اول ماه ذوالحجة سالروز ازدواج آسمانی امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) و حضرت فاطمه زهراء(سلام الله علیها) است. ازدواجی که در نهایت سادگی برگزار شد اما ثمرات آن تا همیشه تاریخ بشریت را بهره مند ساخت.
به مناسبت این سالروز مبارک نگاهی داریم به امر ازدواج از دیدگاه حضرت آیت الله العظمی خامنه ای» مرجع تقلید شیعیان جهان.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
خداوند از ازدواج خوشش می‌آید
خدای متعال از زندگی مشترک و مزدوج خوشش می‌آید. آدم تنها مرد تنها و زن تنها که همه عمر را به تنهایی می‌گذراند از دید اسلامی چیز مطلوبی نیست. مثل یک موجود بیگانه است در مجموعه پیکره انسانی. اسلام این طور خواسته که خانواده سلول حقیقی مجموعه پیکره جامعه باشد نه فرد تنها. (۱)
پولداری یا زیبایی کدام مهم است
اگر چنانچه کسی بخاطر مال و جمال ازدواج کند طبق روایت ممکن است خدای متعال مال و جمال را به او بدهد و ممکن هم هست که ندهد. اما اگر چنانچه برای تقوا و عفاف قدم بگذارد و ازدواج بکند خدای متعال به او مال هم خواهد داد جمال هم خواهد داد. ممکن است کسی بگوید جمال که اعطا کردنی نیست یک کسی یا جمال دارد یا ندارد! معنایش این است که چون جمال در چشم شما و دل شما و در نگاه شماست اگر انسان کسی را که خیلی هم جمیل نباشد دوست داشت او را جمیل می‌بیند. وقتی کسی را دوست نداشت هر چقدر هم جمیل باشد به نظر او جمیل نمی‌آید. (۲)
خوشبختی چیست
خوشبختی عبارت است از آرامش احساس سعادت و احساس امنیت. جشن و اسراف و زیاده‌روی کسی را خوشبخت نمی‌کند. مهریه و جهیزیه هم کسی را خوشبخت نمی‌کند. پای‌بندی به روشِ شرع است که انسان را خوشبخت می‌کند. (۳)
در ازدواج اصل قضیه چیست
اگر در زندگی"محبت"وجود داشت سختی‌های بیرون خانه آسان خواهد شد. برای زن هم سختی های داخل خانه آسان خواهد شد.(۴) در ازدواج اصل قضیه محبت است. دخترها و پسرها این را بدانند. این محبتی که خدا در دل شما قرار داده حفظ کنید.(۵)
دختر و پسر عروس و داماد به هم محبت بورزند چون آن محبت ملاطی است که این‌ها را برای هم حفظ می‌کند در کنار هم نگه می‌دارد و نمی‌گذارد از هم جدا شوند. محبت خیلی چیز خوبی است. محبت که بود وفاداری هم هست.
خطبه عقد ۷۶/۰۹/۲۴
ساده زیستی و میانه‌روی
زندگی‌را ساده بردارید البته ما خیلی هم اهل زهد و تقوا نیستیم. خیال نکنید. آن سادگی که ما می‌گوییم آن سادگی زُهاد و عُباد نیست. سادگی به نسبت این کارهایی است که مردمِ امروز می‌کنند و الا نه سادگی ما را اگر آن مردان خدا بیایند نگاه کنند شاید هزار تا ایراد هم به آنچه که ما سادگی می‌دانیم بگیرند.
خطبه عقد ۷۴/۰۵/۱۱
قناعت برای همه مفید است
قناعت کنید از قناعت خجالت نکشید. بعضی‌ها خیال می‌کنند که قناعت مال آدم‌های تهیدست و فقیر است و اگر آدم داشت دیگر لازم نیست قناعت کند. نه قناعت یعنی در حد لازم در حد کفایت انسان توقف کند.
خطبه عقد ۷۶/۰۱/۰۱
توقعات مادیِ زیاد و بالا موجب تنگی معیشت و ناراختی خود انسان می‌شود اگر انسان توقع خودش را از زندگی توقع کمی قرار دهد این مایه‌ی سعادت خواهد بود. نه فقط برای آخرت انسان خوب است که برای دنیای انسان هم خوب است.
خطبه عقد ۷۹/۱۲/۲۱
از مراسم عروسی آغاز کنید
در همه‌ی امور زندگی‌تان سادگی را رعایت کنید. اولش هم از همین مراسم ازدواج است از اینجا شروع می‌شود. اگر ساده برگزار کردید قدم بعدی‌اش هم می‌شود ساده و الا شما که رفتید آن مجلس کذاییِ مثل اعیان و اشراف‌های طاغوت را درست کردید بعد دیگر نمی‌توانید بروید توی خانه‌ی کوچکی مثلا با وسایل مختصری زندگی کنید. این جور نمی‌شود دیگر. چون خراب شده و از دست رفته است. از اول زندگی را پایه‌اش را براساس سادگی و ساده‌زیستی بگذارید تا زندگی بر خودتان بر کسانتان و بر مردم جامعه ان‌شالله آسان شود.
