رجعت از نظر شیعه
امام صادق علیه السلام فرمود: «رجعت مخصوص عدهای است و آنها [انبیا و معصومین علیهمالسلام و] کسانی هستند که دارای ایمان خالص و یا کفر و شرک خالص بودهاند.»
[۱]۱ـ علاّمه مجلسی در کتاب بحارالانوار میگوید: شیعه در تمام اعصار معتقد به رجعت بوده و این اعتقاد در میان آنان مسأله روشنی است. سپس میافزاید: بیش از چهل نفر از علمای بزرگ شیعه، به طور متواتر، نزدیک دویست روایت را در بیش از پنجاه کتاب خود راجع به رجعت نقل کردهاند که مرحوم کلینی، صدوق، طوسی، سید مرتضی، نجاشی، کشی، عیاشی، قمی، سلیم هلالی، شیخ مفید، کراچکی، نعمانی، صفار، سعدبن عبداللّه، ابن قولویه، علیبنعبدالحمید و سیدبن طاووس در زمره آنها هستند.
۴۷۰ [۲] سپس میگوید: اگر چنین مسألهای متواتر قلمداد نشود در چه مسألهای میتوان ادعای تواتر نمود با آن که مسأله رجعت را تمام علمای شیعه در طول تاریخ از یکدیگر نقل نمودهاند.
۴۷۱ [۳]و پس از ذکر نام عدهای از علمای شیعه که در باره رجعت کتاب نوشته و اقوال منکرین رجعت را رد نمودهاند سخن مرحوم صدوق را در «رساله اعتقادات» نقل نموده که میگوید: اعتقاد ما ـ یعنی امامیه ـ در باره رجعت این است که رجعت یک حقیقت مسلم است؛ چنانکه خداوند در سوره بقره، آیه ۲۴۳، نمونهای از آن را
در باره هفتاد هزار خانواده از یکی از بلاد که از طاعون فرار کردند نقل نموده که خداوند به آنها فرمود: بمیرید و آنها مردند و سالها در کنار جاده ماندند، آن گاه حزقیل پیغمبر از خدا خواست تا زنده شوند و [به اذن خدا زنده شدند] و باز بعد از گذشت آجال خود مردند.
سپس میگوید: رجعت در امتهای گذشته وجود داشته و رسول خدا صلیاللهعلیهوآله فرمود: «حوادثی که در امتهای گذشته رخ داده بدون کم و کاست در این امت نیز رخ میدهد» و طبق فرموده آن حضرت در این امت نیز باید رجعت وجود داشته باشد.
۴۷۲ [۴]۲ـ محدث بزرگوار، قمی، در کتابسفینة البحار، از امام صادق علیهالسلام نقل نموده که فرمود: «نخستین کسی که قبل از قیامت از قبر خارج میشود و به دنیا باز میگردد حسینبنعلی علیهماالسلام است.» همچنین فرمود: «رجعت مخصوص عدهای است و آنها [انبیا و معصومین علیهمالسلام و] کسانی هستند که دارای ایمان خالص و یا کفر و شرک خالص بودهاند.»
۴۷۳ [۵]۳ـ در همان کتاب، از امام باقر علیهالسلام نقل شده که فرمود: «رسول خدا و امیرالمؤمنین صلواتالله علیهما ـ هنگام رجعت، به دنیا باز خواهند گشت.»
[۶]۴ـ در همان کتاب، از امام صادق علیهالسلام نقل شده که در تفسیر آیه «و یوم نحشر من کلّ امّةٍ فوجا...» فرمود: «هیچ کس از مؤمنین نیست که کشته شده باشد جز این که قبل از قیامت زنده شود و سپس بمیرد و هیچ کس از مؤمنین نیست که مرده باشد جز این که او نیز قبل از قیامت زنده شود و به شهادت برسد.»
۴۷۵ [۷]۵ ـ در همان کتاب، از امام صادق علیهالسلام نقل شده که فرمود: «از جمله سخنانی که خداوند در معراج به پیامبر خود صلیاللهعلیهوآله فرمود این سخن بود: ای محمّد! علی آخرین فردی است که من از امامان [بعد از تو] در رجعت قبض روح مینمایم و او همان «دابّة الارض» است که با مردم سخن خواهد گفت [و بر پیشانی مؤمن و کافر نشانهای خواهد گذاشت].»
