الحَثُّ عَلی إقامَةِ المَأتَمِ لِلحُسَینِ علیه السلام - تشویق به سوگواری برای امام حسین علیه السلام
۱- ۲۶۹۰.فضل زیارة الحسین علیه السلام عن أبی حمزة عن أبی (ـ أنَّهُ لَمّا تَلا هذِهِ الآیَةَ: «إِنَّا ل: الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ علیه السلام مِنهُم ووَاللّه ِ إنَّ بُکاکُم عَلَیهِ وحَدیثَکُم بِما جَری عَلَیهِ وزِیارَتَکُم قَبرَهُ نُصرَةٌ لَکُم فِی الدُّنیا فَأَبشِروا فَإِنَّکُم مَعَهُ فی جِوارِ رَسولِ اللّه صلی الله علیه و آله. [۱]
فضل زیارة الحسین علیه السلام (ـ به نقل از ابو حمزه از امام باقر علیه السلام): حسین بن علی علیه السلام از آنهاست. به خدا سوگند گریه شما بر حسین علیه السلام و بازگوییِ ماجرایی که بر ایشان گذشت و زیارت قبر ایشان پیروزی ای برای شما در دنیاست. پس مژده بر شما که با او در کنار پیامبر خدا علیه السلام خواهید بود!
۲- ۲۶۹۱.کامل الزیارات عن عبد اللّه بن حمّاد البصری عن أبقالَ لی: إنَّ عِندَکُم ـ أو قالَ: فی قُربِکُم ـ لَفَضیلَةً ما اُوتِیَ أحَدٌ مِثلَها وما أحسَبُکُم تَعرِفونَها کُنهَ مَعرِفَتِها ولا تُحافِظونَ عَلَیها ولا عَلَی القِیامِ بِها وأنَّ لَها لَأَهلاً خاصَّةً قَد سُمّوا لَها واُعطوها بِلا حَولٍ مِنهُم ولا قُوَّةٍ إلّا ما کانَ مِن صُنعِ اللّه ِ لَهُم وسَعادَةٍ حَباهُمُ اللّه ُ بِها ورَحمَةٍ ورَأفَةٍ وتَقَدُّمٍ. قُلتُ: جُعِلتُ فِداکَ وما هذَا الَّذی وَصَفتَ ولَم تُسَمِّهِ قالَ: زِیارَةُ جَدِّیَ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیهماالسلام فَإِنَّهُ غَریبٌ بِأَرضِ غُربَةٍ یَبکیهِ مَن زارَهُ ویَحزَنُ لَهُ مَن لَم یَزُرهُ ویَحتَرِقُ لَهُ مَن لَم یَشهَدهُ ویَرحَمُهُ مَن نَظَرَ إلی قَبرِ ابنِهِ عِندَ رِجلِهِ... ثُمَّ قالَ: بَلَغَنی أنَّ قَوماً یَأتونَهُ مِن نَواحِی الکوفَةِ وناسا مِن غَیرِهِم ونِساءً یَندُبنَهُ وذلِکَ فِی النِّصفِ مِن شَعبانَ فَمِن بَینِ قارِیٍ یَقرَأُ وقاصٍّ یَقُصُّ ونادِبٍ یَندُبُ وقایِلٍ یَقولُ المَراثِیَ فَقُلتُ لَهُ: نَعَم جُعِلتُ فِداکَ قَد شَهِدتُ بَعضَ ما تَصِفُ. فَقالَ: الحَمدُ للّه ِ الَّذی جَعَلَ فِی النّاسِ مَن یَفِدُ إلَینا ویَمدَحُنا ویَرثی لَنا وجَعَلَ عَدُوَّنا مَن یَطعُنُ عَلَیهِم مِن قَرابَتِنا وغَیرِهِم یَهدُرونَهُم ویُقَبِّحونَ ما یَصنَعونَ. [۲]
