فقیه و محدث برجسته علامه ملا محمدتقی مجلسی در سال 1003 هجری قمری در اصفهان به دنیا آمد. پدرش ملا علی مجلسی فاضلی دانش دوست بود و خود از راویان احادیث اهل بیت علیهم‌السلام به شمار می‌آمد. ایشان پدر علامه‌ی مجلسی معروف، یعنی محمدباقر مچلسی است.
مقام علمی
محمدتقی از همان کودکی نزد پدر اعتقادات و مبانی دینی را آموخت. به راهنمایی پدرش به درس علامه مولا عبدالله شوشتری راه یافت. علامه سالها همراه این استاد بود و فقه، حدیث، اصول فقه، کلام و تفسیر را نزد وی آموخت. پس از وفات استاد نزد فرزند او مولا حسنعلی شوشتری، به تحصیل پرداخت.
یکی از دیگر اساتید علامه مجلسی بهاء الدین محمد عاملی، معروف به شیخ بهایی بود که در آن زمان از اساتید شاخص و برجسته حوزه اصفهان به شمار می‌رفت. جامعیت او در علوم مختلف شگفت‌آور بود، به طوری که بر بیشتر علوم متداول تسلط داشت و در آنها تألیفاتی داشت.
مرحوم مجلسی اول از اساتید بزرگ دیگری نیز بهره برده است از جمله: میرفندرسکی، قاضی ابوالسرور، امیراسحاق استرآبادی، شیخ عبدالله بن جابر عاملی و ملا محمد قاسم عاملی.
تدریس و شاگردان
علامه مجلسی بعد از هجرتی به نجف و بازگشت از آن شهر مقدس به اصفهان، مرحوم مجلسی از سال 1040 به بعد از مدرسان ممتاز حدیث و فقه در حوزه معتبر اصفهان به شمار می‌رفت و به تدریس اصول، فقه، تفسیر، کلام و رجال اشتغال داشت. برخی از شاگردان آن علامه بزرگ عبارتند از: علاّمه محمد باقر مجلسی، سید عبدالحسین خاتون آبادی، محقق خوانساری، سید نعمت الله جزائری، ملا میرزای شیروانی، ملا محمد صالح مازندرانی، ملا محمد صادق کرباسی، سید شرف الدین علی گلستانه، ملا عزیز الله و ملا عبدالله مجلسی، میرزا ابراهیم اردکانی یزدی، مولا ابوالقاسم بن محمد گلپایگانی، بدرالدین بن احمد عاملی و میرزا تاج الدین گلستانه.
تألیفات
احادیث و گفتار معصومین برای محمد تقی مجلسی ارزشی والا داشت، لذا بیشتر تألیفات این مرد بزرگ درباره روایات ائمه علیهم‌السلام است که به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
اربعین: چهل حدیث از معصومین علیهم‌السلام، شرح زیارت جامعه، شرح حدیث همّام به زبان فارسی، الاحیاء الاحادیث: که شرحی است بر کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی، لوامع الصاحب‌قرانی: شرحی فارسی بر منلایحضرهالفقیه شیخ صدوق و روضة المتقین: شرحی است دیگر بر کتاب منلایحضرهالفقیه که این کتاب یکی از بهترین شرحهای نوشته شده بر این کتاب بوده و بارها به چاپ رسیده است.
توصیهای به فرزند
تقوا، توصیه خدای بلندمرتبه به همه بندگانش، از آغاز تا پایان آفرینش است. تلاش در مراقبت و واداشتن نفس را به تقوای پروردگار، سرلوحه کار خود کن. در علم و عمل، رفتار و کسب دانش، اخلاص بورز. همه کارها خالص و به تمامی برای او باشد، چه همه مردم در تیررس آفات هستند. هر روزی جزیی از قرآن عظیم را از روی تدبّر بخوان و در آن تفکر و اندیشه کن.
وصیّت امیرمؤمنان علی بن ابیطالب علی علیه‌السلام به فرزندش امام حسن علیه‌السلام سرور همه جوانان اهل بهشت را بنگر و آموزه‌های آن را چراغ زندگی خویش کن. این وصیت نامه در نهج البلاغه، آمده است. نیز وصیّت‌های دیگر مولا و سفارشهای امامان معصوم(علیه السلام) دیگر را پیش دید خویش بنه.
ریاضات شرعی و جهاد با نفس را ترک نکن. چه خدای تعالی شأنه، فرمود: والذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا وإنّ اللّه لَمع المحسنین.
بر توست تدبّر در جوامع روایی، بویژه در آگاهی از اخلاقهای پسندیده و حالات و خصلتهای ناروای آمده در روایات و دامن گرفتن از بدیها و نارواییها.
بر توست دایم نیایش کردن و به پیشگاه او نیاز بردن.
ازخدا بخواه تو را از اولیای خود قرار دهد، همانان که در وصف آنان فرمود: الذین لاخوف علیهم ولاهم یحزنون.
وفات
فقیه و محدث علامه ملامحمدتقی مجلسی در یازدهم شعبان سال 1070 هجری قمری در اصفهان از دنیا رفت و بدن مطهرش در همین شهر و در مسجد جامع به خاک سپرده شد.
منابع:
ــ روضات الجنات، محمد باقر خوانساری، ترجمه محمدباقر ساعدی، تهران، اسلامیه.
ــ قصص العلماء، میرزا محمد تنکابنی، تهران، علمیه.
ــ حوزه، شماره هفتاد و دوم.
////
سیدمحمد ناظمزاده قمی