۴۷۶ [۸]۶ـ علاّمه سید عبدالله شبّر در کتاب «حق الیقین» گوید: احادیث زیادی از ائمه اطهار علیهمالسلام نقل شده که فرمودهاند: «کسی که ایمان به رجعت و بازگشت ما نداشته باشد از ما نیست». سپس از کتاب فقیه صدوق، از امام صادق علیهالسلام نقل میکند که فرمود: «کسی که ایمان به رجعت و بازگشت ما به دنیا نداشته باشد و عقد متعه و موقت ما راحلال نداند از ما نیست.»
۴۷۷ [۹]سپس میگوید: رجعت عبارت است از این که عدهای از شیعیان و دوستان امام زمان علیهالسلام قبل از قیامت به دنیا باز گردند و از امام خود حمایت و دولت و حکومت او را درک نمایند و خشنود شوند، و عدهای از دشمنان آن حضرت نیز به دنیا باز گردند و هنگام حکومت حضرت مهدی علیهالسلام به دست شیعیان او، مجازاتِ بعضی از اعمال زشت خود را ببینند و با خواری و خفت کشته شوند، این باز گشت مخصوص کسانی است که دارای ایمان خالص و یا کفر خالص بودهاند و بقیه مردم ـ چنانچه در روایات نقل شده ـ به حال خود میمانند و به دنیا باز نمیگردند و دلیل این رجعت و بازگشت اضافه بر اجماع و ضرورت مذهب، کتاب خدا (قرآن) و سخنان معصومین علیهمالسلام است.
۴۷۸ [۱۰]سپس گوید: آیاتی از قرآن که بر رجعت دلالت میکند از این قرارند:
آیه اول این آیه است که خداوند متعال میفرماید: «و یوم نحشر من کلّ امّةٍ فوجا...»؛ یعنی روزی که ما از هر جمعیتی عدهای را که آیات ما را تکذیب مینمودهاند زنده میکنیم و آنها برای مجازات بازداشت میشوند. این آیه دلالت میکند که این حشر و زنده شدن مخصوص عده خاصی است و آن غیر از حشر اکبر است که قیامت میباشد؛ چنان که خداوند فرموده: «و حشرناهم فلم نغادر منهم احدا»؛ یعنی «[بهیاد بیاور روزی را که] ما آنها را در قیامت زنده میکنیم و احدی از آنها را فرو نمیگذاریم.
۴۷۹ [۱۱]۷ـ شیخ بزرگوار، قمی، در تفسیر خود نقل نموده که از امام صادق علیهالسلام در باره تفسیر آیه «و یوم نحشر من کلّ امّةٍ فوجا...) سؤال شد. امام صادق علیهالسلام فرمود: «عامه واهل سنت چه میگویند؟» سایل گفت: آنها میگویند این آیه مربوط به قیامت است. امام صادق علیهالسلام فرمود: «آیا در قیامت از هر امتی عدهای محشور میشوند؟!»
سپس فرمود: «این آیه مربوط به رجعت است و آیه شریفه «و حشرناهم فلم نغادر منهم احدا» مربوط به روز قیامت است.»
[۱]۴۲- القول فی الرجعة
۱ـ قال العّلامة المجلسی فی البحار ج ۵۳/۱۲۲ اجمعت الشیعة علیها فی جمیع الأعصار و اشتهرت بینهم کالّشمس فی رابعة النهار الی قوله: و تواتر عنهمقریب من مأتی حدیث صریح رواها نیّف و اربعون من الثقات العظام و العلماء الأعلام فی ازید من خمسین من مؤلّفاتهم کثقة الأسلام الکلینی و الصدوق محمّدبنبابویه و الشیخ ابیجعفر الطوسی و السیّد المرتضی و النجاشیّ و الکشیّ و العیّاشیّ و علیّبنابراهیم و سلیم الهلالی و الشیخ المفید و الکراجکی و النعمانی و الصفّار و سعدبن عبداللّه و ابن قولویه و علیّبنعبدالحمید و السیّد علیّبنطاووس.و...
[۲]الی ان ذکر عدّةً کثیرة من الأعلام ثمّ قال: و اذا لم یکن مثل هذا متواترا ففی ایّ شیءٍ یمکن دعوی التواتر مع ماروته کافّة الشیعة خلفا عن سلف؟!