کامل الزیارات (ـ به نقل از عبد اللّه بن حمّاد بصری ـ): امام صادق علیه السلام به من فرمود: «در نزد شما (یا فرمود: در نزدیکی شما) فضیلتی است که همانند آن را به هیچ کس نداده اند و گمان نمی‌کنم تمام حقیقتِ آن را بشناسید و آن را پاس بدارید و برای آن اقدامی کنید. آن فضیلت صاحبان ویژه ای دارد که به آن اختصاص یافته اند بدون حرکت و بدون [صَرف ]نیرویی از سوی آنها و این از جانب خدا به آنان داده شده است. خوش بختی و رحمت و رأفت و پیشکشی است که خدا برایشان در نظر گرفته است». گفتم: فدایت گردم! این چیست که آن را تعریف می‌کنی ولی نامش را نمی‌بری فرمود: «زیارت جدّم حسین بن علی علیه السلام که در سرزمینی بیگانه غریب افتاده است. هر که او را زیارت کند برایش می‌گِرید و هر که زیارتش نکند برایش اندوهگین می‌شود و هر که در محضرش نباشد برایش می‌سوزد و هر که به قبر پسرش در پایین پایش نظر بیندازد رحمش می‌آید...». آن گاه فرمود: «به من خبر رسیده که گروهی از اطراف کوفه و کسانی از غیر آن کنار قبر ایشان می‌آیند و نیز زنانی که شیون سر می‌دهند و این در نیمه شعبان است. پس در میان آنان قاری ای قرآن می‌خواند و قصّه گویی ماجرای کربلا را می‌گوید و عدّه ای ناله سر می‌دهند و برخی مرثیه سرایی می‌کنند.» به ایشان گفتم: فدایت گردم! آری. برخی از چیزهایی که گفتی شاهد بوده ام. فرمود: «ستایش خدایی راست که در میان مردم کسانی را قرار داد که به سوی ما می‌آیند و ما را می‌ستایند و برایمان مرثیه سرایی می‌کنند و نیز کسانی را از خویشان ما و غیر خویشان ما قرار داد که به دشمنان ما طعنه می‌زنند و آنان را باطل می‌دانند و کارشان را زشت می‌شمارند!»
۳- ۲۶۹۲.الکافی عن معاویة بن وهب:اِستَأذَنتُ عَلی أبی عَبدِ اللّه ِ علیه السلام فَقیلَ لی: اُدخُل فَدَخَلتُ فَوَجَدتُهُ فی مُصَلّاهُ فی بَیتِهِ فَجَلَستُ حَتّی قَضی صَلاتَهُ فَسَمِعتُهُ وهُوَ یُناجی رَبَّهُ ویَقولُ: یا مَن خَصَّنا بِالکَرامَةِ وخَصَّنا بِالوَصِیَّةِ ووَعَدَنَا الشَّفاعَةَ وأعطانا عِلمَ ما مَضی وما بَقِیَ وجَعَلَ أفیِدَةً مِنَ النّاسِ تَهوی إلَینا اغفِر لی ولِاءِخوانی ولِزُوّارِ قَبرِ أبی عَبدِ اللّه ِ الحُسَینِ علیه السلام الَّذینَ أنفَقوا أموالَهُم وأشخَصوا أبدانَهُم رَغبَةً فی بِرِّنا ورَجاءً لِما عِندَکَ فی صِلَتِنا وسُرورا أدخَلوهُ عَلی نَبِیِّکَ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وآلِهِ وإجابَةً مِنهُم لِأَمرِنا وغَیظا أدخَلوهُ عَلی عَدُوِّنا أرادوا بِذلِکَ رِضاکَ فَکافِهِم عَنّا بِالرِّضوانِ وَاکلَأهُم بِاللَّیلِ وَالنَّهارِ وَاخلُف عَلی أهالیهِم وأولادِهِمُ الَّذینَ خُلِّفوا بِأَحسَنِ الخَلَفِ وَاصحَبهُم وَاکفِهِم شَرَّ کُلِّ جَبّارٍ عَنیدٍ وکُلِّ ضَعیفٍ مِن خَلقِکَ أو شَدیدٍ وشَرَّ شَیاطینِ الإِنسِ وَالجِنِّ وأعطِهِم أفضَلَ ما أمَّلوا مِنکَ فی غُربَتِهِم عَن أوطانِهِم وما آثَرونا بِهِ عَلی أبنایِهِم وأهالیهِم وقَراباتِهِم. اللّهُمَّ إنَّ أعداءَنا عابوا عَلَیهِم خُروجَهُم فَلَم یَنهَهُم ذلِکَ عَنِ الشُّخوصِ إلَینا وخِلافا مِنهُم