شخصیت مولا علی (علیه السلام) همواره در تاریخ مورد توجه خاص وعام بوده است به طوری که شواهد ومستندات تاریخی گواه این مطلب است که حتی مخالفان آن امام همام نیزبربسیاری از ویژه گی‌های بی نظیر شخصیتی آن حضرت اذعان داشته اند. تا چه رسد به اندیشمندان منصفی که همواره تلاش کرده اند در مورد خصوصیات وشخصیت والای آن بزرگوار از جنبه‌های مختلف سخن رانده ویا قلم فرسایی نمایند.

در این میان کم نبوده اند حتی اندیشمندان غیر مسلمان که شیفته سجایای اخلاقی ایمانی شجاعت وعدالت وپارسایی بی نظیر امام علی (علیه السلام) گشته وسعی در بیان وبه تصویر کشیدن آن نموده اند.

دکتر "کریس هیور” اسلام شناس و اندیشمند مسیحی اهل ایرلند از جمله کسانی است که طی سالها مطالعه وتحقیق در باره اسلام تلاش نموده است تا چهره واقعی اسلام ورهبران بزرگ آن نظیر پیامبر (صلی الله علیه وآله) امام علی (علیه السلام) وامام حسین (علیه السلام) را به جامعه غربی وغیر مسلمان معرفی نماید.

نکاتی که در زیر می‌آید حاصل گفتگویی در لندن با دکتر "کریس هیور” در باره شخصیت حضرت علی (علیه السلام) وتاثیرگذاری وی بر جامعه اسلامی و نیز جایگاه ارزشمند آن حضرت بعنوان الگویی برتر نه تنها برای مسلمانان بلکه برای جامعه بشری در تمام زمان ها است.

دکتر کریس در مورد سابقه شناختش نسبت به مولا علی (علیه السلام) می‌گوید:
من سی سال پیش زمانی که مطالعاتم را در باره اسلام آغاز کردم از وجود شخصیتی به نام علی (علیه السلام) آگاه شدم اما اهمیت وشخصیت واقعی او را زمانی درک کردم که تعاملم را با دانشجویان واساتید شیعه آغاز کردم.

این نکته بسیار مهم است که هر کسی می‌تواند حقایقی را در باره زندگی آنحضرت جمع آوری کند اما تنها کسانی که او را بعنوان رهبرجامعه مسلمانان که منصوب شده الهی است دوست دارند می‌توانند ارتباطی واقعی با وی برقرار کنند. که این دوست داشتن جزیی از دوست داشتن خداوند است.

اگر کسی خدا را دوست دارد پس مطمینا آنهایی را هم که دوستدارخداوندهستند دوست دارد.
در طول سالها من مشاهده کرده ام که چگونه شیعیان علی (علیه السلام) با افتخار به دنبال مطالعه وترجمه آثار ونوشته‌های او وسپس پیروی وتقلید از وی در زندگی خود بوده اند.
چون افرادی هستند که از طریق نگاه به زندگی کسانی که آنها را دوست دارند روش واقعی زندگی را درمی یابند.

وی در مورد شخصیت آن حضرت معتقد است:
از ابتدایی که علی وارد ماجرای اسلام شد او بواسطه شجاعت واتخاذ موضعی واحد فردی تاثیر گذار بود.
او بعنوان یک پسر جوان نسبت به نبوت پسر عمویش محمد (صلی الله علیه وآله) متقاعد شده بود وتمایل به ایستادگی در این راه واعلام وی بعنوان پیامبر خدا وبیعت با او داشت و او اولین فرد از اعضای خانواده پیامبر اسلام بود که به وی ایمان آورد.
این شجاعت چه در میدان جنگ وچه دربسیاری از موارد مانند خوابیدن به جای پیامبر در رختخواب وی در ماجرای هجرت آن حضرت از مکه به مدینه موجب تقویت اسلام وپیامبرگردید.

شفافیت وایمان وی از ابتدا به خوبی نشان داده شد. بعنوان یک پسر جوان او در آن هنگام واژه‌هایی را از پیامبر می‌شنید که هم جذاب بود وهم گاه پر هیبت وهمراه با ترس واژه‌هایی مانند اینکه او برادردوست وصی و جانشین وی است.اینها بار سنگینی بر شانه‌های جوان او بود.
او ناظر همه جلوه‌های سنت پیامبر بود ومی بینیم که چگونه از آن مدلی برای زندگی خود ایجاد می‌کند وآن را به دیگران نیز منتقل می‌نماید.

حتی آنهایی که بعد از وفات پیامبر حق او را برای رهبری امت اسلام نادیده می‌گیرند واز رهبری او حمایت نمی‌کنندخرد ودانش عمیق وی را در راه اسلام به رسمیت می‌شناسند وبه طور مدام از او بعنوان یک مشاور دانا تقاضای مشاوره می‌کردند.

