طغیان چیست؟

طغیان چیست؟

قال الله تعالی: تلْکَ الدّارُ الآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذِینَ لا یُرِیدُونَ عُلُوّاً فِی الأَرْضِ وَلا فَساداً وَالْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ}[۱]
و نیز {وَلا تَبْغِ الْفَسادَ فِی الأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدِین}[۲]
در یک تعریف ساده از معنای کلمه"بغی"باید به معنی کلمه طغیان رجوع کنیم که همان خروج از اعتدال است. 
و امّا در این روزها شاهد آن هستیم که بشریت چقدر در طغیان غرق شده و از خالق خود غافل شده و دنیا تمام همّ و غمّ او را تشکیل می‌دهد.
بغی شدیدترین انواع ظلم است و آنگاه که ظلم و استکبار در یک جا جمع شود، بغی بوجود می‌آید.
(إِنَّ قارُونَ کانَ مِنْ قَوْمِ مُوسَی فَبَغَی عَلَیْهِمْ وَآتَیْناهُ مِنَ الْکُنُوزِ ما إِنَّ مَفاتِحَهُ لَتَنُوءُ بِالْعُصْبَةِ أُولِی الْقُوَّةِ إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْفَرِحِینَ، وَابْتَغِ فِی ما آتاکَ اللَّهُ الدّارَ الآخِرَةَ وَلا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیا وَأَحْسِنْ کَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَ وَلا تَبْغِ الْفَسادَ فِی الأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدِینَ}[۳]
به عنوان یک امر طبیعی، خدای متعال در اثنای تعامل با طاغیان، برتری طلبی و رفعت جویی آنها را زیادتر می‌کند و بعد از آن که به مرحله بالایی از استکبار رسیدند آنها را هلاک می‌گرداند: {فذَرْنِی وَمَنْ یُکَذِّبُ بِهَذا الْحَدِیثِ سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ، وَأُمْلِی لَهُمْ إِنَّ کَیْدِی مَتِینٌ}[۴] 

طغیان چیست؟
طغیان به معنی هرج و مرج طلبی و تعصب ورزی است و حکومت طاغوت بر اساس زور و اجبار، و بدون توجه به رضایت یا عدم رضایت مردم شکل می‌گیرد و بدین دلیل غیر شرعی محسوب می‌شود و در این حالت شخص طاغی یکی از صفات پروردگار را بر خود روا می‌داند و آن اینکه از آنچه انجام می‌دهد مورد سؤال واقع نمی‌شود. (لَا یُسْأَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَهُمْ یُسْأَلُونَ).«انبیاء،آیه۲۳»
قرآن طغیان را علت العلل و اصل تمام رذایل می‌داند، و می‌گوید طغیان اصل انحرافات اخلاقی است یعنی روح به سبب عدم اعتدال غرایز نفسانی طغیان می‌کند و {للطاغین مآبا}. جهنم جایگاه طغیانگران و طاغوتیان است. 
زشت ترین صفت بشر، طغیان و بغی است و هر کس که این صفت در او باشد انتظار خیری از او نخواهد رفت...
طغیان درهمه حالاتش دقیقاً از همان زمانی شروع می‌شود که حکومتِ قانون پایان می‌یابد و آزادی‌های مدنی برچیده می‌شود. و به این خاطر قرآن از لفظ فاسقین برای اهل طغیان و منحرفین و حتی کافرین استفاده کرده، زیرا فسق به معنی خروج و انحراف از راه صحیح است و فاسقان کسانی هستند که از جاده فطرت و اعتدال منحرف شده اند.

{فأما من طغی وآثر الحیاة الدنیا فإن الجحیم هی المأوی وأما من خاف مقام ربه ونهی النفس عن الهوی فإن الجنة هی المأوی}[۵]
فرعون و قارون از نمونه‌های طاغوت در زمانهای گذشته بودند و بعد از او باز هم طغیانگرانی آمدند تا اینکه طغیان در زمان خلفای اموی به اوج عظمت خود رسید آنها مرتکب جنایات بی شماری شدند و به جنگ با اهل بیت (علیه السلام) برخاستند و آنها را به شهادت رساندند و نیز در زمان خلفای عباسی، تا بدانجا که عباسی ابو جعفر منصور گفت:"فقط من سلطان خدا روی زمین هستم"و تمام مخالفانش و حتی یارانش از جمله ابومسلم خراسانی را از میان برداشت، اینها نتایج طغیان و بغی و فساد آنان در زمین بود. 
و اما طاغوتیان بعد از فرعون کجایند؟ و چرا از کتاب خدا عبرت نگرفتند؟ آیا جهل و حماقت آنان، و عدم ایمان به خدای تعالی باعث شده که عبرت نگیرند؟
(کَذَلِکَ نَقُصُّ عَلَیْکَ مِنْ أَنْبَاءِ مَا قَدْ سَبَقَ وَقَدْ آتَیْنَاکَ مِن لَّدُنَّا ذِکْراً * مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ یَحْمِلُ یَوْمَ القِیَامَةِ وِزْراً)[۶]
ألم أعهد إلیکم یا بنی آدم أن لا تعبدوا الشیطان إنه لکم عدو مبین[۷]