عَلی مَن خالَفَنا فَارحَم تِلکَ الوُجوهَ الَّتی قَد غَیَّرَتهَا الشَّمسُ وَارحَم تِلکَ الخُدودَ الَّتی تَقَلَّبَت عَلی حُفرَةِ أبی عَبدِ اللّه ِ علیه السلام وَارحَم تِلکَ الأَعیُنَ الَّتی جَرَت دُموعُها رَحمَةً لَنا وَارحَم تِلکَ القُلوبَ الَّتی جَزِعَت وَاحتَرَقَت لَنا وَارحَمِ الصَّرخَةَ الَّتی کانَت لَنا اللّهُمَّ إنّی أستَودِعُکَ تِلکَ الأَنفُسَ وتِلکَ الأَبدانَ حَتّی نُوافِیَهُم عَلَی الحَوضِ یَومَ العَطَشِ. فَما زالَ وهُوَ ساجِدٌ یَدعو بِهذَا الدُّعاءِ. [۳]
الکافی (ـ به نقل از معاویة بن وَهْب ـ: از امام صادق علیه السلام اجازه ورود خواستم. به من گفته شد: وارد شو. من وارد شدم و دیدم که ایشان در حال نماز گزاردن در جایگاه نمازش در خانه اش است. نشستم تا نمازش را به پایان رساند. شنیدم که با پروردگارش چنین راز و نیاز می‌گفت: «ای آن که ما را بر کرامت و وصایت مخصوص گردانیدی و به ما وعده شفاعت دادی و علمِ گذشته و آینده را به ما عطا فرمودی و دل‌های مردم را به سوی ما متمایل نمودی! مرا بیامرز و نیز برادرانم و زائران قبر ابا عبد اللّه الحسین علیه السلام را که مالشان را هزینه کرده اند و تنشان را به حرکت در آورده اند به جهت علاقه مندی به احسان ما و امید به آنچه در صِله ما نزد توست و شادمانی ای که به پیامبرت ـ که درودهای تو بر او و خاندانش باد ـ دادند و به جهت پاسخ گفتن به فرمان ما و نیز غیظی که به دشمنانمان وارد کردند و با آن طالب خشنودی تو بودند. پس از جانب ما رضوان را به آنان پاداش ده و در شب و روز آنان را محافظت فرما و برای خاندان و فرزندانی که بر جا گذاشته اند بهترین جانشین باش و همراهی شان کن و از شرّ هر زورگوی کینه جو و هر آفریده ناتوان و توانمندت و از شرّ شیطان‌های اِنس و جن کفایتشان نما و به آنان در دوری از کاشانه شان به خاطر آن که ما را بر فرزندان و خانواده و خویشانشان ترجیح داده اند بیشتر از آنچه از تو خواسته اند عطا کن. خداوندا! دشمنان ما حرکت آنان را [برای زیارت ما] بر ایشان عیب شمردند ولی این آنها را از آمدن به سوی ما باز نداشت و باز هم به خاطر مخالفت با مخالفان ما [به سوی ما آمدند]. پس بر آن چهره‌هایی که خورشید دگرگونشان کرد رحم آور و بر آن گونه‌هایی که به سوی قبر ابا عبد اللّه الحسین علیه السلام در رفت و آمدند رحم کن و بر آن چشم‌هایی که اشکشان از سرِ دلسوزی بر ما روان شده رحم کن و بر آن دل‌هایی که برای ما بی تاب شده و سوخته اند رحم نما و بر شیون‌هایی که برای ما بلند گردیده اند رحم آور. خداوندا! این جان ها و این بدن ها را به تو می‌سپارم تا آنان را در روز تشنگی در کنار حوض [کوثر] در یابیم». او همچنان در حال سجده بود و این دعا را زمزمه می‌کرد.
