غدیر ؛ تبیین ولایت و ترسیم مهدویت
مطابق روایات صحیح، ارزش کردار انسانها با شناخت ولایتی که در روز غدیر اعلام شد سنجیده میشود. به عبارت دیگر، با شناخت هرچه بیشتر صاحب غدیر، اعمال ما از کاهی به کوهی تبدیل می‌گردد. تمام خوبیها و کمالها از چشمهسار غدیر جاریست ؛ و در اثر پیروی از صاحب غدیر، تمام کمالها و خیرات و سعادات دنیا و آخرت پدیدار می‌گردد.
لذاست که خاتم انبیاء و پیامبر نور و رحمت «حضرت محمد مصطفی» صلی الله علیه و آله و سلّم میفرماید: «یا علیّ لَوْ اَنّ عّبداً عَبَدَ الله عزّوجلّ مثل ما اَقَامَ نُوحُ فی قومِهِ وکانَ لَهُ مِثلُ اُحُدٍ ذَهَباً، فأنفَقَهُ فی سبیل الله ومُدَّ فی عمرِهِ حتی حجّ الفَ عامٍ علی قَدَمَیْهِ ثُمّ قُتِلَ بین الصَّفا و المَروَةِ مظلوماً ثُمّ لم یولِکَ یا عَلِیُّ، لَم, یَشُّم رایحة الجّنّةِ وّلَم یَدْخُلها ». یعنی: «یا علی! اگر شخصی به اندازه عمر حضرت نوح خدا را بندگی و عبادت کند؛ و به اندازهی کوه اُحد طلا داشته و همهی آن را در راه خدا انفاق کند؛ و عمرش آنقدر طولانی شود که هزار مرتبه با پای پیاده حجّ به جای آورد؛ سپس در میان صفا و مروه به شهادت برسد؛ اما ولایت تو را نداشته باشد بوی بهشت به مشام وی نخواهد رسید و داخل بهشت نخواهد شد» (۱).
غدیر ؛ روز معرفی خیر البشر
غدیر روز معرّفی عظیمترین شخصیت عالم وجود حضرت علی بن ابیطالب ـ علیه آلاف التحیه و الثناء ـ از ناحیه پروردگار جهانیان و به لسان پیامبر خدا حضرت محمد بن عبدالله ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ به ولایت و امامت و زعامت مسلمین است.
اعلان امامت و ولایت حضرت به نصّ صریح آیه شریفه «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِن رَبِّکَ»(۲) صورت گرفت؛ و پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) که اطاعتش به نص آیات قرآن برهمگان واجب است و سخن او سخن"من له الوحی"است و «وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَی* إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْیٌ یُوحَی»(۳).
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در آخرین حج خود ـ به نام حجّة الوداع ـ در سرزمین"جحفه"مأموریت رساندن پیام الهی را به امت اسلام پیدا کرد و افراد حاضر در آن روز را که بنا به قول مورخّین اسلام از چهل هزار نفر تا صدو بیستهزار نفر بودند را موظّف شرعی نمود که حاضرین به غایبین برسانند که «علی بن ابیطالب وصیّ و جانشین برحق پیامبر خدا و امام امّت اسلام خواهد بود و جانشینان او نیز یازده امام دیگرند که همگی معصوم و پاک هستند».
ارزش شناخت قدر غدیر
انسان با شناخت غدیر به آنجا می‌رسد که با فرشتگان خداوند دست می‌دهد. امام هشتم حضرت علی بن موسی الرضا ـ علیه آلاف التحیة و الثناء ـ میفرمایید: «و الله لو عرف الناس فضل هذا الیوم بحقیقته لصافحتهم الملایکة فی کل یوم عشر مرّات» یعنی: «به خدا سوگند اگر مردم عظمت و ارزش حقیقی این روز (روز غدیر) را دریابند، فرشتگان روزی ده مرتبه با آنها مصافحه میکند» (۴).
و در روایتی از امام صادق علیه السلام چنین نقل شده است که: «. خداوند عزّوجلّ هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر آن که این روز را عید گرفت و مقام آن را به وی شناساند» (۵).