خطبه عقد ۷۴/۰۶/۱۳
تشریفات ساده‌ی ازدواج اسلامی
شما اگر نگاه کنید به تشریفات ازدواج در میان اقوام مختلف خواهید دید در اسلام تشریفات ازدواج ساده است. البته جشن و سرور و این‌ها عیبی ندارد هرکس هر مقداری که مایل است اما این‌ها جزو دین و تشریفات رسمی و دینی ازدواج نیست. هر کس خواست می‌تواند انجام دهد هرکس نخواست نه. اینکه حتما باید بروند در یک معبدی و زانو بزنند جلوی کسی و چه بکنند و مراسمی که در جاهای دیگر وجود دارد در اسلام نیست. در اسلام یک صیغه‌ای است شرعی که باید خوانده شود. الته در اسلام برای معاملات گوناگون معاملاتی که اهمیتش کمتر از ازدواج است شاهد می‌گیرند … حالا هم که مقررات ثبت است و درج در محاکم. مراکز ثبت رسمی است و هیچ تشریفاتی ندارد می‌توانند خیلی راحت و بدون تشریفات این ازدواج را انجام دهند.
خطبه عقد ۷۹/۰۶/۲۸
از خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) تقلید کنید
بهترین دخترهای عالم حضرت زهرا سلام الله علیها بود. بهترین پسرهای عالم و بهترین دامادها همحضرت امیر المؤمنین علیه السلام بود. ببینید این‌ها چگونه ازدواج کردند هزاران جوان زیبا و با اصل و نسب و قدرتمند و محبوب به یک تار موی علی بن ابیطالب علیه السلام نمی‌ارزند. هزاران دختر زیبا و با اصل و نسب هم به یک تار موی حضرت زهرا السلام علیها نمی‌ارزند. آن‌هایی که هم از لحاظ معنوی و الهی آن مقامات را داشتند هم بزرگان زمان خودشان بودند. ایشان دختر پیامبر صلی الله علیه و اله بود. رییس جامعه اسلامی حاکم مطلق. او هم که سردار درجه یک اسلام بود. ببینید چطوری ازدواج کردند چه جور مهریۀ کم چه جور جهیزیه کم. همه چیز با نام خدا و یاد او. این‌ها برای ما الگو هستند. همان زمان جاهلانی بودند که مهریۀ دختران‌شان بسیار زیاد بود مثلاً هزار شتر. آیا این‌ها از دختر پیامبر صلی الله علیه و اله بالاتر بودند از آن ها تقلید نکنید. از دختر پیامبر صلی الله علیه واله تقلید کنید از امیر المؤمنین علیه السلام تقلید کنید.
خطبه عقد ۷۵/۰۲/۱۷
لباس عروس کرایه‌ای
بعضی‌ها لباس عروس گران قیمت می‌خرند. نه! چه لزومی دارد. حالا لباس عروس می‌خواهند بعضی‌ها لباس عروس را می‌روند کرایه می‌کنند. چه مانعی دارد ننگ است نه! چه ننگی چه مانعی دارد بعضی‌ها این‌ها را ننگ می‌دانند. ننگ این است که انسان یک پول گزافی بدهد چیزی بخرد که یک‌بار آن را مصرف کند بعد بیاندازد دور. یک‌بار مصرف! آن‌هم با این وضعی که بعضی مردم دارند بعضی‌ها واقعا نیاز دارند.
خطبه عقد ۷۴/۱۰/۰۴
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) سنتِ مهریۀ جاهلی را شکست
خود آن کسی که مشرع مهر است – که نبی اکرم صلی الله علیه و اله با شد – که از همۀ کاینات بالاتر است و دختر مطهره و عزیزۀ او که از همۀ زنان عالم از اولین و آخرین بالاتر است و شوهر او که امیر المؤمنین علیه السلام باشد که از جمیع خلایق از اولین و آخرین بعد از پیامبر صلی الله علیه و اله بالاتر است برای این دو که جوان بودند زیبا بودند عنوان داشتند محترم بودند اول شخص مدینه بودند دیدید پیغمبر چقدر مهر قرار داد
خطبه عقد ۷۱/۰۹/۲۴
پیامبر صلی الله علیه واله آمد وهمۀ این‌ها را شکست برای این که مانع ازدواج می‌شود. این‌ها مانع از ازدواج دخترها و پسرها می‌شود. گفت این چیزها را رها کنید. ازدواج شروعش آسان است. از لحاظ شرایط مادی سهل‌ترین است آنچه که در ازدواج مهم است رعایت‌های بشری و انسانی است.
