دَعوَةُ النَّبِیِّ صلّی الله علیه و آله اُمَّتَهُ لنُصرَتِهِ - دعوت پیامبر صلّی الله علیه و آله از امّت خویش برای یاری او
۱- دلایل النبوّة لأبی نعیم عن سحیم عن أنس بن الحارثسَمِعتُ رَسولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله یَقولُ: إنَّ ابنی هذا یُقتَلُ بِأَرضِ العِراقِ فَمَن أدرَکَهُ مِنکُم فَلیَنصُرهُ قالَ: فَقُتِلَ أنَسٌ مَعَ الحُسَینِ علیه السلام.[۱]
دلایل النبوّة ابو نعیم ـ به نقل از سُحَیم ـ: اَنَس بن حارث گفت: شنیدم که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «این پسرم در سرزمین عراق کشته می‌شود. هر کس از شما که او را درک کرد یاری اش دهد». اَنَس همراه حسین علیه السلام شهید شد.
۲- تاریخ دمشق عن سحیم عن أنس بن الحارث:سَمِعتُ رَسولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله یَقولُ: إنَّ ابنی هذا ـ یَعنِی الحُسَینَ علیه السلام ـ یُقتَلُ بِأَرضٍ یُقالُ لَها: کَربَلاءُ فَمَن شَهِدَ ذلِکَ مِنکُم فَلیَنصُرهُ. قالَ: فَخَرَجَ أنَسُ بنُ الحارِثِ إلی کَربَلاءَ فَقُتِلَ مَعَ الحُسَینِ علیه السلام.[۲]
تاریخ دمشق ـ به نقل از سُحَیم ـ: انس بن حارث گفت: شنیدم که پیامبر خدا می‌فرماید: «این پسرم حسین در سرزمینی به نام کربلا کشته می‌شود. هر کس از شما که در آن جا حاضر بود یاری اش دهد. انس بن حارث به سوی کربلا روانه شد و همراه حسین علیه السلام کشته شد.
إنباؤُهُ بِمُواصَفاتِ قاتِلِهِ پیشگویی پیامبر صلّی الله علیه و آله درباره ویژگی‌های قاتل او
أ ـ شَرُّ الاُمَّةِ بدترینِ امّت
۳- عیون أخبار الرضا علیه السلام بإسناده عن علیّ علیقالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله: یَقتُلُ الحُسَینَ شَرُّ الاُمَّةِ ویَتَبَرَّأُ مِن وُلدِهِ مَن یَکفُرُ بی. [۳]
عیون أخبار الرضا علیه السلام ـ به سندش از امام علی علیه السلام از پیامبر خ: بدترین فرد امّت حسین را می‌کشد و کسی از فرزندان حسین تبرّی می‌جوید که به من کفر می‌ورزد.
۴- کفایة الأثر عن عبداللّه بن العبّاس:دَخَلتُ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَالحَسَنُ علیه السلام عَلی عاتِقِهِ وَالحُسَینُ علیه السلام عَلی فَخِذِهِ یَلثِمُهُما ویُقَبِّلُهُما.... ثُمَّ قالَ: یَابنَ عَبّاسٍ کَأَنّی بِهِ وقَد خُضِبَت شَیبَتُهُ مِن دَمِهِ یَدعو فَلا یُجابُ ویَستَنصِرُ فَلا یُنصَرُ. قُلتُ: مَن یَفعَلُ ذلِکَ یا رَسولَ اللّه ِ قالَ: شِرارُ اُمَّتی ما لَهُم لا أنالَهُمُ اللّه ُ شَفاعَتی [۴]
کفایة الأثر ـ به نقل از عبد اللّه بن عبّاس ـ: بر پیامبر صلی الله علیه و آله وارد شدم که حسن علیه السلام بر گردن ایشان و حسین علیه السلام بر روی ران ایشان بود و پیامبر صلی الله علیه و آله صورت و دهان آن دو را می‌بوسید. سپس فرمود: «ای ابن عبّاس! گویی می‌بینم که محاسن سپیدش از خونش رنگین شده و دعوت می‌کند امّا پاسخی نمی‌شنود و یاری می‌طلبد امّا یاری نمی‌شود. گفتم: ای پیامبر خدا! چه کسی این کار را می‌کند فرمود: «بَدانِ امّتم. آنان را چه می‌شود خدا شفاعتم را شامل آنان نکند»
ب ـ دَعِیٌّ ابنُ دَعِیٍّ بی نسب فرزند بی نسب
۵- کتاب سلیم بن قیس عن عبد اللّه بن جعفر بن أبی طالیُقتَلُ ابنِیَ الحُسَینُ بِالسَّیفِ یَقتُلُهُ طاغٍ ابنُ طاغٍ [۵] دَعِیٌّ [۶] ابنُ دَعِیٍّ مُنافِقٌ ابنُ مُنافِقٍ. [۷]
کتابُ سُلَیم بن قَیس ـ به نقل از عبد اللّه بن جعفر بن ابی طالب از پی: «پسرم حسین با شمشیر کشته می‌شود. او را طغیانگر فرزند طغیانگر بی نسب فرزند بی نسب منافق فرزند منافق می‌کشد.