[۳]ثمّ ذکر عدّة منهم صنّف فیه او احتجّ علی المنکرین فی ذلک ثمّ ذکرماقاله الصدوق فی رسالة العقاید بقوله: اعتقادنا فی الرجعة انّها حقّ و قد قال اللّه عزّوجلّ «الم ترالی الذین خرجوا من دیارهم و هم الوف حذر الموت فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احیاهم»
الی ان قال: انّ الرجعة کانت فی الأمم السالفة و قال النّبیّ صلیاللهعلیهوآله: یکون فی هذه الأمة مثل ما یکون فی الأمم السالفة حذوالنعل بالنعل و القذّة بالقذّة فیجب علی هذا الأصل ان یکون فی هذه الأمة رجعة.
[۴]۲ـ و روی فی سفینة البحار فی لغة رَجَعَ عن منتخب البصایر عن ابی عبداللّه علیهالسلامانّه قال: اوّل من تنشقّ الأرض عنه و یرجع الی الدنیا الحسین بن علیّ علیهماالسلام و انّ الرجعة لیست بعامّةٍ و هی خاصّة، لایرجع الاّمن محّض الأیمان محضا او محّض الکفر و الشرک محضا.
[۵]۳ـ و فیه عن ابی جعفر علیهالسلام قال: انّ رسولاللّه و علیّا ـ صلواتاللّهعلیهما سیرجعان.
[۶]۴ـ و فیه عن الصّادق علیهالسلام فی قوله تعالی: «و یوم نحشر من کلّ امّةٍ فوجا...» النمل/۸۳ قال: لیس احدمن المؤمنین قُتل الاّ سیرجع حتّی یموت ولا احد من المؤمنین مات الاّ سیرجع حتّی یُقتل. البحار ج ۵۳/۴۰.
[۷]۵ـ و فیه عن الصّادق علیهالسلام قال: ممّا کلّم اللّهتعالی رسوله لیلةً اسری به: «یا محمّد!علیّ آخر من اقبض روحه من الأیمّة و هو الدّابة التی تکلّمهم». البحار ج ۵۳/۶۸.
[۸]۶ـ و قال السیّد الشبّر فی کتاب حق الیقین ج ۲/۳: تضافرت الأخبار عن الأیمة الأطهار علیهمالسلامانّهم قالوا: لیس منّا من لم یؤمن برجعتنا ففی الفقیه عن الصّادق علیهالسلام قال: لیس منّا من لم یؤمن بکرّتنا و لم یستحلّ متعتنا.
[۹]ثمّ قال: و الرجعة عبارة عن حشرقومٍ عند قیام القایم ممّن تقدّم موتهم من اولیایه و شیعته لیفوزوا بثواب نصرته و معونته و یتبهّجوا بظهور دولته و قوم من اعدایه لینتقم منهم و ینالوا بعض ما یستحقّونه من العذاب و القتل علی ایدی شیعته و لیبتلوا بالذلّ و الخزی بما یشاهدون من علوّ کلمته و هی عندنا تختصّ بمن محّض الأیمان او محّض الکفر و الباقون مسکوت عنهم کماوردت به النصوص الکثیرة و یدلّ علی ثبوتها مضافا الی الأجماع بل ضرورة المذهب الکتاب و السنّة.
[۱۰]امّا الکتاب فآی الأولی: قوله تعالی فی سورة النمل آیة /۸۳: «و یوم نحشرمن کلّ امةٍ فوجا ممّن یکذّبُ بآیاتنا فهم یُوزعون» حیث دلّت هذه الآیة علی انّ هذا الحشر خاصّ ببعضٍ دون بعضٍ فتعیّن ان یکون غیرالحشر الأکبر الّذی فی القیامة لأنه عامّ بالأتفاق و لقوله تعالی: «وحشرناهم فلم نغادر منهم احدا».
[۱۱]۷ـ و روی القمی فی تفسیره عن الصّادق علیهالسلام انّه سیل عن تفسیر الآیة الاولی فقال علیهالسلام: ما یقول النّاس فیها؟ قلت: یقولون: انّها فی القیامة فقال ایحشر اللّه یوم القیامة من کلّ امّة فوجا و یترک الباقین؟! انّما ذلک فی الرجعة فأمّا آیة القیامة فهذه: «وحشرناهم فلم نغادر منهم احدا» و الأخبار بهذاالمضمون کثیرة.
منبع خبر: کتاب «دولة المهدی» (حکومت امام زمان ـ عج ـ) ص: ۳۷۳-۳۷۸
سایت شیعه نیوز
