ابو عبدالله محمد ابن نعمان حارثی عکبری معروف به شیخ مفید یازدهم ذی القعده ۳۳۶ هجری در حوالی بغداد متولد شد او نزد استادان فراوان چون: حسن بن حمزه طبری ابوغالب رازی و ابوبکر جعابی درس آموخت و خود از شاگردان شیخ صدوق بود.(۱)
او در رشته‌های مختلف تلاش فراوان به خرج داد و نزدیک به دویست اثر که می‌توان گفت دایره المعارفی از تشییع را در خود دارند، تالیف کرد. نجاشی که یکی از شاگردان بزرگ مکتب اوست ۱۷۱ جلد کتاب از تالیفات شیخ را ذکر کرده است و به طور کلی آثار وی را در سه دسته فقه، علوم قرآنی و علم کلام و عقایدطبقه بندی کرده است.(۲)
از این میان، بیست اثر مربوط به امامت و فلسفه سیاسی امامت در شیعه و مقوله غیبت امام دوازدهم است. شیخ مفید با اقتدار و احترام فراوان زندگی کرد و در سوم رمضان ۴۱۳ هجری در بغداد در گذشت و با شرکت هشتاد هزار تن تشییع شد و در حرم امام جواد دفن گردید.(۳)
امام زمان در توقیعی در رثای این عالم فرزانه ابیاتی سرودند: لاصوت الناعی بفقدک انه... ای کاش خبردهنده مرگ خبر فقدان تو را نیاورد که مردن تو روزی است که برای آل محمد مصیبت بزرگی است. اگر چه تو در میان خاک قبر پنهان شدی. علو و دانش خداپرستی در تو اقامت گزیده است. قایم المهدی خوشحال می‌شد هرگاه تو از انواع علوم تدریس می‌کردی.(۴)
شیخ مفید از کسانی بود که با امام زمان در ارتباط بود و حدود سی نامه برای او نوشته و او را در نامه‌هایش برادر خود خطاب کرده است. نامه ای از طرف امام زمان برای شیخ فرستاده شد. امام در آن نامه شیخ را اینگونه خطاب فرمودند: این نامه ای است به برادر راستگو و درستکار و دوست مخلص ما کسی که در یاری ما کوتاهی نکرده و وفا را رعایت کرده است.(۵)
توقیع دیگری که امام در پنج شنبه ۲۳ ذیحجه مرقوم فرمودند آمده است: بسم الله الرحمن الرحیم سلام الله علیک ایها الناصر للحق الداعی الیه بکلمه الصدق.... بنام خداوند بخشنده بخشایشگر، سلام خدا بر تو ای یاری کننده حق و دعوت کننده به سوی او از کسی که با صدق و راستی به سوی خدا دعوت می‌کنی."
در طول ۳۰ سال، ۳۰ توقیع و نامه از سوی دوازدهمین امام برای شیخ مفید نوشته شده است که در عنوان بسیاری این جمله دیده می‌شود؛"برادر گرامی و استوار؛ شیخ مفید".یکبار شیخ مفید فتوایی را به طور غیر عمد به اشتباه جواب داد و امام دوازدهم با پیغامی آن را اصلاح کرد، پس از مدتی شیخ آگاه شد و در پی آن از دادن فتوا منصرف گردید ولی نامه ای از سوی امام عصر رسید که در آن خطاب به شیخ نوشته بود: «بر شماست که فتوا بدهید و بر ماست شما را استوار کرده و نگذاریم در خطا بیفتید.»
درباره منزلت معنوی شیخ همین بس که: در خواب دید که حضرت فاطمه که دست امام حسن و امام حسین را در دست داشت به سراغ شیخ آمد و خطاب به شیخ گفت: «ای شیخ به این دو فقه بیاموز». ساعتی بعد حیرت شیخ برطرف شد، چرا که مادر سید مرتضی و سید رضی ـ دو عالم بزرگ شیعه ـ را دید که دست دو فرزند خود را در دست دارد و به سراغ او آمد و گفت: ای شیخ به این دو فقه یاد بده.(۶)
پی‌نوشت‌ها:
۱- امام زمان و شیخ مفید، سید جعفر رفیعی، ص۱۰
۲- فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی، ص۶۴-۷۰
۳- نامداران راحل، ص۳۱-۳۶
۴- ریاض العلما، ج۵،ص۱۷۷
۵- احتجاج،ج۲،ص۶۰۳
۶- امام زمان و شیخ مفید، ص۱۷-۱۸
//
پایگاه اطلاع رسانی شیعه شناسی