ج ـ رَجُلٌ یَثلِمُ الدّینَ مردی که به دین ضربه می‌زند
۶- الأمالی للطوسی بإسناده عن علیّ بن الحسین زین العابدین فَلَمّا کانَ یَومُ سابِعِهِ أیِ الحُسَینِ علیه السلام جاءَنِی النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله فَقالَ: هَلُمِّی ابنی... ثُمَّ قالَ: یا أبا عَبدِ اللّه ِ عَزیزٌ عَلَیَّ ثُمَّ بَکی. فَقُلتُ: بِأَبی أنتَ واُمّی فَعَلتَ فی هذَا الیَومِ وفِی الیَومِ الأَوَّلِ! فَما هُوَ فَقالَ: أبکی عَلَی ابنی هذا تَقتُلُهُ فِیَةٌ باغِیَةٌ کافِرَةٌ مِن بَنی اُمَیَّةَ لا أنالَهُمُ اللّه ُ شَفاعَتی یَومَ القِیامَةِ یَقتُلُهُ رَجُلٌ یَثلِمُ الدّینَ ویَکفُرُ بِاللّه ِ العَظیمِ ثُمَّ قالَ: اللّهُمَّ إنّی أسأَلُکَ فیهِما أیِ الحَسَنِ وَالحُسَینِ علیهماالسلام ما سَأَلَکَ إبراهیمُ فی ذُرِّیَّتِهِ اللّهُمَّ أحِبَّهُما وأحِبَّ مَن یُحِبُّهُما وَالعَن مَن یُبغِضُهُما مِل ءَ السَّماءِ وَالأَرضِ. [۸]
الأمالی طوسی ـ به سندش از امام زین العابدین علیه السلام از: حسین علیه السلام که هفت روزه شد پیامبر صلی الله علیه و آله نزد من آمد و فرمود: «پسرم را برایم بیاور»... و سپس فرمود: «ای ابا عبد اللّه بر من گران است» و سپس گریست. گفتم: پدر و مادرم فدایت باد! امروز که روز اوّل است چنین کردی ماجرا چیست فرمود: «بر این پسرم می‌گریم. او را دسته ای متجاوزِ کافر از بنی امیّه می‌کشند. خدا شفاعت مرا در روز قیامت نصیبشان نکند! مردی او را می‌کشد که به دین ضربه می‌زند و به خدای بزرگ کفر می‌ورزد. سپس فرمود: «خدایا! من برای این دو (حسن و حسین) چیزی را می‌خواهم که ابراهیم برای فرزندانش خواست. خدایا! آن دو را دوست بدار و دوستدارشان را دوست بدار و هر کس را که دشمن آن دو است به اندازه آسمان و زمین لعنت کن»
د ـ رَجُلٌ مِن بَنی اُمَیَّةَ یُقالُ لَهُ یَزیدُ مردی از بنی امیّه به نام یزید
۷- سیر أعلام النبلاء عن أبی عبیدة مرفوعا عن رسول اللا یَزالُ أمرُ اُمَّتی قایِما حَتّی یَثلِمَهُ رَجُلٌ مِن بَنی اُمَیَّةَ یُقالُ لَهُ یَزیدُ. [۹]
سیر أعلام النبلاء ـ به نقل از ابو عبیده که سند روایت را به پیامبر ص: همواره کار امّت من بر پاست تا آن که مردی از بنی امیّه به نام یزید به آن ضربه می‌زند.