خطبه عقد ۷۲/۱۰/۰۶
چرا اصرار بر ۱۴ سکه
این که می‌بینید ما گفتیم ۱۴ سکه بیشتر را عقد نمی‌کنیم نه برای این است که چهارده سکه بیشتر اشکالی در ازدواج ایجاد می‌کند. خیر چهارده هزار سکه هم باشد ازدواج اشکالی ندارد فرقی ندارد. این است که آن جنبه معنوی ازدواج غلبه پیدا کند برجنبه مادی. مثل یک تجارت و معامله نباشد. داد و ستد مادی نباشد. اگر تشریفات را کم کردید جنبه معنوی تقویت خواهد شد.
خطبه عقد ۷۲/۱۰/۲۶
مهریه هر چه کمتر باشد به طبیعت ازدواج نزدیک‌تر است چون طبیعت ازدواج معامله که نیست خرید و فروش که نیست اجاره دادن که نیست زندگی دو انسان است. این ارتباطی به مسائل مادی ندارد. ولی شارع مقدس یک مهریه‌ای را معین کرده که باید یک چیزی باشد. اما نباید سنگین باشد. بایستی عادی باشد جوری باشد که همه بتوانند انجام بدهند.
خطبه عقد ۷۴/۰۵/۱۸
در ازدواج آنچه که اتفاق می‌افتد یک حادثه و پیوند انسانی است نه یک معامله پولی و مالی اگرچه یک مالی هم در بین هست درشرع مقدس اسلام آن مال جنبۀ نمادین دارد. جنبۀ رمزی دارد. خرید و فروش و بده بستان نیست.
خطبه عقد ۷۱/۰۱/۰۵
عزت دختر به اخلاق است نه به جهیزیه
جهیزیه برای دختر مایه عزت نیست. عزت دختر به اخلاق او به رفتار و شخصیت خود اوست. بعضی از خانواده‌های عروس خودشان را اذیت می‌کنند و به زحمت می‌اندازند و اگر پول هم ندارند به زور پول تهیه می‌کنند. اگر پول دارند زیادی خرج می‌کنند برای اینکه یک جهیزیه پر زرق و برقی را مثلا در اختیار دخترشان بگذارند.
خطبه عقد ۷۷/۱۲/۲۸
مهریه و جهیزیه زیاد هیچ دختری را خوشبخت نمی‌کنند و هیچ خانواده‌ای را به آرامش و سکون و اعتماد لازم نمی‌رساند. این‌ها زوایای زندگی است. فضول زندگی است و جز دردسر و اسباب زحمات و اسباب مشکل فایده‌ای ندارد.
خطبه عقد ۷۵/۰۹/۱۸
مبادا بروید پول قرض کنید جهیزیه درست کنید. مبادا خودتان را به زحمت بیندازید. مبادا خانواده‌تان را به زحمت بیندازید. مبادا خیال کنید که دخترتان اگر جهیزیه‌اش کمتر از دختر همسایه و قوم و خویش بود این سرشکستگی است. نه این سرشکستگی نیست.
خطبه عقد ۸۱/۰۳/۲۹
چشم و هم‌چشمی و معضل جهیزیه
خانواده‌ها روی چشم و هم چشمی جهیزیه را برای خودشان یک معضل می‌کنند. بعد که این معضل را خودشان به یک نحوی تحمل کردند تازه نوبت دیگران است که رنج این معضل را ببرند. برای خاطر این که وقتی شما درجهیزیه دخترتان این همه وسایل درست کردید بعد کسانی که دیدند تکلیف آنها چیست این چشم و هم‌چشمی‌ها آخر به کجا خواهد رسید این همان مشکلاتی است که درست خواهد شد. اسلام می‌خواهد این‌ها نباشد.
خطبه عقد ۷۳/۰۳/۱۶
جهیزیۀ بهترین عروس عالم
شما نگاه کنید به دختر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله بهترین دخترهای عالم فاطمه زهرا علیها السلام بود. بهترین زن‌های اولین و آخرین فاطمه زهرا علیها السلام بود. هرگز دختری به آن خوبی به آن شرافت و به آن عظمت نیامده است همه‌ی زن‌های عالم از اول تا آخر در مقابل او مثل خدمتکارهایی هستند. مثل ذراتی هستند در مقابل خورشید جهان افروز. شوهرش هم امیر المؤمنین علیه السلام بهترین مردان عالم. اگرچه همۀ فضایل و مکارم‌شان را جمع کنیم. همه مردان عالم به یک ناخن او هم نمی‌رسند این دو مظهر عظمت مظهر زیبایی و فضیلت با هم دیگر ازدواج کردند.
