زندگینامه علامه باقرشریف قرشی
تولد
«باقر» فرزند «شیخ شریف قرشی نجفی» در سال 1344 ق. (1926 م.) در شهر"القاسم"از توابع"حله"در کشور عراق در آغوش خانواده علم و تقوا به دنیا آمد.
جد وی «مرحوم شیخ مهدی قرشی» از شاگردان «مرحوم میرزای بزرگ شیرازی» بود و خاندان القرشی (به فتح قاف و سکون یا فتح راء) یکی از خاندانهای شناخته شده در نجف هستند. وجه تسمیه این خاندان به «قرشی» از آن روست که این خانواده اصالتاً اهل منطقه"شمس"شهر"کوت"و منتسب به عشیرهای به نام جعافره هستند و اگر کسی از این مناطق به نجف میآمد به او قرشی میگفتند.
پدر وی عالمی برجسته و معلم علوم دینی در شهر القاسم بود. باقر در دوران کودکی با مرگ مادر مواجه شد که برای وی ضایعه بزرگی بود.
تحصیل
از آنجا که در اوان کودکی باقر مدرسه رسمی وجود نداشت وی و برادرش ـ هادی ـ در مکتب و نزد علما و معلمان دینی که به جوانان و خردسالان علوم دینی تدریس می‌کردند به درس و تحصیل مشغول شد. وی پس از کسب مقدمات، برای تحصیل مراحل بالاتر به نجف اشرف رفت.
وی از سال 1380 هجری قمری به درس خارج فقه و اصول پرداخت و سالیان طولانی از محضر اساتید بزرگ نجف بهره برد. قرشی در این سالها با تعمق و مشقت بسیار، کتب قدیمی و خطی که درباره تاریخ و فرهنگ اسلام بود را مطالعه کرد.
استادان
ادبیات عرب: شیخ کریم قفطان، شیخ حسین الخلیفه الاحسایی و برخی فضلا و علمای دیگر؛
منطق: شیخ محمد علی الدمشقی؛
بیان: علامه شیخ عباس مظفر؛
فقه و اصول سطح: سید موسی البعاج، شیخ بشیر عاملی و آیت الله العظمی سید محمود مرعشی نجفی.
خارج فقه و اصول: آیت الله العظمی خویی، آیت الله العظمی شیخ محمد طاهر آل الشیخ راضی، شیخ محمد تقی الایروانی و آیت الله العظمی سید محسن حکیم.
تألیفات
عشق به تألیف و تصنیف از کودکی همراه باقرشریف بود؛ به طوری که وی در همان دوران آغاز تحصیل علم علم نحو دو کتاب ـ یکی در"شرح علم نحو"و دیگری در"شرح ابیات الفیه ابن مالک"ـ تألیف کرد. در دوران تحصیلات بالاتر نیز وی به نگارش دروس شیخ محمد طاهر راضی، آیت الله خویی و دروس قبلی پرداخت و در کنار آن از تدریس علومی که با عشق و علاقه فراوان آموخته بود غفلت نکرد.
اما تألیفاتی که باقرشریف را به عنوان «علامه باقرشریف قرشی» شهره آفاق ساخت، کتبی است که درباره تاریخ و سیره اهل بیت عصمت و طهارت به رشته تحریر درآورد. برخی از این آثار به شرح زیر است:
1. زندگی محرر اعظم و رسول اکرم محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) در 3 جلد؛
2. موسوعه امیرالمؤمنین (علیه السلام) در 11 جلد؛
3. زندگی سیدة النساء فاطمه الزهرا (سلام الله علیها)؛
4. زندگی امام حسن (ه) در 2 جلد.
5. زندگی امام حسین (علیه السلام) در 3 جلد.
6. زندگی امام زین العابدین (علیه السلام) در 2 جلد.
7. زندگی امام محمد الباقر (علیه السلام) در 2 جلد.
8. موسوعه امام جعفر الصادق (علیه السلام) در 7 جلد.
9. زندگی امام موسی بن جعفر (علیه السلام) در 2 جلد.
10. زندگی امام رضا (علیه السلام) در 2 جلد.
11. زندگی امام جواد(علیه السلام).
12. زندگی امام هادی(علیه السلام).
13. زندگی امام حسن عسکری (علیه السلام).
14. زندگی امام مهدی(عج).
15. عباس بن علی(علیه السلام) پیشوای کرامت و فداکاری در اسلام.
16. زندگی مسلم بن عقیل(علیه السلام)
17. حضرت زینب(سلام الله علیها) نمونه جهاد در اسلام.