۸- الملهوف:لَمّا أتی عَلَی الحُسَینِ علیه السلام سَنَتانِ مِن مَولِدِهِ خَرَجَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله فی سَفَرٍ لَهُ فَوَقَفَ فی بَعضِ الطَّریقِ فَاستَرجَعَ ودَمَعَت عَیناهُ. فَسُیِلَ عَن ذلِکَ فَقالَ: هذا جَبرَییلُ یُخبِرُنی عَن أرضٍ بِشَطِّ الفُراتِ یُقالُ لَها: کَربَلاءُ یُقتَلُ بِها وَلَدِیَ الحُسَینُ ابنُ فاطِمَةَ. فَقیلَ لَهُ: مَن یَقتُلُهُ یا رَسولَ اللّه ِ فَقالَ: رَجُلٌ اسمُهُ یَزیدُ وکَأَنَّی أنظُرُ إلی مَصرَعِهِ ومَدفَنِهِ. [۱۰]
الملهوف:دو سال که از تولّد حسین علیه السلام گذشت پیامبر صلی الله علیه و آله به سفری رفت و در راه در جایی توقّف کرد و کلمه اِستِرجاع (إنّا للّه ِ) بر زبان آورد و چشمانش اشکبار شد. علّت را پرسیدند. فرمود: «این جبرییل است که از زمینی کنار رود فرات به نام کربلا برایم خبر آورده که فرزندم حسین پسر فاطمه در آن کشته می‌شود. به ایشان گفته شد: ای پیامبر خدا! چه کسی او را می‌کشد فرمود: «مردی که نامش یزید است. و گویی جایگاه بر خاک افتادن و به خاک سپردنش را می‌بینم»
ه ـ لا بارَکَ اللّه ُ فی یَزیدَ خداوند یزید را برکت ندهد!
۹- کنز العمّال عن ابن عمرو عن رسول اللّه صلی الله عیَزیدُ لا بارَکَ اللّه ُ فی یَزیدَ! الطَّعّانِ اللَّعّانِ أما إنَّهُ نُعِیَ إلَیَّ حَبیبی وسُخَیلی [۱۱] حُسَینٌ اُتیتُ بِتُربَتِهِ ورَأَیتُ قاتِلَهُ أما إنَّهُ لا یُقتَلُ بَینَ ظَهرانَی قَومٍ فَلا یَنصُرونَهُ إلّا عَمَّهُمُ اللّه ُ بِعِقابٍ [۱۲].
کنز العمّال ـ به نقل از ابن عمرو از پیامبر خدا صلی الله علی: «یزید! خداوند یزید آن طعنه زن نفرین گو را برکت ندهد! هان! خبر درگذشت محبوبم و فرزند نازنینم حسین به من رسید. خاکِ مَرقدش را برایم آوردند و قاتلش را دیدم. هان که او پیش چشم گروهی کشته نمی‌شود و یاری اش نمی‌کنند جز آن که خدا همه آنان را کیفر می‌دهد!
۱۰- المعجم الکبیر عن معاذ بن جبل:خَرَجَ عَلَینا رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله مُتَغَیِّرَ اللَّونِ فَقالَ: أنَا مُحَمَّدٌ اُوتیتُ فَواتِحَ الکَلامِ وخَواتِمَهُ فَأَطیعونی ما دُمتُ بَینَ أظهُرِکُم وإذا ذُهِبَ بی فَعَلَیکُم بِکِتابِ اللّه ِ أحِلّوا حَلالَهُ وحَرِّموا حَرامَهُ أتَتکُمُ المَوتَةُ [۱۳] أتَتکُم بِالرَّوحِ وَالرّاحَةِ کِتابٌ مِنَ اللّه ِ سَبَقَ أتَتکُم فِتَنٌ کَقِطَعِ اللَّیلِ المُظلِمِ کُلَّما ذَهَبَ رُسُلٌ جاءَ رُسُلٌ تَناسَخَتِ النُّبُوَّةُ فَصارَت مُلکا رَحِمَ اللّه ُ مَن أخَذَها بِحَقِّها وخَرَجَ مِنها کَما دَخَلَها أمسِک یا مُعاذُ وأحصِ. قالَ: فَلَمّا بَلَغتُ خَمسَةً قالَ: یَزیدُ لا یُبارِکُ اللّه ُ فی یَزیدَ ثُمَّ ذَرَفَت عَیناهُ فَقالَ: نُعِیَ إلَیَّ حُسَینٌ واُتیتُ بِتُربَتِهِ واُخبِرتُ بِقاتِلِهِ وَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ لا یُقتَلُ بَینَ ظَهرانَی قَومٍ لا یَمنَعونَهُ [۱۴] إلّا خالَفَ اللّه ُ بَینَ صُدورِهِم وقُلوبِهِم وسَلَّطَ عَلَیهِم شِرارَهُم وألبَسَهُم شِیَعا ثُمَّ قالَ: واها لِفِراخِ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله مِن خَلیفَةٍ مُستَخلَفٍ مُترَفٍ یَقتُلُ خَلَفی وخَلَفَ الخَلَفِ. فَلَمّا بَلَغتُ عَشَرَةً قالَ: الوَلیدُ اسمُ فِرعَونَ هادِمُ شَرایِعِ الإِسلامِ بَینَ یَدَیهِ رَجُلٌ مِن أهلِ بَیتٍ یَسُلُّ اللّه ُ سَیفَهُ فَلا غِمادَ لَهُ وَاختَلَفَ النّاسُ فَکانوا هکَذا ـ وشَبَکَ بَینَ أصابِعِه ـ. ثُمَّ قالَ: بَعدَ العِشرینَ ومِیَةٍ مَوتٌ سَریعٌ وقَتلٌ ذَریعٌ فَفیهِ هَلاکُهُم ویَلِی عَلَیهِم رَجُلٌ مِن وُلدِ العَبّاسِ.[۱۵]