امام علی الگوی بشر امروز
این اندیشمند مسیحی در خصوص اینکه آیا شخصیت‌های تاریخی که در گذشته‌های دور زندگی می‌کردند برای جهان امروز که دنیایی کاملا متفاوت از گذشته است می‌توانند معیار رفتار وعمل قرار گیرندبراین باور است که:
شخصیت‌های بزرگ مذهبی تنها به پیروانشان در زمان خود تعلق ندارند.آنها در زندگی تسلیم محض اراده الهی هستند وبنابراین به طور خاص به خداوند تعلق دارند.و چون خداوند آفریننده همه موجودات است وانسان نیزتوسط خداوند واز یک منشاء آفریده شده است و پروردگار همه انسانهاست نه عده ای برگزیدهازاین رو همه آنهایی که به خداوند تعلق دارندبه همه نوع بشر هم تعلق دارند.

ساده زیستی علی (علیه السلام) 
یکی از ویژه گی‌های حضرت علی (علیه السلام) ساده زیستی او بود. در روایات آمده است که او همواره از یک نوع غذا میل می‌فرمود وهرگز نمی‌پذیرفت که چند نوع غذای متفاوت ومتنوع بخورد.
در عصری که فقر گسترده وگرسنگی در یک طیف آن قرار دارد ودر مقابل بیماری چاقی ناشی از خوردن در طرف دیگر به یاد یک گفته اخلاقی در دهه ۱۹۸۰برای مقابله با فقرمی افتیم که می‌گوید:” مردم نیمکره شمالی باید تا حد ممکن ساده زندگی کردن را از مردم نیمکره جنوبی یاد بگیرند”
ما امروزه شاهد بحران بزرگ مهاجرت وپناهندگی در جهان هستیمبطوری که دهها میلیون انسان کشور وخانه‌های خود را ترک وبسوی کشورهای دیگر فرار می‌کنند.بحرانی که امروزه بر زندگی مردم مرفه اروپا تاثیر گذاشته تنها بخشی از مهاجران کشورهای سوریهعراق و افغانستان را شامل
می شود که فقط از یک مرز بین المللی عبور کرده وبه دنبال مکانی امن در کشورهای هسایه می‌گردند.
حال باید دید که چگونه امام علی می‌تواند واکنشی ایجاد کند ورفتار او مثالی باشد در خدمت بیداری ونرم کردن دلهای افراد غنی جامعه تا در جهت رفع دردها ورنج‌های نیازمندان کاری انجام دهند. آنگونه که علی در برابر نیازمندان چنین عمل می‌کرد.

امام علی الگویی برای سیاستمداران وحاکمان:
دکتر هیور الگو گیری از امام اول شیعیان توسط سیاستمداران امروز را اینگونه بیان می‌کند:
علی (علیه السلام) به همراه همسرش بانو فاطمه (سلام الله علیها) برای نظاره کردن سنت‌های پیامبر اسلام در جایگاه ویژه ای قرار داشت. او روش پیامبر را هنگامی که وارد مجلسی می‌شد دیده بود واینکه هر جا فضایی برای نشستن بود می‌نشست نه اینکه مانند کسی که دارای تاج وتختی است جایی مخصوص برایش حفظ شده باشد. از این رو این برابریمساوات ودر دسترس بودن مشخصه بزرگ زندگی علی بعنوان رهبر سیاسی جامعه خود بود.
او جدا و به دور از مردم نبود بلکه یکی از افراد برجسته از کنار همانهایی بود که رهبریشان را بعهده داشت.

حتی می‌توانم بگویم که ژست کوچک"پاپ” رهبر کاتولیک‌های جهان در استفاده از یک اتومبیل معمولی کوچک ودوری گزیدن از استفاده از لیموزین‌های ساخت آمریکا این معنی را برای ما در بر دارد که چگونه اینها می‌تواند نشانه‌های قوی ای برای رهبران زمانه ما باشد.
ما همه آشنایی ناگواری با رجزخوانی ها وگزافه گویی‌های متکبرانه سیاستمداران داریم کسانی که هنگام انتخابات وعده‌های غیر قابل عمل به مردم می‌دهند واز این طریق انتخاب می‌شوند در حالی که فقط موقعیت شخصی خود را ارتقاء می‌دهند. وما می‌توانیم این را مقایسه کنیم با رفتار علی (علیه السلام) در هنگام وفات پیامبر (صلی الله علیه وآله) تا زمانی که همه جامعه آماده پذیرش او برای رهبری اش شد.

او از همان ابتدا می‌دانست که ازسوی خداوند برای جانشینی پیامبر انتخاب شده است. او این را از لب‌های خود پیامبر شنیده بود واینکه او این را با اراده خود نگفته است بلکه این اراده خداوند است.
در عین حال او با درخواست جایگاه برحقش خود را تحقیر نکرد ویا با تحریک حامیانش از طریق ادعای رهبری موجب به راه انداختن جنگ داخلی میان مسلمانان نشد.
این"فروتنی وتوکل به خداوند” می‌تواند بعنوان یک الگو در برابر” تکبر” واین تصور که"ما بهتر می‌دانیم” به کار گرفته شود.

