند بهره مند هستند. رهبران این فرقه علاقه به فعالیتهای سیاسی ندارند.
محمد برهان الدین در اکثر سخنرانی‌ها خود بر وحدت مسلمانان و زندگی مسالمت آمیز مردم و سایر فرقه‌ها و پیروان ادیان و فرقه دیگر و دوری از منکراتی همچون مشروبات الکی، قماره و غیره... تاکید دارد.
مسجد ایرانیان (مغول مسجد):
مسجد ایرانیان که به مغول مسجد مشهور است بوسیله شخصی بنام مرحوم حاج محمد شیرازی در حدود ۱۵۴ سال قبل بنا شده است. وی که از تجار ایران مقیم مومبای بوده است، این مسجد را در محل امام باره رود نزدیک محله مسلمان نشین بندی بازار بنا نموده است متولیان این مسجد را جماعتی از شیرازیان مقیم بمبیی به عهده دارند که نسبت آنها به خانواده نمازی شیرازی می‌رسد.
این مسجد یکی از مهمترین مراکز تشیع در مومبای و حتی در هند محسوب می‌گردد. طبق وقف نامه موجود، متولیان این مسجد را اعضای خانواده نمازی تشکیل می‌دهند و در گذشته پیوسته پیشنماز این مسجد نیز فردی ایران بوده است. اما در حال حاضر شخصی بنام شیخ محمد ناصری از اهالی کارگیل، یکی از شهرهای ایالت کشمیر این وظیفه را بعهده دارد. این مسجد دارای موقوفات و ساختمانهای متعددی است که پشتیبانی مالی این مکان است.
جاذبه‌های توریستی شهر مومبایی:
دروازه هند
دروازه هند واقع در آپولو بندر یکی از بناهایی است که توسط بریتانیاییها در مومبای به منظور ورود ملکه وقت بریتانیا به هند بنا گردیده است. سنگ بنای آن در ۲۱ مارس ۱۹۱۳ توسط لرد سیدنهام گذارده شد. این بنا در ۱۹۲۷ کامل گردید.
موزه پرنس ولز (شیواجی)
این موزه بین سالهای ۱۹۰۴ و ۱۹۱۴ بنا گردید که در اثنای جنگ جهانی اول بعنوان بیمارستان مورد استفاده قرار گرفت. معماری بنا به سبک گوتیک و از سنگ بازالت ساخته شده است. این بنا در میان باغ زیبایی تاسیس گردیده است که پس از مسافرت پرنس ولز در ۱۹۰۵ به هند بدین نام خوانده شده است.
زیارتگاه بهره‌ها
مقبره دکتر سید ابومحمد طاهر سیف الدین پنجاه و یکمین دایی مطلق فرق بهره‌ها در منطقه بندی بازار شهر مومبای قرار دارد. دوره داعی وی ۵۳ سال بوده است. بنای این مقبره در سال ۱۹۷۵ توسط یک معمار مصری تکمیل شده و تمام دیواره‌ها از سنگ سفید ساخته شده است. داخل این مقبره ۱۱۴ نوع «بسم الله الرحمن الرحیم» در سنگ‌های قیمتی مانند الماس، لول، مرجان و غیره نوشته شده است. شعرهای نوشته شده توسط دکتر طاهر سیف الدین که چند تا از آن بدون نقطه و بدون الف نوشته شده در دیوارهای مقبره کنده کاری شده است.
موزه ویکتوریا
در سال ۱۸۶۲ قطعه زمینی به مساحت ۱۵ هکتار در کولابا جهت احداث باغ ویکتوریا اختصاص داده شد و در نوامبر ۱۸۷۲ به روی عمومی مردم گشوده شد. از آن زمان تاکنون ۷ هکتار دیگر نیز به این باغها اضافه شده است. باغ دارای معماری منحصر بفرد و زیبایی می‌باشد که موزه ویکتوریا نیز در آن واقع شده است.
ساختمان دانشگاه مومبای
در نزدیکی دادگاه عالی واقع شده است و از شاهکارهای معماری سبک گوتیک در مومبای است. قسمت کتابخانه و برج ساعت آن که نمونه کوچکی از برج «بیگ بن» لندن است دیدنی است.
مجموعه هنری جهانگیر
این گالری در ۱۹۵۲ توسط جامعه هنر مومبای بنا گردی. امروزه به منظور نمایش آثار هنری برای همگان از آن استفاده می‌شود و مجموعا دارای چهار سالن نمایش می‌باشد.
کتابخانه دیوید ساسون
کار احداث بنای کتابخانه در ۱۸۷۰ به پایان رسید. این بنا نیز در منطقه نزدیک دانشگاه مومبای واقع است.
غارهای الفانتا
غارهای الفانتا در جزیره‌ای به همین نام به فاصله‌ای حدود ۴۵ دقیقه در جنوب مومبای واقع شده که از طرف یونسکو بعنوان میراث فرهنگی اعلام شده است.
خبرگزاری فارس
