شیعه اعتقاد به ولایت تکوینی امام دارد ولی این با سخن حضرت علی (علیه السلام) منافات دارد چرا؟
توضیح: امیرالمؤمنین علیه السلام در خطبه ی ۱۰۴ نهج البلاغه که می‌فرماید: « انه لیس علی الامام الا ما حمل من امر ربه الا بلاغ فی الموعظه و الاجتهاد فی النصیحه و الاحیاء للسنه و اقامه الحدود علی مستحقیها و اصدار السهمان علی اهلها ».در هیچ یک از این عبارات سخن از ولایت تکوینی نیست.
پاسخ ۱: شواهد مورد استناد مستشکل به بحث ولایت تکوینی ارتباطی ندارد.
امام چگونه می‌تواند اقامه ی حدود نماید هنگامی که ریاست در دست دیگران است؟ بیت المالی راکه در دست او نیست، چگونه می‌تواند بین اهلش تقسیم فرماید؟ این پنج موضوع راجع به وظیفه ی امام نسبت به افراد رعیت است و بیان می‌کند هنگامی که امر ریاست و سلطنت ظاهری در دست او باشد، با جامعه ی مسلمین چگونه رفتار خواهد کرد و این به مقامات و فضایل آنان مربوط نیست و نیز به وظیفه ی خودشان با پروردگار ارتباطی ندارد. مقامات و فضایل ائمه - علیهم السلام-، مثل ولایت تکوینی، الطاف و نعمات پروردگار به ایشان است، چه در خانه ی دنیا باشند چه در خانه ی آخرت و ارتباطی در ظاهر به جامعه ی مسلمین ندارد.
پاسخ ۲: عبارات مورد استناد، عمومیتی دارد که می‌تواند همه ی کمالات امام را در بر گیرد.
اگر به جمله ی شریفه ی « ما حمل من امر ربه یعنی آن چه متحمل شده از امر پروردگارش » با دقت نگاه شود مشخص می‌گردد که آن هرگز به ابلاغ احکام شرعیه محدود نبوده بلکه عمومیت دارد ؛ زیرا تمام مقامات ظاهری و معنوی و هر چه دارند از جانب پروردگار متحمل شده اند و همه را به امر خدا دارا شده اند و خدا بر ایشان حمل فرموده است. پس این لفظ تمام نعمات و الطاف خدایی را که ایشان متحمل شده اند، شامل می‌باشد و در این لفظ مقدار و حدود تعیین نشده و وظایف و مناصب محدود نگردیده است که هر کس بر آن اضافه کند غالی باشد.
پاسخ ۳: عبارت مورد استناد در مقام بیان همه ی شیونات امام نیست.
کلمه ی « الابلاغ فی الموعظه و... » بدل بعض از کل است و امام در مقام بیان بعضی از آثار حمل کردن امر پروردگار بر آنان از باب مثال این پنج وظیفه را ذکر فرموده است: ابلاغ در موعظه، کوشش در نصیحت بندگان خدا، احیای سنت، اقامه ی حدود و تقسیم بیت المال به موارد شرعی آن.
پاسخ ۴: لازمه ی داشتن مقام ولایت تکوینی این نیست که همیشه آن را اعمال کنند، همان طور که پیامبر نیز همواره اعمال ولایت تکوینی نمی‌کردند.
واضح است که ابلاغ در موعظه، کوشش در نصیحت، احیای سنت و سایر وظایف مقام نبوت و رسالت و انحاء مختلف دارد. گاهی به صرف گفتن است و گاهی محتاج معجزه و اعمال قدرت مقام رسالت و امامت می‌باشد ؛ همان طور که خود پیامبر – صلی الله علیه و آله و سلم - در جامعه ی مسلمین، این پنج موضوع را در موارد مقتضی به هر کیفیت که لازم بود و هر طور که صلاح می‌دانستند، انجام دادند، امام نیز چنین خواهد بود و اعمال این پنج وظیفه بین جامعه ی مسلمین محدود کننده ی مناصب و وظایف مقام رسالت و نبوت و امامت نیست
سایت فطرت