بنابراین شناخت حقیقی روز غدیر، معرفت حقیقی صاحب غدیر حضرت یعسوب الدین آقا امیر المؤمنین علی بن ابیطالب ـ علیه السلام ـ را میطلبد؛ و هرچه این معرفت بیشتر و بیشتر باشد انسان به معارف دین پی خواهد بُرد و جان خود را پالایش خواهد کرد.
این معرفت، سرانجام با ظهور آخرین وارث و یادگار غدیر حضرت بقیة الله الاعظم ـ روحی و ارواحنا له الفداء ـ به مرحلهی اعلای خود خواهد رسید. در آن روز با شکوه است که عقول تمامی مردم به دست مبارک امام عصر ـ عجّل الله فرجه الشریف ـ تکامل یافته و انسانها آماده پذیرش معارف و فضایل الهی به نحو کامل خواهند شد.
معرفی امام زمان(عج) در صحرای غدیر
یکی از موضوعات مهمی که پیامبر بزرگوار ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ در روز غدیر ضمن خطبه شریف غدیر فرمودند"مسألهی مهدویت"و معرفی آخرین وارث غدیر حضرت بقیة الله(عج) بود.
مضامین عالی وبا عظمتی که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ در خطبه غدیر درباره دوازدهمین جانشین خود ـ اروحنا له الفداء ـ فرمودند نشانگر مقام والای آن حضرت و بیانگر اهمیت این موضوع مهم است.
از اینرو غدیریان و پیروان آن بزرگوار باید توجه ویژهای به این فرازها داشته باشند؛ آنجا که خاتم انبیاء(صلی الله علیه و آله و سلم) درباره خاتم اوصیاء(عج) چنین فرمودند:
ـ ألا انّ خاتم الأیمة منا القایم المهدی؛
ـ ألا إنّه الظاهر علی الدین؛
ـ ألا إنّه النتقم من الظالمین؛
ـ ألا أنّه فاتح الحصون؛
ـ ألا أنّه غالب کلی قبیلة من أهل الشرک؛
ـ ألا إنّه مدرک بکل ثار لأولیاء الله؛
ـ ألا إنّه الناصر لدین الله؛
ـ ألا إنّه الغراف فی بحر عمیق؛
ـ ألا إنّه یسمِّ کل ذی فضل بفضله و کل ذی جهل جهله؛
ـ إلا إنّه خیرة الله ومختاره؛
ـ ألا إنّه وارث کل علم والمحیط به؛
ـ ألا إنّه المخبر عن ربّه عزّوجلّ والمنبه بأمر إیمانه؛
ـ ألا إنّه الرشید السدید. ألا إنّه المفوّض الیه؛
ـ ألا إنّه قد بشر بدین سلف بین یدیه؛
ـ ألا إنّه الباقی حجّة ولا حجة بعده، ولا حقّ إلا منه، ولا نور إلا عنده؛
ـ ألا إنّه لا غالب له، ولا منصور علیه؛
ـ ألا إنّه ولی الله فی أرضه وحکمه فی خلقه و امینه فی سرّه و علانیته...
یعنی:
ــ بدانید که آخرین امامان از ما مهدی قایم است؛
ــ بدانید که اوست غلبه شونده بر ادیان؛
ــ بدانید که اوست انتقام گیرنده از کرده ظالمان؛
ــ بدانید که اوست فتح کنده قلعه ها و نابود کننده آنها؛
ــ بدانید که اوست غلبه شونده بر طایفه‌های مشرکان و هدایت کننده آنان؛
ــ بدانید که اوست اتقام گیرنده هر خونی از اولیاء خدا؛
ــ بدانید که اوست یاری کننده دین خدا؛
ــ بدانید که اوست استفاده کنده از دریایی عمیق؛
ــ بدانید که اوست که هر صاحب فضیلتی را به اندازه فصلش و هر صاحب جهالتی را به اندازه جهلش نشانه و درجه می‌دهد؛
ــ بدانید که اوست انتخاب شده و برگزیده شده او؛
ــ بدانید که اوست به ارث برنده هر علمی و احاطه دارنده بر او؛
ــ بدانید که اوست خبر دهنده از پروردگار عزّت و جلالش و آگاه کننده (مردم) به جریان ایمان آوردن به خدا؛
ــ بدانید که اوست راهنما وهادی و استوار محکم؛
ــ بدانید که اوست که امید به او واگذار شده؛
ــ بدانید که اوست کسی که پشتیبان (از پیامبر) به آمدن او بشارت داده اند؛
ــ بدانید که اوست که کسی بر او غالب و چیره نشود و کسی بر علیه او کمک نمی‌شود؛
ــ بدانید که او ولیّ خدا در زمینش است و حاکم او در بین آفریدگانش است و امین او در پنهان و آشکارش... (۶)
حضرت بقیة الله ؛ تنها وارث غدیر
ما در دوران امامت و ولایت آخرین یادگار غدیر و تنها وارث اهل بیت عصمت و طهارت حضرت بقیة الله الاعظم ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ به سر میبریم. آن حضرت بنابه فرمایش پیامبر گرامی در روز غدیر خم، یکی از دو ثقلین است که برای نجات از ضلالت و گمراهی باید به آن بزرگوار تمسّک شده و ولایت و امامت او را از جان و دل پذیرا باشیم.