۴- ۲۶۹۳.ثواب الأعمال عن محمّد بن سنان عن بعض أصحابه عن أقالَ رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: إذا کانَ یَومُ القِیامَةِ نُصِبَ لِفاطِمَةَ علیهاالسلام قُبَّةٌ مِن نورٍ وأقبَلَ الحُسَینُ علیه السلام رَأسُهُ عَلی یَدِهِ فَإِذا رَأَتهُ شَهِقَت شَهقَةً لا یَبقی فِی الجَمعِ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ ولا نَبِیٌّ مُرسَلٌ ولا عَبدٌ مُؤمِنٌ إلّا بَکی لَها... ثُمَّ قالَ أبو عَبدِ اللّه ِ علیه السلام: رَحِمَ اللّه ُ شیعَتَنا شیعَتُنا ـ وَاللّه ِ ـ هُمُ المُؤمِنونَ فَقَد ـ وَاللّه ِ ـ شَرِکونا فِی المُصیبَةِ بِطولِ الحُزنِ وَالحَسرَةِ.[۴]
ثواب الأعمال (ـ به نقل از محمّد بن سِنان از برخی راویان شیعه): پیامبر خدا علیه السلام فرمود: «وقتی روز قیامت می‌شود خیمه ای از نور برای فاطمه بر پا می‌گردد و حسین سر [بُریده] خود را پیشاپیشِ دست او می‌آورد و وقتی فاطمه آن را می‌بیند ناله ای بلند سر می‌دهد و کسی از فرشتگان مقرّب و پیامبران مُرسَل و بندگان مؤمن نمی‌مانَد مگر این که برای [ناراحتی] فاطمه می‌گِرید...». خداوند شیعیان ما را رحمت کند! به خدا سوگند آنان حقیقتاً مؤمن اند. به خدا سوگند آنان در اندوه و حسرتی مدام در عزای ما شرکت می‌کنند.
۵- ۲۶۹۵.عیون أخبار الرضا علیه السلام عن الریّان بن شبیبدَخَلتُ عَلَی الرِّضا علیه السلام فی أوَّلِ یَومٍ مِنَ المُحَرَّمِ. فَقالَ: یَابنَ شَبیبٍ أصایِمٌ أنتَ قُلتُ: لا فَقالَ: إنَّ هذَا الیَومَ هُوَ الیَومُ الَّذی دَعا فیهِ زَکَرِیّا علیه السلام رَبَّهُ عَزَّ وجَلَّ فَقالَ: «رَبِّ هَبْ لِی مِن لَّدُنکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ» [۵] فَاستَجابَ اللّه ُ لَهُ و أمَرَ المَلایِکَةَ فَنادَت زَکَرِیّا «وَهُوَ قَالـءِمٌ یُصَلِّی فِی الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیَی» [۶] فَمَن صامَ هذَا الیَومَ ثُمَّ دَعَا اللّه َ عَزَّ وجَلَّ استَجابَ اللّه ُ لَهُ کَمَا استَجابَ اللّه ُ لِزَکَرِیّا. ثُمَّ قالَ: یَابنَ شَبیبٍ! إنَّ المُحَرَّمَ هُوَ الشَّهرُ الَّذی کانَ أهلُ الجاهِلِیَّةِ یُحَرِّمونَ فیهِ الظُّلمَ وَالقِتالَ لِحُرمَتِهِ فَما عَرَفَت هذِهِ الاُمَّةُ حُرمَةَ شَهرِها ولا حُرمَةَ نَبِیِّها لَقَد قَتَلوا فی هذَا الشَّهرِ ذُرِّیَّتَهُ وسَبَوا نِساءَهُ وَانتَهَبوا ثَقَلَهُ فَلا غَفَرَ اللّه ُ لَهُم ذلِکَ أبَدا. یَابنَ شَبیبٍ! إن کُنتَ باکِیا لِشَیءٍ فَابکِ لِلحُسَینِ بنِ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام فَإِنَّهُ ذُبِحَ کَما یُذبَحُ الکَبشُ وقُتِلَ مَعَهُ مِن أهلِ بَیتِهِ ثَمانِیَةَ عَشَرَ رَجُلاً ما لَهُم فِی الأَرضِ شَبیهونَ ولَقَد بَکَتِ السَّماواتُ السَّبعُ وَالأَرَضونَ لِقَتلِهِ ولَقَد نَزَلَ إلَی الأَرضِ مِنَ المَلایِکَةِ أربَعَةُ آلافٍ لِنَصرِهِ فَلَم یُؤذَن لَهُم فَهُم عِندَ قَبرِهِ شُعثٌ غُبرٌ إلی أن یَقومَ القایِمُ علیه السلام فَیَکونونَ مِن أنصارِهِ و شِعارُهُم: یا لَثاراتِ الحُسَینِ علیه السلام. یَابنَ شَبیبٍ! لَقَد حَدَّثَنی أبی عَن أبیهِ عَن جَدِّهِ علیهم السلام أنَّهُ لَمّا قُتِلَ جَدِّیَ الحُسَینُ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیهِ أمطَرَتِ السَّماءُ دَما و تُرابا أحمَرَ. یَابنَ شَبیبٍ! إن بَکَیتَ عَلَی الحُسَینِ علیه السلام حَتّی تَصیرَ دُموعُکَ عَلی خَدَّیکَ غَفَرَ اللّه ُ لَکَ کُلَّ ذَنبٍ أذنَبتَهُ صَغیرا کانَ أو کَبیرا وقَلیلاً کانَ أو کَثیرا. یَابنَ شَبیبٍ! إن سَرَّکَ أن تَلقَی اللّه َ عَزَّ وَجَلَّ ولا ذَنبَ عَلَیکَ فَزُرِ الحُسَینَ علیه السلام. یَابنَ شَبیبٍ! إن سَرَّکَ أن تَسکُنَ الغُرَفَ المَبنِیَّةَ فِی الجَنَّةِ مَعَ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَالعَن قَتَلَةَ الحُسَینِ علیه السلام. یَابنَ شَبیبٍ! إن سَرَّکَ أن یَکونَ لَکَ مِنَ الثَّوابِ مِثلُ ما لِمَنِ استُشهِدَ مَعَ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَقُل مَتی ذَکَرتَهُ: یا لَیتَنی کُنتُ مَعَهُم فَأَفوزَ فَوزا عَظیما. یَابنَ شَبیبٍ! إن سَرَّکَ أن تَکونَ مَعَنا فِی الدَّرَجاتِ العُلی مِنَ الجِنانِ فَاحزَن لِحُزنِنا وَافرَح لِفَرَحِنا وعَلَیکَ بِوِلایَتِنا فَلَو أنَّ رَجُلاً أحَبَّ حَجَرا لَحَشَرَهُ اللّه ُ عز و جل مَعَهُ یَومَ القِیامَةِ. [۷]
عیون أخبار الرضا علیه السلام (ـ به نقل از ریّان بن شَبیب ـ): در روز اوّل محرّم بر امام رضا علیه السلام وارد شدم. فرمود: «ای پسر شَبیب! آیا روزه ای». گفتم: نه. فرمود: «این همان روزی است که در آن زکریّا علیه السلام پروردگارشت را خواند و گفت: «پروردگارا! از جانب خود نسلی پاک به من عطا کن که تو همانا شنوای دعایی». خداوند دعایش را به اجابت رسانْد و به فرشتگان دستور داد که به زکریّا علیه السلام ندا در دهند «در حالی که در محراب به نماز ایستاده بود: خداوند تو را به یحیی مژده می‌دهد!». پس هر کس امروز را روزه بگیرد و آن گاه خداوندت را بخواند خدا دعای او را اجابت می‌کند همان گونه که برای زکریّا علیه السلام اجابت کرد». آن گاه فرمود: «ای پسر شَبیب! محرّم ماهی است که مردم دوران جاهلی ستم و جنگ را در آن تحریم می‌کردند امّا این امّت حرمت آن را نشناختند و حرمت پیامبرش را نگه نداشتند. در این ماه فرزندان او را کشتند و زنانش