زندگانی امام حسن مجتبی(علیه السلام) از دوره حیات ایشان تاکنون همواره همراه با حواشی و شایعات گوناگونی بوده است. از همین رو در سالروز ولادت با سعات امام دوم شیعیان گفتگویی داشتیم با محمدحسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید:
بعد از حکومت امام علی(علیه السلام) امام حسن(علیه السلام) چه مدت زمانی به عنوان خلیفه مسلمین حکومت کردند
متاسفانه به دلیل خیانت‌های متعدد اطرافیان آن حضرت حکومت ایشان شش ماه بیشتر به طول نینجامید.
شاید اغلب مسلمانان اعم از شیعه و سنی امام حسن(علیه السلام) را با ماجرای صلح با معاویه بشناسند لطفا در این مورد توضیحی اجمالی بفرمایید
بله همین طور است. با عرض تاسف باید گفت که در این مورد و در نقل‌های تاریخی به ایشان ظلم‌های فراوانی شده است و حتی برخی تاریخ‌نگاران جریان را به شکلی وارونه روایت کرده‌اند. به عنوان مثال در برخی منابع اهل سنت از جهتی امام حسن(علیه السلام) را مورد تکریم قرار می‌دهند و آن هم به دلیل اینکه ایشان با صلح خود با معاویه موجب وحدت میان مسلمانان شد و حتی این منابع آن سال را «عام الجماعه» یعنی سال اتحاد می‌نامند.
این راویان تاریخ بر این باورند که اختلاف در پیروان رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در آن سال از بین رفت حال اینکه به این موضوع توجه نمی‌کنند که جفایی بزرگ در این داستان به خاندان رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) شد. چرا که به خاطر خیانت مردم زمانه حکومت اسلامی به دست انسانی فاسد همچون معاویه افتاد کسی که همواره مورد لعن پیامبر عظیم‌الشان اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) بود و در حقیقت این مطلب و این سخن بی‌جا است.
سبط اکبر رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) قبل از صلح تکلیف را برای عموم مسلمانان مشخص کرد و با توجه به اصل دین سازش با فرد خبیثی همچون معاویه را حرام می‌داند و این گونه نبوده است که به هر قیمتی بخواهد در جامعه وحدت ایجاد کند اما زمانی که مردم حتی نزدیکان امام حسن(علیه السلام) به سمت معاویه رفتند راهی جز نوشتن این عهدنامه در مقابل امام نبود.
آیا این مطلب صحیح است که اگر این صلح‌نامه به درستی انجام می‌شد به نوعی پیروزی برای جامعه اسلامی رقم می‌خورد
در آن شرایط که جهالت سراسر امت اسلامی را گرفته و زر و زیور چشمان آن مردمان را پر کرده بود بله این مطلب درست است. امام حسن(علیه السلام) از مظلومان بزرگ تاریخ اسلامند و حتی شیعیان ایشان به درستی به مقام فرزند ارشد امام علی(علیه السلام) وقوف پیدا نکردند. خیلی از افراد ایشان را به عنوان شخصیتی که اهل صحنه‌های سخت نبودند و نتوانستند حکومت اسلامی را بچرخانند می‌شناسند و امام حسین(علیه السلام) را برعکس ایشان فردی سازش‌ناپذیر و جهادگر می‌دانند.
حال آنکه شرایط امام حسن(علیه السلام) سخت‌تر از سید‌الشهدا(علیه السلام) بود در باب شجاعت امام حسن(علیه السلام) فقط به این واقعه تاریخی اشاره دارم که این وجود مقدس در جنگ جمل به فرمان پدر بزرگوارشان به قلب دشمن زدند و با نبردی مثال‌زدنی و جانانه خود را به شتر عایشه رساندند و آن را سرنگون کردند. در صورتی که قبل از ایشان محمد حنیفیه(فرزند امیرالمؤمنین) نتوانسته بوده این کار را انجام دهد. حتی در این موضوع این جمله از امام علی(علیه السلام) وجود دارد که ایشان برای دلداری محمد حنفیه به این مطلب اشاره می‌کند که حسن(علیه السلام) شجاعت را هم از پدر و هم از مادر خود به ارث برده اما شجاعت تو فقط از وجود من است.