علی (علیه السلام) راهنمایی برای خانواده‌های امروز:
دکتر کریس هیور در پاسخ به این سوال که علی (علیه السلام) چگونه می‌تواند الگویی برای خانواده‌های امروزی در تربیت فرزندان شان باشد معتقد است که بشر امروز باید بیاموزد که چگونه از فرصت‌های زندگی خود برای تربیت نسل جوان بهره گیرد و می‌گوید:

راه زندگیآموختن از کسانی است که از نزدیک در میان آنها رشد می‌کنیم.بعد از وفات حضرت خدیجه (سلام الله علیها) دو نفر نزدیکترین افراد به پیامبر (صلی الله علیه وآله) بودندیکی حضرت فاطمه(سلام الله علیها) دختر بزرگوار پیامبر ودیگری پسرعموی او حضرت علی (علیه السلام).
آنها راه زندگی را به شکلی که قرآن وسنت پیامبرمشخص میکرد به صورت مستقیم ودست اول از او جذب کردند.

به نوبه خود آنها نیز سرمشق ونمونه ای شدند برای فرزندان شان حسن وحسین علیهم السلامبرای آموختن علم ودانش وبینش به آنها از راهی که خود نیز زندگی شان را بر مبنای آن ساخته بودند.
در واقع آن دو پسر جوان همواره با پدر بزرگ خود تا پیش از وفات آن بزرگوار همراه بودند.
این درواقع استفاده درست از سرمایه زمان وفرصت‌های زندگی است که نیاز بزرگ جامعه مدرن ماست و باید از آن بهره ببریم. زیرا بسیاری از عوامل دیگر هستند که بر روی فرزندان ما تاثیر می‌گذارند.

مانند: همسالان آنهارسانه هااینترنتشخصیت‌های مشهور وعوامل دیگرکه همگی اینها به
سادگی می‌توانند چنان آنها را به اموردیگر مشغول کنند که فرصتی برای سرمایه گذاری در زمینه شخصیت اخلاقی نسل جوان باقی نگذارد.
سوال اینجاست که اینک از چه طریق وچگونه خانواده ها در جامعه غربی می‌توانند در معرض تماس واقعی با پدربزرگ ومادر بزرگ قرار گرفته به طوری که تاثیرات تماس بین نسلی احساس شود.

انسانیت در برابر دشمن:
دکتر کریس جوانمردیفتوت واوج انسانیت مولا علی (علیه السلام) را در رفتار و اخلاق آن بزرگوار به هنگام مبارزه با دشمنانشمی بیند و آن را اینگونه توصیف می‌کند:
علی (علیه السلام) با وجود اینکه در مبارزه با دشمن وشجاعت وتهور شهرت داشت اما حتی در کشتن دشمن خویش هم با احساس مسیولیت عمل می‌کرد ومن بسیار تحت تاثیر رفتار او در ماجرای معروف مبارزه اش با دشمن (اشاره به عمروبن عبدود در جنگ خندق) قرار گرفتمهنگامی که او بر حریف خویش غلبه کرده ودر حال فرود آوردن ضربه نهایی بود که دشمن بر چهره او آب دهان انداخت و امام علی (علیه السلام) در آن حال از کشتن دشمن صرف نظر کرد وشمشیر خود را به کناری نهاد و رو به یاران خود گفت اگر قبل از این عمل اورا کشته بودم با بهترین انگیزه ودر راه خدا اورا کشته بودم اما بعد از رفتار او این گمان متصور می‌رفت که من اورا به خاطر خشم خودم وانگیزه شخصی کشته ام.

اینک این سوال بوجود می‌آید که در دوره مدرن چه تعداد انسان زندگی خود را به خاطر انگیزه‌های سیاسی اشخاصی که به انسانیت دشمن خود احترام نمی‌گذارند از دست داده اند
ما می‌بینیم که علی (علیه السلام) همواره تلاش می‌کرد تا در صورت امکان از جنگ پرهیز کند وهیچگاه در گرماگرم خشم وعصبانیت به سمت جنگ خیز برنداشت.
گرفتن جان انسان دیگری که ما را به مبارزه طلبیده امری است بسیار جدی وحساس که نباید از روی خشم وعصبانیت باشد.
امروزه سلاح‌های مدرن جنگی نظیر:بمباران هواییتوپخانه‌های دوربردهواپیماهای بدون سرنشینموشک‌های بزرگ وسلاح‌های کشتار جمعی همگی به لیستی از تلفات جنگی تبدیل شده اند.

در حال حاضر در جنگ ها ودر گیری ها بیشتر غیر نظامیان وبویژه زنان وکودکان بیش از هر زمان دیگری در طول تاریخ کشته می‌شوندو تعداد افراد کشته شده در جنگ ها سرسام آور است وهمانطور که در دکترین جنگ نا متقارن بیان می‌شود"زندگی یک نفر از ما به ارزش هزار نفر از آنان است”

کلام آخر اینکه با این اوصاف آیا در این دوران چیزی می‌تواند برتر وبالاتر از پیامبراسلام وامام علی (علیه السلام) بعنوان نمونه والگو برای ما باشد



شیعه نیوز