وقال رسول الله صلی الله علیه وسلّم: «انا وعلیُّ والحسنُ والحسینُ وتسعةٌ من ولدِ الحسینِ مُطّهّرُونَ ومعصومُون» یعنی: «من، علی، حسن، حسین و نه نفر از فرزندان حسین، پاک و معصوم هستیم» (۷).
راستی تا به حال از خود پرسیدهایم که چه وظیفه ای در دوران غیبت این تنها وارث، برعهده ما شیعیان و دوستداران اوست؟ مگر نه این است که تمام فرمایشات پیامبر بزرگوار(صلی الله علیه و آله و سلم) در غدیر نسبت به صاحب ولایت حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام)، اینک در حضرت مهدی(عج) خلاصه میشود؟ و آن حضرت تنها صراط مستقیم ولایت است؟
مگر نه این است که اگر به دنبال راه نجات و رهایی از گرفتاریهای مادّی و معنوی هستیم تنها باید به آخرین بازمانده اهلالبیت(علیه السلام) تمسک پیدا کرده و از آن بزرگوار استمداد نماییم؟
آری ؛ تنها راه نجات از نابودی و هلاکت در دوران غیبت، تمسک به ولایت و امامت آن بزرگوار(عج) و زیاد دعا نمودن برای تعجیل ظهور آن حضرت است.
غدیر از دیدگاه امام خمینی (ره)
ــ امروز که روز عید غدیر است و از بزرگترین اعیاد مذهبی است. این عید عیدی است که مال مستضعفان است؛ عید محرومان است؛ عید مظلومان جهان است.
ــ امروز عیدی است که خداوند تبارک و تعالی به وسیله رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله وسلّم ـ برای اجرای مقاصد الهی و ادامه تبلیغات و ادامه راه انبیاء، حضرت امیر ـ علیه السلام ـ را منصوب فرمودهاند. باید ما تأسف بخوریم از این که نگذاشتند دستهای خاین برای جنگهایی که در زمان تصدّی ایشان به امور بود، آن جنگها و جنگافروزها نگذاشتند که چهره این مرد بزرگ در ابعاد مختلفی که دارد نمایان بشود. این بزرگوار شخصیتی است که دارای ابعاد بسیار است و مظهر اسم جمع الهی است که دارای تمام اسماء و صفات است. تمام اسماء و صفات الهی در ظهور و در بروز در دنیا و در عالم، با واسطه رسول اکرم در این شخصیت ظهور کرده است. ابعادی که از او مخفی است بیشتر از آن ابعادی که از او ظاهر است. همین ابعادی هم که دست بشر به آن رسیده است و می‌رسد در یک مردی، در یک شخصیتی جمع شده است. جهات تناقض، جهات تضاد، انسانی که درحال اینکه زاهد و بزرگترین زاهد است به حسب افرادی عادی، جنگجو نیست (چون آنکه جنگجو است، زاهد نیست) در عین حالی که در معیشت آنطور زهد میکردند و آنطور در خوراک و در آنطور چیزها، به حداقل قناعت میکردند. قدرت بازو داشتند، آن قدرت بازو را؛ و این هم جزء اموری است که جمعش جمع متضادین است.