طاغوت فرعون
کار فرعون به جایی رسید که ادّعای خدایی کرد و عقل مردمان را به استهزا و ریشخند گرفت. داستان فرعون در بیست و هفت سوره به طور مفصل آمده (و این غیر از مواردی است که به صورت اشاراتی زودگذر آورده شده)،(فحشر فنادی فقال أنا ربکم الأعلی)[۸] ای مردم! من خدایی را، جز خودم برای شما نمی‌شناسم! این ادّعا ناشی از غروری است که به سبب مال و ثروت و حکومتی که خدا به وی اعطا کرده بود، در وی ایجاد شده بود.
سپس خداوند موسی و هارون را به سوی او فرستاد و به آنها فرمود: (أذهبا الی فرعون أنه طغی فقولا له قولا لینا لعله یتذکر أو یخشی).
و خدا فرعون را به سبب طغیانش در دریا غرق کرد، از امام رضا (علیه السلام) سؤال شد که چرا خداوند با وجود اینکه فرعون به او ایمان آورد و به توحید اقرار نمود باز هم او را غرق نمود؟ امام(علیه السلام) فرمودند: او زمانی ایمان آورد که عذاب را به چشم دید و آن وقت ایمان او قابل قبول نیست و این حکم خداوند در مورد گذشتگان و آیندگان است.
قال الله تعالی (فلما رأوا بأسنا قالوا أمنا بالله وحده وکفرنا بما کنا به مشرکین فلم یک ینفعهم أیمانهم لما رأوا بأسنا)[۹]
و چقدر فرعون مال و لشکر داشت و آیا به او سودی رساند؟ ] وَاسْتَکْبَرَ هُوَ وَجُنُودُهُ فِی الأَرْضِ بِغَیْرِ الحَقِّ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ إِلَیْنَا لاَ یُرْجَعُونَ)[۱۰]
حال سرنوشت پیروان و یاران طاغوتیان امروز چه خواهد بود؟ 
اما مؤمنان کسانی هستند که جز از خدا نمی‌ترسند و به چیزی جز حق راضی نمی‌شوند و از باطل و ظلم و طغیان پیروی نمی‌کند، تا در زمره طاغیانی چون فرعون و قومش قرار نگیرد.

بهترین راه علاج طغیان 
إن جهنم کانت مرصاداً …للطاغین مآبا.. إن للمتقین مفازا][۱۱] 
طغیان جمعی در طغیان فردی ریشه دارد، اگر فرض کنیم که بتوان در یک جامعه فاسد، نظم و انضباطی را برقرار نمود، اما نمی‌توان به بقای آن اطمینان داشت، زیرا این یک امر تصنعی و حرکت اصلاحی کاذب است که بر مبنای ویژگی‌های روحی و تقوای باطنی افراد شکل نگرفته است و چنین جامعه ای هر لحظه در معرض فروپاشی و انهدام است.
تقوا تنها راه نجات از طغیان و بغی به شمار می‌رود، تقوا عبارت است از حفظ و حراست نفس از طغیان و تمرد و مهار آن در برابر غرایز نفسانی نامحدود، که همه آنها منبع خیر و خوبی و عمل صالحند و لذا اختلال در آنها به فساد و شر منجر خواهد شد.
و لیکن رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) راهی خدایی را برای امتش نشان داد... آنگاه که از سریه اسامه باز می‌گشت و از جهاد اکبر از وی سؤال شد، جهاد اکبر را جهاد با نفس خود و جهاد اصغر را مبارزه در میدان نبرد حق علیه باطل دانست (و الذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا)
اهل بیت (علیه السلام) به تفصیل از مجاهده با نفس و راههای رسیدن به تقوا سخن گفته اند، مثلاً امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: شیطان می‌آید و در قلب را می‌کوبد، پس اگر تو اجازه ورود به او دادی وارد می‌شود و گرنه خارج می‌شود و اگر در را به رویش قفل کردی می‌رود و دیگر بر نمی‌گردد.
پس کلید قلب بدست خود انسان است. و عقل او میدان نبردی مابین سپاه خدا و سپاه شیطان است.
رجوع به خدا و قرآن و سیره رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیه السلام) قویترین سلاح در این جنگ باطنی است.
آنگاه که انسان دارای اراده و عزم راسخ باشد، حتما پیروز خواهد شد و عقل او مملکت رحمانی می‌شود که در آن خبری از شیطان نیست و دراین صورت به تقوا می‌رسد.
تقوا بر پایه شناخت خدا و ترس از عذاب او و امید به لطف او، و شناخت عقل و رجوع به آن و انس با احکامش بنا نهاده شده، این دو شناخت و معرفت در انسان رغبت به پیروی از عقل و شرع را به وجود می‌آورد.
باید دانست که اصلاح جامعه بستگی به اصلاح فرد دارد، و ممکن نیست که جامعه سالم از افراد فاسد تشکیل شود، و راه موفقیت فقط در امر به معروف و نهی از منکر نهفته است که باید به شکل همگانی اجرا شود.

جامعه سالم با تقوای افرادش به تقوای اجتماعی می‌رسد و آنگاه این جامعه صالح می‌شود: (یا ایها لذین آمنوا ادخلوا فی السلم)[۱۲]

به قلم: مجاهد منعثر منشد الخفاجی۲۰/۰۴/۲۰۰۸ / میلادی
منبع: براثا
ترجمه: سلام شیعه 
[۱] - قصص: /۸۳
[۲] - قصص۷۷
[۳] -قصص۷۶/۷۷
[۴] -قلم۴۵/۴۶
[۵] -نازعات۴۱/۳۷
[۶] -طه۱۰۰-۹۹
[۷] -یس۶۰
[۸] -غافر۲۹
[۹] -غافر۸۴
[۱۰] -قصص۳۹
[۱۱] -نبأ ۳۱/۲۲/۲۱
[۱۲] -بقره۲۰۸