محل دفن پیامبر صلی الله علیه وآله در کدام خانه است؟

بیست و هشتم ماه صفر، روزی است که رسول خدا صلی الله علیه وآله از این جهان رخت بربست. روزی که سنگینی نفسهای مومنان در پس کوچه‏های مدینه احساس شد، و قلبهایشان آه اهل بیت‏ علیهم‏السلام را از خنجر مصیبتی که بر سینه‏شان نشسته بود دریافت. اکنون بر مدینة الرسول باید نام دیگری نهاد که مدینة الرسول بی رسول شد. 
"
إنّا للَّهِ و إنّا إلَیهِ راجِعونَ"
و اینک چشمان اشگ آلود گروهی از مسلمین با پرسشی تلخ همراه شده است که با بدن پاک پیامبر خدا چه باید کرد؟ آیا باید پیکر نیکی و خوبی را به خاک سپرد؟ مگر پیامبر گل سر سبد خلقت نیست؟ مگر محضر پیامبرِ آخرین، منزلگاه رسول امین -جبراییل - نیست؟ چگونه می‏توان بزرگترین نعمت الهی بر خلق را به خاک سپرد و کدامین خاک پذیرای قدومش خواهد بود؟ آیا او را در خاک مسجد به ودیعت 
نهیم و یا...؟ 
هول مصیبت، یاران پیامبر را در بهت فرو برده، و تنها گره خوردن نگاهشان بر دهان امیرالمؤمنین است که گره گشاست:
خداوند پیامبرش را در بهترین مکان قبض روح می‏کند. لذا شایسته است ایشان را در همان محل دفن کنیم. (سیاهترین هفته تاریخ /علی محدث /۳۴۸؛ مناقب ابن شهر آشوب ۱/۲۴۰) همه سکوت می‏کنند یعنی می‏پذیرند.

پیامبر صلی الله علیه وآله در کجا دفن شدند؟
مقصود از بیت فاطمه علیهاالسلام کدام خانه است؟
آیا رسول خدا در محل سکونت عایشه دفن شدند؟
خانه عایشه کجا بوده است؟
هنگامی که پیامبر به مدینه وارد شدند و مسجد را بنا کردند برای خود و دخت گرامیشان حضرت فاطمه علیهاالسلام خانه‏ای ساختند. هم چنین برای همسرشان سوده خانه‏ای جداگانه بنا کردند. بعدها نیز برای سکونت هر همسری که اختیار می‏کردند خانه‏ای در کنار مسجد می‏ساختند. خانه‏ی اختصاصی پیامبر که در آن زمان رسول خداصلی الله علیه وآله و حضرت زهرا علیهاالسلام در آن ساکن بودند به بیت فاطمه‏علیهاالسلام معروف شد، همان طور که پس از ازدواج حضرت زهرا خانه‏ی امیر المومنین علیه‏السلام نیز به بیت فاطمه علیهاالسلام معروف شد و همان طور که محل سکونت همسران پیامبر نیز به نام آنان معروف گردید. بعدها نیز هرگاه که پیامبر می‏خواستند در مکانی فارغ از زنان خود استراحت کنند و یا به عبادت بپردازند به این مکان می‏آمدند. (بحار الانوار ۴۳/۵۶، ح۵۰) پس دو خانه به بیت فاطمه معروف بوده است: 
۱- یکی خانه‏ی اختصاصی رسول خدا و حضرت زهرا علیهماالسلام که هیچ یک از همسران ایشان در آن ساکن نبودند، 
۲- دیگری خانه علی علیه‏السلام به اعتبار سکونت ثانوی حضرت زهرا علیهاالسلام در آن خانه. این دو خانه در کنار هم در سمت شرقی مسجد بوده و دو در آن به سمت غرب و شرق باز می‏شده که یکی از دو در هر خانه در داخل مسجد بوده است. امروزه نیز در داخل ضریح رسول خدا صلی الله علیه وآله (و قسمت شمالی آن) محل خانه‏ی امیر المؤمنین علیه‏السلام و حضرت زهرا علیهاالسلام را مشاهده می‏کنیم. (بحار الانوار ۴۳/۵۶، ح۵۰) همچنین محل دفن جسم مطهر رسول ‏خدا صلیالله‌علیه‌وآله در جنوبی ‏ترین این دو خانه قرار دارد.

نقشه قدیمی مسجد نبوی


اما درِ خانه‏ی عایشه - که گروهی گمان کرده‏اند که محل دفن رسول خدا صلی الله علیه وآله است - به سمت شمال یعنی شام باز می‌شد.(وفاء الوفاء ۲/۵۴۵). که این با محل دفن پیامبر مطابق نیست. لازم به ذکر است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله تمام درهایی را که به سمت مسجد باز می‏شد به جز در خانه‏ی خود و امیر المومنین ‏علیه‏السلام را علیرغم اعتراض برخی از صحابه بستند، اما بعدها در دوره خلفا بعضی از این درها مجددا به سمت مسجد باز شد.
روشن است که چون خانه‏ی امیرالمومنین در شمال خانه‏ی رسول خدا و چسبیده به آن بوده است، و نمی‏توان پذیرفت که در خانه‏ی عایشه، همسر پیامبر به خانه امیرالمؤمنین علیه‏السلام باز شود، لذا امکان ندارد که محل سکونت عایشه همان محل دفن پیامبر باشد. هم چنین در تاریخ می‏بینیم که محل خانه‏ی عایشه در جهت قبله بوده است، یعنی در جنوب مسجد النبی و در منتهی الیه غرب ضلع جنوبی آن. (وفاء الوفاء ۲/۵۴۳و۴۶۰؛ طبقات ابن سعد ۱/۴۹۹ و۸/۱۶۶-۱۶۷) اکنون این محل به همراه خانه‏ی دیگر همسران رسول خدا صلی الله علیه وآله تخریب شده و در داخل مسجد افتاده است. بنابراین: 
۱- خانه‏ی اختصاصی پیامبر در شرق مسجد و در منتهی الیه جنوبی آن قرار داشت، به طوری که در خانه حضرت به سمت غرب باز می‏شد.
۲- در شمال حجره‏ی پیامبر، و چسبیده به آن حجره‏ی امیرالمؤمنین علیه‏السلام واقع بود. 
۳- هر دو خانه به بیت فاطمه علیهاالسلام معروف بوده است.
۴- محل سکونت عایشه در جهت قبله‏ی مسجد (جنوب مسجد) و در منتهی الیه غرب آن بوده است. 

