عید از نظر اسلام
عید، زمان تغییر است؛ تغییراتی در انسان و در طبیعت. حرکت طبیعت به سمت تکامل، و حرکت انسانها به سوی علم و معرفت، همواره با شادمانی و نشاط توأم است خاصه آنکه وقتی انسان معنای جدیدی کشف میکند، ابتهاج زاید الوصفی تمام وجود آدمی را در بر میگیرد، آن لحظهی تازه عید نامیده میشود.
در روایت معروفی از امیرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ آمده است: «هر روزی که انسان در آن به زشتی و گناه آلوده نگردد آن روز عید است» چرا که زشتی مهمترین بستر ظهور نزاع میان آدمیان است وباعث برهم خوردن آرامش درونی و بیرونی انسانها میگردد و این همان چیزی است که با عید یعنی آرامش و شادمانی منافات دارد.
داستان عید قربان
در شبهای نهم و دهم ماه ذیحجه، به حضرت ابراهیم ـ علی نبینا و آله و علیه السلام ـ وحی شد که در روز دهم باید برای رضایت خداوند، فرزندش «اسماعیل» را به منا در نزدیکیِ مکّه ببرد و قربانی کند.
امتحانی بسیار بزرگ بود؛ ولی پدر و پسر از آن سربلند بیرون آمدند. حضرت ابراهیم(علیه السلام) با وجود علاقهی شدید به فرزندش، او را به منا برد و دست و پای وی را بست و تصمیم گرفت که به فرمان خداوند، او را قربانی کند. حضرت اسماعیل(علیه السلام) هم به او دلداری و اطمینان داد که تسلیم فرمان خداوند است.
اما به خواست خدا، چاقو گلوی اسماعیل را نیرید و از سوی خداوند فرمان رسید که: «ای ابراهیم! تو از آزمایش الهی سربلند بیرون آمدی، اکنون فرزندت را رها کن و به جای اسماعیل این گوسفند را که برائت هدیه فرستادیم، قربانی کن».
حضرت ابراهیم(علیه السلام) هم بسیار خوشحال شد و پسرش را بوسید و به جای او، گوسفندی که از بهشت برای او فرستاده شده بود را قربانی کرد.
این روز را "عید الاضحی" یا "عید قربان" مینامند؛ و اکنون قرنهاست که مسلمانان با اقتدا به آن حضرت، در حج و غیر حج، و در منا و غیر منا، شتر و گاو و بز و گوسفند قربانی می‌کنند، و در راه خدا انفاق مینمایند.
عید قربان ؛ عید رهایی از تعلقات
عید قربان, عید جان باختن و قربانی کردن جان خویش در پای معشوق است...
عید قربان، عید سرسپردگی و بندگی به درگاه احدیت است...
عید قربان، عید زاییده شدن انسانی نو از پس آن منیتهای هوی و هوس است...
عید قربان, سر بریدن «نفس» است ؛ و پا بریدن از «شیطان»...
عید قربان, عید ابراهیم است و «اسماعیلش» ؛ و عید محمد است و «ذبح عظیمش» حسین... و مگر نه اینکه در قنوت نماز عید قربان، خدای را میخوانیم که: «این روز، روزی است که آن را برای مسلمانان عید قرار دادی، و برای محمد و آل محمد مایهی شرف و کرامت...»؟
اعمال شب عید قربان
شب دهم ماه ذوالحجة از لیالی متبرک است. این شب از جمله چهار شبی است که درهای آسمان در آن باز است. اعمال معروف آن:
۱. احیاء و شب زنده داری با عبادت.
۲. زیارت امام حسین علیه السلام.
۳. دعاء یا دایِمَ الْفَضْلِ عَلیَ الْبَرِیَّةِ...
اعمال روز عید قربان
۱. غسل: که در این روز سنّت مؤکد است و حتی بعضی از علماء آن را واجب دانسته اند.
۲. خواندن نماز عید است؛ به همان نحو که در عید فطر ذکر شد. لکن در این روز مستحب است که افطار بعد از نماز، از گوشت قربانی باشد.
۳. قربانی کردن: قربانی کردن، نماد اصلی عید قربان است. با این عمل، انسان حیوان حلالگوشتی را به عنوان تحفه و هدیه قربانی میکند و گوشت آن را برای تقرب جستن به حق، بین خویشانودان"و"مستمندان"تقسیم میکند.
۴. خواندن دعاهایی که وارد شده پیش از نماز عید و بعد از آن. شاید بهترین دعاهای این روز دعای چهل و هشتم صحیفه کامله باشد: اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارَکٌ... و دعای چهل و ششم را نیز بخواند یا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لا یَرْحَمُهُ الْعِبادُ...
۵. خواندن دعای ندبه.
۶. خواندن تکبیرات است برای کسی که در منی باشد عقیب پانزده نماز که اوّلش نماز ظهر روز عید است وآخرش نماز صبح روز سیزدهم و کسانی که در سایر شهرها هستند بخوانند عقیب ده نماز از ظهر روز عید تا صبح دوازدهم و تکبیرات این است:
«اللّهُ اَکْبَرُ اللّهُ اَکْبَرُ لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکْبَرُاللّهُ اَکْبَرُاللّهُ اَکْبَرُ ولِلّهِ الْحَمْدُ اللّهُ ــ خدا بزرگتر از توصیف است.... معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگتر است... و ستایش خاص خدا است»..
«الله اَکْبَرُ عَلی ما هَدانا اَللّهُ اَکْبَرُ عَلی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الاْنْعامِ ــ خدا بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمایی کرد خدا بزرگتر است بر آنچه روزی ما کرد از چهارپایان انعام (شتر و گاو و گوسفند) »...
«وَالْحَمْدُلِلّهِ عَلی ما اَبْلانا ــ و ستایش خاص خدا است برای آنکه آزمود ما را».
و مستحب است تکرار این تکبیرات عقب نمازها به قدر امکان و خواندن بعد از نوافل.
ای خوش آن عیدی که آن مولای نور
از کنار کعبه بنماید ظهور
قبله را او مهر همعهدی زند
از حرم بانگ "انا المهدی" زند
//
ابنا
