صحت و تواتر حدیث غدیر
آیا این شنیده ها درست است که مرحوم علاّمه امینی(رحمه الله) در کتاب الغدیر(۱) ۴۳ نفر از کسانی که قایل به صحّت و تواتر این حدیث اند را برشمرده است; برخی از آنها از این قرارند:
۱ ـ حافظ ابو عیسی ترمذی، متوفّای [۲۷۹].
وی در کتاب روایی خود پس از ذکر حدیث غدیر گفته است: «هذا حدیث حسن صحیح»(۲)(این روایت، حدیثی حَسَن و صحیح است).
۲ ـ حافظ ابن عبد البَرّ قرطبی، متوفّای [۴۶۳].
وی در کتاب «استیعاب»(۳) پس از ذکر حدیث مؤاخاة (برادری علی(علیه السلام)با پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)) و دو حدیث ولایت و غدیر، گفته است: «هذه کلّها آثارٌ ثابتةٌ» (تمام این روایات، آثاری ثابت هستند).
۳ ـ فقیه ابو الحسن بن مغازلی، شافعی، متوفّای [۴۸۳].
وی در کتاب «مناقب»(۴) ـ پس از نقل حدیث از استاد خود ابوالقاسم فضل بن محمّد اصفهانی ـ گفته است:
ابو القاسم بر این باور است که این روایت، حدیثی صحیح از رسول خدا(صلی الله علیه وآله)است، و حدود صد نفر از جمله عشره مبشَّرة آن را روایت کرده اند. و آن، حدیثی ثابت است و هیچ اشکالی ندارد. این فضیلت ویژه علی(علیه السلام)است و هیچ کس با وی در آن شریک نیست.
۴ ـ حجّت الاسلام أبو حامد غزالی، متوفّای [۵۰۵].وی در کتاب «سرّالعالمین»(۵)می نویسد:
حجّت (برهان و دلیل) پرده از رخ خود برداشته است، و همگان بر متن حدیث از خطبه رسول خدا(صلی الله علیه وآله)در روز غدیر خم، اتّفاق نظر دارند. ایشان در بخشی از این خطبه فرموده اند: «من کنتُ مولاه فعلیّ مولاه»، و عُمَر(در
مقام تبریک به حضرت علی(علیه السلام)) گفته است: بخّ بخّ (به به، خوشا، آفرین).
۵ ـ ابن ابی الحدید معتزلی، متوفّای [۶۵۵]. وی در شرح «نهج البلاغه»(۶) این حدیث را از روایات همگانی و معروف در فضایل امیر مؤمنان(علیه السلام) برشمرده است.
۶ ـ حافظ ابن حجر عسقلانی، متوفّای [۸۵۲]. وی در کتاب «فتح الباری»(۷) می‌گوید:
و امّا حدیث «من کنتُ مولاه فعلیّ مولاه»، را ترمذی و نسایی روایت کرده اند، و این حدیث جدّاً دارای طُرُق فراوانی است که ابن عقده در کتابی مستقلّ همه آنها را گرد آورده است، و بسیاری از سندهای آن صحیح و حسن هستند. از امام احمد برای ما نقل شده که گفته است: برای هیچ یک از صحابه به تعداد فضایل علی ابن أبی طالب، فضیلت نقل نشده است.
۷ ـ حافظ جلال الدین سیوطی، شافعی، متوفّای [۹۱۱].
وی گفته است: «این حدیث متواتر است». و بسیاری از علمای بعدی، آن را از وی روایت کرده اند.
۸ ـ حافظ شهاب الدین بن حجر هیتمی مکّی، متوفّای [۹۷۴](۸).
۹ ـ سیّد محمود آلوسی بغدادی، متوفّای [۱۲۷۰](۹)(۱۰).
______________________
پی نوشت:
۱ ـ مراجعه شود: الغدیر (۱/۵۴۳ ـ ۵۷۲).
۲ ـ سنن ترمذی ۲: ۲۹۸ (۵/۵۱۹، ح ۳۷۱۳).
۳ ـ الاستیعاب ۲: ۳۷۳ (قسم سوم/۱۰۹۸ ـ ۱۱۰۰، شماره ۱۸۵۵).
۴ ـ مناقب علیّ بن أبی طالب(علیه السلام) (ص ۲۷، ح ۳۹).
۵ ـ سرّ العالمین: ۹ (ص ۲۱).
۶ ـ شرح نهج البلاغة ۲: ۴۴۹ (۹/۱۶۶، خطبه ۱۵۴).
۷ ـ فتح الباری ۷: ۶۱ (۷/۷۴).
۸ ـ الصواعق المحرقة: ۲۵ و ۷۳ (ص ۴۲ و ۴۳ و ۱۲۳); شرح متن الهمزیّة فی مدح خیر البریّة: ۲۲۱ (ص ۲۴۵).
۹ ـ روح المعانی ۲: ۲۴۹ (۶/۶۱).
۱۰ ـ شفیعی شاهرودی، گزیده ای جامع از الغدیر، ص ۸۴.