18. اهل بیت(علیه السلام) در قرآن
19. أهل البیت در سایه سنت نبوی؛
20. أخلاق النبی و أهل بیته.
وی همچنین کتب زیر را در زمینه اسلامشناسی، تاریخ، فقه، فرهنگ و اجتماع به رشته تحریر درآورد:
1. اجتماع سقیفه؛ خطیرترین حادثه تاریخ سیاسی اسلام
2. نظام سیاسی در اسلام
3. نظام تربیت در اسلام
4. النظام الاجتماعی فی الاسلام
5. نظام خانواده در اسلام
6. النظام الاقتصادی فی الاسلام
7. انظمه الحکم والاداره فی الاسلام
8. العمل و حقوق العامل فی الاسلام
9. هذه هی الشیعة
10. بحوث عقایدیه مقارنه
11. الشیعة والصحابه
12. السجود علی التربة الحسینیة
13. أضواء علی زیاره أهل القبور؛
14. سلامه القرآن من التحریف؛
15. الفقه الاسلامی تأسیس اصالته؛
16. تقریرات فقه و اصول آیت الله خویی (به صورت خطی در کتابخانه امام حسن(علیه السلام) در نجف نگهداری میشود)؛
17. بررسی و تحلیلی درباره مختار ثقفی.
خصوصیات تألیفات باقر شریف قرشی
1. شیخ باقر شریف قرشی توانست با توجه به اختناق شدیدی که در عراق نسبت به چاپ کتابهای دینی به خصوص در زمان رژیم صدام وجود داشت به تألیف و چاپ کتاب‌هایی در زمینه اهل بیت (علیه السلام)، تشیع و عقاید اسلامی دست بزند. ایشان می‌گویند: «به خاطر سانسور و نظارت شدید بر چاپخانه ها، برای نشر آثار دینی شیعه به برخی چاپخانه ها پول میدادم تا آثار را منتشر کنند ولی نام مؤسسات نشر لبنان، دمشق، قاهره و مانند آن را بزنند تا آثار منتشره ضبط نشود».
2. توجه مؤلف در نگارش تألیفات به مسائل و نیازهای زمانه ویژگی دیگر تألیفات ایشان راجع به اهل بیت (علیه السلام) و ابعاد مختلف نظامات اسلامی می‌باشد. به گونه ای که ایشان انگیزه اصلی خود از نگارش سیره الائمه الطاهرین (علیه السلام) را از زمانی می‌دانند که در گفتگویی با شهید محمد باقر صدر از طرف شهید چنین ذکر شد که کار علمی، موضوعی و روشمند در زمینه اهل بیت (علیهم السلام) صورت نگرفته است. و نیز زمان عبدالکریم قاسم که تفکرات کمونیستی در حال گسترش بود ایشان با مطالعات خود در این زمینه به نگارش کتابهای مختلفی از جمله العمل و حقوق العامل فی الاسلام، فی انظمه الحکم و الاداره دست زدند.
3. مراجعه به کتابهای شیعه و سنی و استنادات آن ها و پرهیز از مراجعه صرف به کتابهای شیعی از خصوصیت دیگر تألیفات ایشان به شمار می‌رود.
4. با مراجعه به تألیفات ایشان در باره اهل بیت (علیه السلام) می‌توان سبک بخصوصی از تاریخ نگاری را ملاحظه نمود. ایشان در تاریخ نگاری از مراجعه صرف به کتابهای تاریخی پرهیز کرده و مبنای کار خویش در تألیف تاریخ أهل بیت (علیه السلام) را احادیث و روایاتی که از آنان رسیده است قرار داده که با نثری روان نقل کرده و حوادث تاریخی را از دل آن بیرون می‌کشد. که خود منبع مهمی در دستیابی خوانندگان به احادیث ائمه (علیه السلام) در زمینه‌های مختلف فقهی، علمی، سیاسی و... که به صورت‌های مختلف از ائمه (علیه السلام) به دست ما رسیده است به شمار می‌رود. نویسنده حتی دعاهایی که معصومین (علیه السلام) در شرایط گوناگون ارائه داده اند را نیز آورده است.
5. علاوه بر این که نقل و بررسی احادیث ابعاد مختلف زندگی اهل بیت (علیه السلام) را از زبان خود آنان برای خوانندگان روشن می‌سازد، مؤلف به اوضاع زمانه به لحاظ سیاسی، علمی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و... نیز توجه داشته و با دادن اطلاعاتی به خواننده، به بررسی جایگاه معصومین (علیه السلام) با توجه به روایات می‌پردازد.