آیا رسول خدا در محل سکونت عایشه دفن شدند؟

مزار پیامبر در نزد مسلمین مکان بسیار مقدس و محترمی شمرده شده است. در طول تاریخ دیده‏ایم که آن مکان مقدس محل رفت و آمد مسلمانان بوده است و از روز دفن پیامبر تا کنون بسیاری از مسلمانان آرزوی زیارت آن مکان مقدس را داشته‏اند. به راستی آیا چنین محل مقدسی را می‏توان خرید یا فروخت؟ چگونه می‏توان تصور کرد که کسی مدفن پیامبر را خرید و فروش کرده باشد؟ اما در تاریخ می‏بینیم که عایشه حجره‏ی خود را در کنار مسجد به مبلغ ۱۸۰۰۰۰ یا ۲۰۰۰۰۰ درهم فروخت. (طبقات ابن سعد ۸/۶۴و۱۹۴؛ وفاء الوفاء ۱/۴۶۴) بنابراین در واقع حجره‏ی عایشه مکانی جز مدفن پیامبر بوده است. به طوری که عایشه حجره‏ی خود را فروخته و کسی در فروش آن اعتراضی نکرده است. البته اینکه زنان پیامبر مالک حجره‏های کنار مسجد بوده‏اند یا خیر خود بحث مستقلی را می‏‌طلبد.

پس از شهادت حضرت زهرا علیها السلام امیرالمومنین ‏علیه‌السلام بنا به وصیت دختر گرامی پیامبر، ایشان را شبانه کفن کرده و دفن نمودند، و برای اینکه دیگران متعرض قبر نشوند چندین نمای قبر ساختند تا قبر آن حضرت مخفی بماند. (فاطمه زهرا علیهاالسلام شادمانی دل پیامبر صلی الله علیه وآله/ احمد رحمانی همدانی /۷۲۲) 

یکی از این قبر نماها در کنار مدفن رسول خدا بوده که بیان امیر المومنین علیه‏السلام پس از دفن جسم مطهر حضرت زهرا علیهاالسلام بر این امر گواه است. ایشان خطاب به رسول خدا می‌فرمایند: 

البایتة فی الثری ببقعتک (الکافی ۱/۴۵۸؛ بحارالانوار ۴۳/۱۹۳و۲۶۰؛ امالی مفید /۲۸۶) 
یعنی (فاطمه)در بقعه‏ی تو به خاک آرمیده است.

حال چگونه می‏توان تصور کرد که حضرت علی علیه‏السلام شبانه در خانه‏ی عایشه و محل سکونت او (که عده‏ای آنجا را مدفن پیامبر می‏دانند) یک شمای قبر بسازند و کسی (حتی عایشه) متوجه آن نشده باشد؟

امام حسین علیه‏السلام، پس از شهادت مظلومانه‏ی امام حسن علیه‏السلام بنا به وصیت برادر قصد داشتند بدن مطهر آن امام را در کنار جد بزرگوارشان رسول خدا دفن کنند که به هر حال با ممانعت مواجه شدند و در نهایت پیکر پاک آن حضرت در بقیع به خاک سپرده شد. وقتی به وصیت نامه‏ی حضرت نگاه می‏کنیم حضرت در آن این طور نوشته‏اند: 

فإنی أحق به و ببیته ممن أدخل بیته بغیر إذنه (بحار الانوار ۴۴/۱۵۱، ح۲۲؛ امالی طوسی /۱۶۰، ح۲۶۷، مجلس السادس؛ بشارة المصطفی /۲۷۲)

همانا من به پیامبر و خانه‏اش نسبت به کسانی که بدون اجازه پیامبر به خانه‏ی او وارد شدند سزاوارترم.

حضرت در این وصیتنامه از محل دفن پیامبر به (بیته: خانه پیامبر) تعبیر می‏کنند و از این رو می‏فرمایند که در آنجا دفن شوند، در حالی که اگر مدفن پیامبر بیت عایشه می‏بود، لازم بود از او اجازه بگیرند. هم چنین حضرت ورود، و تصرف دیگران در محل دفن پیامبر است را بدون اجازه و رضایت پیامبر دانسته‏اند. این نشان می‏دهد که از جمله حقوق غصب شده‏ی اهل بیت همین خانه اختصاصی رسول خداصلی الله علیه وآله بوده است.

در این خصوص ادله دیگری نیز در کتب تاریخی موجود است که ذکر آنها در این مختصر نمی‏گنجد. (ر.ک. أین دفن النبی صلی الله علیه وآله / محمد علی برو)

 

/