مؤسس قیاس قبل از ابوحنیفه
ابوحنیفه مؤسس قیاس در اسلام است. البته پیش از ابوحنیفه، ابلیس قیاس کرده است، از این رو امام صادق علیه السلام در ضمن نهی ابوحنیفه از قیاس در دین الهی می‌فرماید: «اوّل من قاس ابلیس»!.
مجموع احادیثی که ابوحنیفه از رسول خدا صلی الله علیه وآله می‌دانسته بسیار اندک است. از این رو گفته اند:
ابوحنیفه در استفاده از حدیث کم بهره بود.
کان أبو حنیفة یتیماً فی الحدیث;
ابوحنیفه در استفاده از حدیث کم بهره بود.
تاریخ بغداد: ۴۱۷٫
از طرفی وی را ضعیف الحدیث و مضطرب الحدیث معرفی می‌کنند.
ر.ک: الکامل (ابن عدی): ۷ / ۶;
تاریخ بغداد: ۱۳ / ۴۲۳٫
احادیث کمی که (به اعتقاد ابوحنیفه) در دست وی بوده است، موجب گشت که او مذهب فقهی خویش را بر پایه قیاس و استحسان استوار سازد. ابوحنیفه مؤسس قیاس در اسلام است. البته پیش از ابوحنیفه، ابلیس قیاس کرده است، از این رو امام صادق علیه السلام در ضمن نهی ابوحنیفه از قیاس در دین الاهی می‌فرماید: «اوّل من قاس ابلیس».
ر.ک: الکافی: ۱ / ۵۸، حدیث ۲۰;
الإحتجاج: ۲ / ۳۶۰;
بحار الأنوار: ۴۷ / ۲۲۶، حدیث ۱۶;
مسند ابی حنیفه: ۶۶;
حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء: ۳ / ۱۹۷;
لسان المیزان: ۱ / ۲۵۶;
میزان الإعتدال: ۱ / ۱۳۲ ـ ۱۳۳، شماره ۵۳۵٫
قیاس در دین خدا باطل است، به طوری که بیش از پانصد حدیث در تحریم عمل به قیاس از امامان اهل بیت علیهم السلام وارد شده است. بنابراین مکتب ابوحنیفه از دیدگاه اهل بیت رسول خدا علیهم السلام باطل و مبنای فقهی وی همانند مبنای شیطان معرفی شده است. ابوحنیفه علاوه بر تأسیس مکتبی در مقابل مکتب اهل بیت پیامبر علیهم السلام، آشکارا به مقابله و مخالفت با امام صادق علیه السلام می‌پرداخته است.
وی اذعان می‌کند که روزی منصور دوانیقی برای من پیامی فرستاد که مردم فریفته جعفر بن محمّد علیهما السلام شده اند و به ایشان اقبال دارند; پس باید کاری کنیم که ایشان اعتبار خود را نزد مردم از دست بدهد. برای این منظور تعدادی مسأله آماده ساز و در حضور جعفر بن محمّد مطرح کن تا ناتوانی ایشان از پاسخ گویی، موجب وهن ایشان گردد.
ابوحنیفه می‌گوید: من چهل مسأله از مسائل مشکل آماده ساختم و در حضور ایشان مطرح کردم. جعفر بن محمّد به تک تک این مسائل پاسخ گفت.
در برخی منابع راوی همین مقدار از داستان را نقل کرده است.
ر.ک: الکامل فی ضعفاء الرجال: ۲ / ۱۳۲;
تهذیب الکمال: ۵ / ۷۹، شماره ۱۱۷;
تاریخ الإسلام: ۹ / ۸۹ ـ ۹۰;
سیر أعلام النبلاء: ۶ / ۲۵۸٫
امّا در جامع مسانید أبی حنیفه آمده است، این مسأله موجب فضاحت ابوحنیفه در نزد منصور دوانیقی و سایر حاضرین گردید.
جامع مسانید أبی حنیفة: ۱ / ۲۲۲٫
منبع:سایت تحقیقاتی اسلام پرس با کمی تصرف
Islam-Press.Net