6. به لحاظ محتوایی نویسنده سعی در مطرح نمودن ابعاد تازه و مطرح نشده تاریخ معصومین (علیهم السلام) داشته اند. به عنوان نمونه ایشان به بعد دیگری از زندگی امام سجاد (علیه السلام) که علاوه بر زهد، بانی تمدن اسلامی و سازنده دوباره اسلام بودند پرداخته و این که این امام شهر مدینه را مرکزی علمی ساختند، و تحلیل اثر امام سجاد (علیه السلام) در رساله الحقوق و صحیفه سجادیه، زندگی و حیات علمی امام (علیه السلام) از زمره آن است. ایشان در بخشی از کتاب خود در باره حیات علمی امام سجاد (علیه السلام) چنین آورده اند: «امام سجاد (علیه السلام) مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را محل مرکز مدرسه خود قرار داد و در شبستان مسجد بحث و مذاکرات خود را برعلما و فقها القا می‌فرمود و این مباحث شامل علم فقه، تفسیر، حدیث، فلسفه، علم کلام و قوانین رفتار و اخلاق بود...».
7. تألیفات ایشان علاوه بر این که ابعاد مختلف زندگی ائمه (علیه السلام) را نشان داده اطلاعات مهمی نیز راجع به اصحاب و شاگردان ائمه (علیه السلام) نیز به خوانندگان ارائه می‌دهد که تلاش ایشان در رجال شناسی را نشان می‌دهد.
8. ویژگی دیگر نگارش کتابهای تاریخی این مؤلف این است که هر چند در ارائه اطلاعات تاریخی به احادیث و روایات رسیده از ائمه (علیه السلام) توجه خاص داشته است اما به نقل صرف آنان نیز اکتفا نکرده و به لحاظ صحت و سقم احادیث از روش حدیث شناسی شیعه که بررسی راوی و روایت به لحاظ سندی و عقلانی است استفاده نموده است.
9. ایشان در جای جای بحث که به لحاظ تاریخی با دیدگاه‌های متفاوت و گاه متضاد روبرو هستیم آن ها را مطرح کرده و سپس به نقد و بررسی آراء مختلف پرداخته و آن چه به نظر مؤلف صحیح به نظر می‌رسد ارائه گردیده است از جمله در باره تعداد همسران امام حسن (علیه السلام)، ولایتعهدی و شهادت امام رضا (علیه السلام) و مسائل مختلف دیگر.
10. یکی از مسائل مطرح در تاریخ این است که آیا می‌توان نویسنده کاملا بی طرف داشت یا خیر؟ و از آن جایی که عقاید هر شخص خواه ناخواه در زاویه دید گوینده و نویسنده تأثیر می‌گذارد ـ که البته داشتن زاویه دید با طرفداری مغرضانه تفاوت دارد ـ در تألیفات شیخ باقر شریف قرشی ضمن این که ایشان یک عالم شیعی بوده و استناد ایشان در تاریخنگاریشان به احادیث ائمه(علیه السلام) است ویژگی خاصی میبینیم. بر خلاف روش برخی افراد و مکاتب که ابتدا دیدگاه خود را مشخص نموده و سپس با آوردن یک سری دلایل جریان مربوط به خود را به حق جلوه میدهند، ایشان سعی نموده اند حوادث تاریخی و تاریخ معصومین(علیه السلام) را با آوردن احادیث ائمه(علیه السلام) و دلایل عقلانی خود ارائه کرده وحقانیت آنان را اثبات نماید.
مبارزه با تفکرات انحرافی
با شیوع تفکرات سوسیالیستی در کشورهای عربی، مرحوم قرشی کتبی راجع به معرفی اسلام و مقابله با کمونیسم در عراق نوشت و خود را فداکارانه در تقابل با «قاسم» رییس جمهور وقت عراق قرار داد و از اسلام در مقابل تیوری‌های الحادی دفاع کرد.
تأسیس کتابخانه
ایشان فقط به تألیف و نشر بسنده نکرد بلکه به کمک برادرش ـ مرحوم آیت الله هادی شریف القرشی ـ کتابخانه امام حسن(علیه السلام) در شهر نجف اشرف را که کتب خطی و آثار گرانبهایی را در خود جای داده است تأسیس کرد و در خدمت محققین و پژوهشگران اسلامی قرار داد.
وفات
«آیة الله علامه شیخ باقر شریف قرشی» سرانجام پس از یک عمر خدمات علمی و فرهنگی سترگ، و بعد از تحمل یک دوره بیماری طولانی روز 26 رجب 1433 (29 خرداد 1391) در 86 سالگی در نجف اشرف دار فانی را وداع گفت.
ابنا