را به اسارت گرفتند و بار و بنه اش را غارت کردند. خداوند هرگز آنان را نیامرزد! ای پسر شَبیب! اگر برای چیزی گریه می‌کنی برای حسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام گریه کن. او همانند قوچ سر بُریده شد و هجده مرد از خانواده اش همراه او کشته شدند و همانندی در زمین نداشتند. آسمان‌های هفتگانه و زمین ها برای کشته شدنش گریستند و چهار هزار فرشته برای یاری اش به زمین فرود آمدند امّا به آنان اجازه داده نشد. آنان در کنار قبر حسین علیه السلام آشفته و پریشان حال به سر می‌بَرند تا قایم علیه السلام برخیزد. آنان از یاران او خواهند بود و شعارشان این است: «یا لثارات الحسین ای خونخواهان حسین!». ای پسر شَبیب! پدرم از پدرش از جدّش [امام باقر علیه السلام ] برایم نقل کرد که وقتی جدّم حسین ـ که درودهای خدا بر او باد ـ کشته شد آسمان خون گریست و خاک سرخ شد. ای پسر شَبیب! اگر برای حسین علیه السلام چنان گریه کنی که اشک‌هایت بر گونه ات جاری شوند خداوند همه گناهانت را از کوچک و بزرگ و کم و زیاد می‌آمرزد». ای پسر شَبیب! اگر خوش حال می‌شوی که خدای عزوجل را ملاقات کنی و گناهی نداشته باشی حسین علیه السلام را زیارت کن. ای پسر شَبیب! اگر خوش حال می‌شوی که در غرفه‌های ساخته شده در بهشت با پیامبر صلی الله علیه و آله ساکن باشی قاتلان حسین علیه السلام را لعن کن. ای پسر شَبیب! اگر خوش حال می‌شوی که ثوابی همانند شهیدشدگان با حسین بن علی علیه السلام داشته باشی هر وقت یاد حسین علیه السلام افتادی بگو: ای کاش با آنها می‌بودم و به رستگاری بزرگی نایل می‌شدم!. ای پسر شَبیب! اگر خوش حال می‌شوی که با ما در درجه‌های عالی بهشت باشی برای اندوه ما اندوهگین باش و برای خوش حالی ما خوش حال باش و همواره ولایت ما را داشته باش. پس اگر مردی سنگی را [هم] دوست داشته باشد خدای عزوجل او را در قیامت با آن محشور می‌کند.»
پی‌نوشت‌ها:
[۱] فضل زیارة الحسین علیه السلام: ص ۴۸ ح ۲۵.
[۲] کامل الزیارات: ص ۵۳۷ ح ۸۲۹ بحار الأنوار: ج ۱۰۱ ص ۷۴ ح ۲۱.
[۳][۳] الکافی: ج ۴ ص ۵۸۲ ح ۱۱ ثواب الأعمال: ص ۱۲۰ ح ۴۴ کامل الزیارات: ص ۲۲۸ ح ۲۳۶ المزار الکبیر: ص ۳۳۴ ح ۱۴ کلّها نحوه بحار الأنوار: ج ۱۰۱ ص ۸ ح ۳۰.
[۴] ثواب الأعمال: ص ۲۵۷ ح ۳ الملهوف: ص۱۸۴ مثیر الأحزان: ص۸۱ وفی صدره «روی عن النبی صلی الله علیه و آله...» نحوه بحار الأنوار: ج ۴۳ ص۲۲۱ ح ۷.
[۵] آل عمران: ۳۸.
[۶] آل عمران: ۳۹.
[۷] عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج ۱ ص ۲۹۹ ح ۵۸ الأمالی للصدوق: ص ۱۹۲ ح ۲۰۲ الإقبال: ج ۳ ص ۲۹ کلاهما نحوه بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۸۵ ح ۲۳.
//