جهیزیه شان همان چند قلم ارزان قیمتی بود که در کتاب ها نوشته اند. ضبط کرده اند: یک تکه حصیر یک تکه لیف خرما یک دست رختخواب و یک دستاس یک کوزه یک کاسه. همه‌اش را اگر چنانچه به پول امروز روی همدیگر بگذارند معلوم نیست که چند هزار تومان بیشتر بشود.
همان مهریه را از امیر المؤمنین علیه السلام گرفتند و پولش را دادند جهیزیۀ مختصری را فراهم کردند و بردند خانۀ شوهر. حالا ما نمی‌گوییم دخترهای ما مثل فاطمه زهرا علیها السلام جهیزیه بگیرند. نه دخترهای ما مثل فاطمه زهرا هستند و نه خود ما ها مثل پدر ایشان هستیم و نه پسرهای ما مثل امیر المؤمنان علیه السلام شوهر فاطمه زهرایند. ما کجا آنها کجا! از زمین تا آسمان با هم فرق داریم اما معلوم می‌شود راه آن راه است.
جهت آن جهت است. جهیزیه را مختصر بگیرید. به این و آن نگاه نکنید خرج زیادی نکنید. کار را برای انسان که ندارند مشکل نکنید.
خطبه عقد ۷۲/۰۱/۰۵
جهیزیۀ فاطمه زهرا علیها السلام به قدری بود که شاید دو نفر آدم با دست می‌توانستند از این خانه بردارند ببرند آن خانه. ببینید افتخار این‌هاست. ارزش این هاست. آیا پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نمی‌توانستند یک جهیزیه مفصل تشکیل دهند
اگر پیامبر صلی الله علیه واله اشاره‌ای می‌کردند این مسلمانانی که در اطراف ایشان بودند بعضی‌هایشان هم آدم‌های متمکنی بودند پول هم داشتند ازخدا می‌خواستند که بیایند و یک هدیه‌ای بدهند کمکی بکند نکردند. چرا نکردند این برای این است که من و شما یاد بگیریم.
و الا بنشینیم و تعریف کنیم و خوشمان بیاید و بعد هم یاد نگیریم چه فایده ای دارد استفاده‌اش را نمی‌بریم. نسخۀ طبیب را که انسان نباید بگذارد روی طاقچه تماشا کند. باید عمل کنیم تا بهره‌اش را ببریم. رژیم غذایی را باید عمل کنید تا فایده‌اش را ببرید. این‌ها رژیم غذایی روح است رژیم غذایی صحت جامعه است. صحت خانواده است باید عمل شود. ساده بر گذار کنید.
خطبه عقد ۷۵/۰۹/۰۵
عروس خانم‌ها! شما نگذارید
نگذارید جهیزیه‌ها را سنگین کنند. دخترها نگذارند. عروس‌ها شما نگذارید. پدر و مادرها هم اگر می‌خواهند شما نگذارید. این همه جنس گران را می‌خواهید چه کنید
خطبه عقد ۷۳/۰۹/۲۳
مادرهای عروس‌ها در تهیه جهیزیه دست نگه دارند خیلی افراط یا اسراف نکنند. نگویند حالا مثلاً دخترمان است دلش می‌شکند. نه. دخترها خوبند. دخترها نمی‌خواهند. ما بیخود نباید دل آنها را بکشانیم به این سمت که هر چیز قشنگ و لوکس و … حتماً باید برایش تهیه شود.
خطبه عقد ۷۹/۱۱/۱۶
این دختر خانم‌ها که می‌خواهند جهیزیه درست کنند برای خرید اسباب سر عقد و جهیزیه توی این دکان‌های گران قیمت بعضی از جاهای تهران آن محلات گران‌قیمت که معروف است – نمی‌خواهم البته اسم بیاورم – من می‌شناسم که کجاهاست که دکان‌هایش معروف است به جنس گران اصلا ًطرف آنها پا نگذارند. بروند آن جاهایی که معروف به گرانی نیست. این طور نباشد که داماد بیچاره را دنبال‌شان راه بیندازند برای خرید عروس و خرید عقد. متأسفانه از این کارها می‌کنند.
خطبه عقد ۷۲/۰۳/۱۹
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت ها:
۱. جلسه خطبه عقد ــ ۷۵/۱۰/۰۵
۲. جلسه خطبه عقد ــ ۷۷/۱۰/۱۳
۳. جلسه خطبه عقد ــ ۷۵/۰۲/۱۰
۴. جلسه خطبه عقد ــ ۷۷/۰۸/۱۱
۵. جلسه خطبه عقد ــ ۷۴/۱۰/۱۷
..............................
ابنا