آیا این مطلب درست است که امام حسن(علیه السلام) عادت به طلاق دادن زنان داشته
بعد از آن تکریم وارونه که منابع اهل سنت از امام حسن(علیه السلام) داشتند و ایشان را به خاطر صلح با معاویه ستایش می‌کنند یک اتهام بزرگ به ایشان وارد می‌کنند و اصطلاح «مطلاق» را به ایشان نسبت می‌دهند. «مطلاق» به معنای این است که مردی بسیار زن طلاق می‌دهد و حتی این اتهام را سنگین‌تر جلوه می‌دهند که امیرالمومنین(علیه السلام) به مردم فرمودند که دخترانتان به فرزندم حسن(علیه السلام) ندهید زیرا او به زودی آنها را طلاق می‌دهند! این مطلب با بی‌شرمی تمام در حق آن امام بزرگوار مطرح می‌شود در صورتی که اگر این طور بود امام حسن(علیه السلام) باید فرزندان متعدد و بسیاری می‌داشتند اما این طور نیست.
به طور خاص به «جعده» همسر امام حسن(علیه السلام) بپردازیم ازدواج آنها چگونه صورت گرفت
اطلاعات دقیق و درستی در مورد «جعده» و یا سایر همسران امام وجود ندارند اما می‌توان گفت به دلیل اینکه امام حسن(علیه السلام) فضایل فراوانی در وجودشان بود و همچنین سخنان رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در شأن ایشان سبب شد بسیاری از سرشناسان آن زمان چه در مدینه و چه در کوفه خواهان آن باشند که دختر خود را به همسری فرزند حضرت علی(علیه السلام) دربیاورند و شرافت دامادی همچون ایشان را داشته باشند. در این میان اشعث بن قیس رییس قبیله «کنده» یمنی و همچنین سرپرست قبایل یمنی مقیم کوفه بود و دارای قدرت بود. نقل شده است که قرار بود امیرالمومنین(علیه السلام) دختر سعید بن قیس همدانی که از شیعیان آن حضرت و یکی از سران قبایل بود را برای امام حسن(علیه السلام) برگزیند و سعید نیز از این اتفاق بسیار خوشحال بود ولی زمانی که اشعث بن قیس متوجه این امر شد به سراغ سعید رفت و به او گفت «تو می‌خواهی دخترت را به کسی بدهی که جایگاه والایی در جامعه دارد و از مقام و مرتبی برخوردار است در حالی که حسن(علیه السلام)به خاطر این جایگاه بعدها دختر تو را با سخنان خود تحقیر خواهد کرد» با این حرف‌ها سعید از این کار منصرف کرد. همچنین اشعث دختر سعید را به عقد پسرش درآورد. سپس اشعث بن قیس به سراغ امام علی(علیه السلام)رفت و با اصرار فراوان دخترش را به عقد حسن بن علی(علیه السلام) درآورد با انجام این کار زمانی که سعید از ماجرا باخبر شد با اشعث به نزاع برخاست و اشعث او را با ساده‌لوحی و بی‌تدبیری متهم کرد.
این سوال پیش می‌آید که چرا امیرالمومنین(علیه السلام) دختر این فرد به ظاهر اسلام آورده را برای فرزندش برگزید با آن که وی از فرمانداران عثمان بود و با حضرت دشمنی داشت
در نظر داشته باشد اشعث در آن زمان خود را دوستدار امام علی(علیه السلام) معرفی می‌کرد و تمام رفتارش این مطلب را نشان می‌داد. وی فردی بود که بسیار ماهرانه سخن می‌گفت و خود را در میان مردم به عنوان پیرو حضرت علی(علیه السلام) شناسانده بود. این فرد بعد از این داستان شخصیت اصلی خود را بروز داد به هر حال «جعده» فریب معاویه را خورد و با وعده پول و همسری یزید دست به انجام عملی فاجعه‌بار زد و امام دوم شیعیان را مسموم کرد و به شهادت رساند. در نهایت هم «جعده» به همسری یزید درنیامد و معاویه با سخنانی طعنه‌آلود به جعده گفت «نمی‌خواهد یزید را هم همچون حسن مسموم کنید». این زن بعد از امام حسن (علیه السلام) دوبار دیگر ازدواج کرد که از او نسلی نمانده است.
برای سؤال آخر به نظر شما کدام قسمت از زندگانی امام حسن(علیه السلام) مورد غفلت واقع شده است
وقتی منابع معتبر تاریخی را رصد می‌کنیم درمی‌یابیم که سراسر وجود این حضرت کرامت و لطف و از خود گذشتگی است ایشان حداقل دوبار تمام زندگی خود را بخشیده‌اند و از نو آن را ساخته‌اند. جا دارد که بیشتر از این امام همام گفته شود.
شیعه نیوز