ــ همین علی بن ابیطالب ـ علیه السلام ـ که رسول خدا او را به جای خودش نصب کرد بیست و چند سال بنا بر مصالح اسلامی موافقت کرد با اشخاصی که به عقیده او غاصب مقام بودند، برای اینکه مصالح اسلام اقتضا میکرد و اگر حضرت آنوقت میخواست معارضه کند اسلام در خطر بود. (۸)
غدیر از دیدگاه مقام معظم رهبری (دامت برکاته)
ــ مسأله غدیر را ما به عنوان یک اصل از اصول اساسی اعتقاد اسلامی خودمان میشناسیم و اگر این مسأله را مطرح میکنیم این فکر به ذهن بعضی نیاید که امروز در روزگار وحدت و همدلی و مهربانی شیعه و سنّی، خوب است این مسائل مطرح نشود. اینجور نیست؛ این یک اشتباه است؛ ما که معتقدیم شیعه و سنی با هم اتحاد داشته باشند، دست در دست هم بدهند نیروهایشان را روی هم بریزند برا ی مقابله با دشمنان لا اله الا الله و دشمنان اسلام و دشمنان قرآن، معنی این حرف این نیست که شیعه و سنّی از اعتقادات خودشان دست بردارند. معنی این حرف این نیست که شیعیان عقیده اسلامی و شیعی خودشان را رها کنند، یا سنیها عقیده فقهی و اعتقادی و اصولی خودشان را رها کنند و بیایند شیعه شوند. این اشتباه است. ما دعوت به اسلام میکنیم و از اسلام دفاع میکنیم؛ ما قرآن و لا اله الا الله و کعبه و معارف اسلامی را هدف از این حکومت و این انقلاب و تشکیل جمهوری اسلامی میدانیم. امّا این به معنای آن نیست که شیعیان عقاید خودشان را رها کنند و یا به آنهایی اعتنایی نکنند. به هیچ وجه اینطور نیست. (۹)
و سلام بر مولای غدیر
السلام علیک یا امیر المؤمنین... السلام علیک یا ولی الله... انت اوّل مظلوم و اوّل من غَصِبَ حقُّهُ، صَبَرْتَ وَاحْتَسَبْتَ حتّی أَتاکَ الیقینُ... سلام بر توای ولّی خدا... تو اول مظلوم امّت اسلامی ـ و اولین فردی هستی که حق تو غصب گردید ـ امّا صبر کردی و به حساب خدا آوری ـ تا به یقین رسیدی و شربت شهادت نوشیدی... (۱۰)
... فسلام علیک یوم وُلدتَ، و یوم نُصبتَ أمیراً للمؤمنین، و یوم استشهدتَ، و یوم تُبعثُ حیاً.
ـــــــــــــــــــــــــــ
پینوشتها:
۱. این حدیث را در بسیاری از منابع و کتب اهل سنت دیده و نقل شده است؛ از جمله: ۱ ـ مقتل الحسین (علیه السلام) ؛ علامه خوارزمی جلد ۱ ص۲۶۰. ۲ ـ المناقب ؛ علامه خوارزمی ص۳۸. ۳ ـ ینابیع المودة ؛ علامه شیخ سلیمان حنفی جلد ۱ ص۲۵۲. ۴ ـ لسان المیزان ؛ علامه ابن حجر عسقلانی جلد ۵ ص۲۱۹. ۵ ـ مناقب المرتضویّه ؛ علامه کشفی ترمذی ص۱۰۹. ۶ ـ مودة القربی ؛ علامه شافعی همدانی ص۶۴ چاپ لاهور.
۲. سوره مایده، آیه ۶۷.
۳. سوره نجم، آیههای ۳ و ۴.
۴. مصباح المتهجد ۷۳۷ و تهذیب الاحکام ۶/۲۵.
۵. تهذیب ۳/۱۴۳.
۶. احتجاج ۱/۶۴ و بحار الانوار ۳۷/۲۱۴
۷. فراید السبطین ؛ جلد ۲ ص۳۱۲.
۸. صحیفه نور ؛ جلد ۱۹ ص۶۲ و۶۰
۹ روزنامه جمهوری اسلامی ؛ ۲۴ شهریور ۱۳۶۳ ؛ شماره ۱۵۳۳ ؛ ص۸.
۱۰. بخشی از زیارت پنجم امیرالمؤمنین علیه السلام
حجت الاسلام مهدی فقیه
به قلم: حجت الاسلام مهدی فقیه
(مسؤول طرح و برنامه معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام)
ابنا
