قاضی نورالله شوشتری
قاضی شهید سید ضیاءالدین نورالله شوشتری یا تستری در سال 956 هجری قمری در شهر شوشتر خوزستان به دنیا آمد. پدرش سید شریف الدین از علمای برجسته علوم عقلی و نقلی زمان خود بود.
مقام علمی
سید نور الله مقدمات علوم از جمله فقه و اصول و کلام و ریاضیات را نزد پدر گرامیش در همان شوشتر فرا گرفت. سپس در سال 979 قمری برای کسب فیض بیشتر از اساتید متبحر به مشهد مقدس عزیمت کرد.
مرحوم شوشتری در مشهد در درس علامه عبدالواحد شوشتری حضور یافت و از محضر ایشان فقه، اصول، کلام، حدیث و تفسیر را فرا گرفت. همچنین ایشان در درس مولا محمد ادیب قاری تستری نیز شرکت کرد و ادبیات عرب و تجوید قرآن کریم را فرا گرفت. قاضی از اساتید دیگری نیز بهره جست از جمله مولا عبدالرشید شوشتری و مولا عبدالوحید تستری.
مرحوم قاضی در سال 993 قمری قصد عزیمت به هندوستان را کرد و در شهر آگره هند سکونت گزید. به خاطر اینکه ایشان تقیه کرده باشد فقه را بنابر نظر مذاهب پنجگانه شیعه و حنفیه و مالکیه و حنبلیه و شافعیه تدریس میکرد و از میان اقوال، قول مذهب شیعه امامیه را ترجیح میداد.
تالیفات
مرحوم تستری در کنار منصب قضاوتی که بر عهده داشت کتب بسیاری را تحویل جامعه شیعه داد که برخی تا یکصد و چهل اثر از ایشان نام بردهاند، که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
احقاق الحق در اثبات تشیع، که قاضی نورالله در این کتاب با بیان منطقی و مستدل کتاب ابطال الباطل فضل بن روزبهان را پاسخ گفته است و در بطلان دیدگاه وی به کتابهای خود اهل سنت استشهاد نموده است.
مجالس المومنین، این اثر احوال جماعتی از علما، حکما، ادبا، عرفا، شعرا و رجال متقدم و راویانی است که به اعتقاد قاضی نورالله همگی شیعه مذهباند.
اما کتابهای دیگر ایشان: الصوارم المهرقه در جواب الصواعق المحرقه، اجوبه مسائل السید حسن الغزنوی، الزام النواصب فی الرد علی میرزا مخدوم الشریفی، القام الحجر در رد ابن حجر، بحر الغزیر فی تقدیر ماءالکثیر، بحر الغدیر فی اثبات تواتر حدیث الغدیر، تفسیر القرآن، کتابی در تفسیر آیه رویا، تحفه العقول، حل العقول، حاشیه بر شرح الکافیه جامی، حاشیه بر حاشیه چلپی، حاشیه بر مطول تفتازانی، حاشیه بر رجال کشی، حاشیه بر تهذیب الاحکام شیخ طوسی، حاشیه بر کنز العرفان فاضل مقداد، حاشیه بر تهذیب المنطق دوانی، حاشیه بر شرح قواعد العقاید، حاشیه بر شرح مواقف در علم کلام، دیوان القصاید، دیوان الشعر، دافعه الشقاق، الذکر الابقی، رساله لطیفه، رسالهای در تفسیر آیه انما المشرکون نجس، رساله ای در امر العصمه، رساله ای در تجدید وضو، رسالهای نجاسه الخمر و بسیار تالیفات دیگر.
منصب قضاوت
مرحوم تستری گرچه شیعه مذهب بود ولی با تقیهای که انجام داد در هندوستان یکی از افراد مقرب سلطان اکبرشاه واقع شد، و مقام قضاوت و افتاء را به او واگذارشد.
قاضی نور الله در ابتدا از قبول این منصب امتناع نمود ولی سلطان اصرار کرد، لذا قاضی نور الله به شرط اینکه در مرافعات بنابر اجتهاد خودش و به شرط اینکه موافق یکی از مذاهب چهارگانه باشد، حکم کند، قبول کرد.
یکی از علمای اهل سنت به نام عبدالقادر بدوانی در میگوید:"اگر چه قاضی نور الله شیعی مذهب است، اما بسیار به صفت عدالت و نیک نفسی و حیا و تقوا و عفاف و اوصاف اشراف موصوف است و به علم و حلم و جودت فهم و حدت طبع و صفای قریحه و ذکاء مشهور است. صاحب تصانیف لایقه است. به وسیله حکیم ابوالفتح به ملازمت پادشاهی پیوست و زمانی که موکب منصور به لاهور رسید و شیخ معین قاضی لاهور را در وقت ملازمت از ضعف پیری و فتور در قوا، سقطه در دربار واقع شد، رحم بر ضعف او آورده، فرمودند که شیخ از کار مانده، بنابراین قاضی نورالله به آن عهده منصوب و منسوب گردید."
شهادت
بعد از مرگ اکبر شاه، فرزندش سلطان جهانگیرشاه به منصب حکومت رسید که فردی متعصب و بینشان بود. در این دوران بود که مخالفان قاضی نورالله برآن شدند مذهب واقعی قاضی را به شاه نشان دهند و او را از میان بردارند به همین منظور یک نفر را به عنوان طلبه و در حقیقت جاسوس نزد قاضی نور الله فرستادند تا جایی که قاضی به تشیّع او اطمینان کرد و به این شاگرد اجازه داد که یک نسخه از کتاب احقاق الحق قاضی را بنویسد.
اینجا بود که علمای اهل سنت نزد سلطان جهانگیر جمع شدند و خواستاراجرای حد و قتل قاضی نورالله شدند. بنابر این سلطان دستور داد لباسهای شهید قاضی سید نورالله شوشتری را درآوردند و با شلاق بر بدن مبارکش زدند تا اینکه گوشت بدن شریفش کنده شد و به شهادت رسید.
سرانجام شهید قاضی نور الله شوشتری در هجدهم جمادی الثانی سال 1019 هجری قمری به دست معاندان و مخالفان اهلبیت(علیه السلام) زیر شکنجه شلاق سلطان جان به جانآفرین تسلیم کرد. و بدن مطهرش در همان شهر آگره هندوستان به خاک سپرده شد.
منابع
ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، عبدالله افندی، مشهد، آستان قدس رضوی.
ترجمه روضات الجنات، محمد باقر ساعدی، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
مبلغان، شماره شصت و دوم.
نویسنده: سید محمد ناظمزاده قمی
سایت ابنا