المعجم الکبیر ـ به نقل از مُعاذ بن جبل ـ: روزی پیامبر خدا با حال و رنگی دگرگون بر ما در آمد و فرمود: «من محمّد هستم و آغاز و فرجام سخن به من داده شده است. پس تا آن گاه که میان شما هستم از من اطاعت کنید و چون به آن دنیا برده شدم با کتاب خدا باشید. حلال آن را حلال بشمرید و حرامش را حرام بدانید. مدّتی آرامش بر شما در می‌آید و آسایش و راحتی بر شما در خواهد آمد. این سرنوشتی است که پیش تر از طرف خدا نوشته شده است. آن گاه فتنه‌هایی مانند پاره‌های شب تاریک بر شما در می‌آیند. هر گاه پیامبرانی رفتند پیامبران دیگری آمدند امّا اکنون نبوّتْ پایان یافت و به جای آن در آینده سلطنت می‌آید. خدا رحمت کند کسی را که نبوّت را چنان که شایسته است بشناسد و بر آن شناخت پایدار بماند! ای معاذ! نگاه دار و بشمار. هنگامی که به پنج رسیدم فرمود: «یزید! خدا یزید را برکت ندهد!» و سپس اشک از چشمانش سرازیر شد و فرمود: «خبر شهادت حسین را برایم آوردند و نیز تربت او را و از قاتلش آگاهم کردند. سوگند به آن که جانم در دست اوست پیش روی گروهی کشته نمی‌شود و آنان از او دفاع نمی‌کنند جز آن که خداوند سینه ها و دل‌هایشان را با هم مخالف می‌کند و بَدانِ آنها را بر ایشان مسلّط می‌گرداند و گروه گروهشان می‌سازد. سپس فرمود: «افسوس بر فرزندان خاندان محمّد از خلیفه خوش گذرانی که او را جانشین پدرش می‌کنند و اولاد و اولاد اولادم را می‌کشد. و زمانی که به ده رسیدم فرمود: «ولید نام یک فرعون است و او ویران کننده احکام اسلام است و در برابرش مردی از خاندانی است که خداوند شمشیرش را آخته و غلافی ندارد. در مردم اختلاف پیدا خواهد شد و چنین می‌شود» و انگشتانش را داخل هم کرد. سپس فرمود: «پس از یکصد و بیست سال مرگی شتابان و فراگیر خواهد بود. آن سال سال هلاکت مردم است و بر آنها مردی از اولاد عبّاس حاکم می‌شود»
راجع: ص ۱۸۲ ح ۸۰۸ و ص ۱۸۶ ح ۸۱۰.
و ـ وَیلٌ لِمَن قَتَلَهُ وای بر قاتل او!
۱۱- الأمالی للشجری بإسناده عن رسول اللّه صلی الله علیُقتَلُ ابنِیَ الحُسَینُ بِظَهرِ الکوفَةِ الوَیلُ لِقاتِلِهِ وخاذِلِهِ وتارِکِ نُصرَتِهِ. [۱۶]
الأمالی شجری ـ به سندش از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ـ: فرزندم حسین در پشت کوفه کشته می‌شود. وای بر قاتلش و واگذارنده اش و رها کننده یاری اش
۱۲- کامل الزیارات عن عمر بن هبیرة:رَأَیتُ رَسولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله وَالحَسَنُ وَالحُسَینُ علیهماالسلامفی حِجرِهِ یُقَبِّلُ هذا مَرَّةً وهذا مَرَّةً ویَقولُ لِلحُسَینِ علیه السلام: إنَّ الوَیلَ لِمَن یَقتُلُکَ. [۱۷]
کامل الزیارات ـ به نقل از عمر بن هُبَیره ـ: پیامبر صلی الله علیه و آله را دیدم که حسن و حسین علیهماالسلام در دامان اویند و گاه این و گاه آن را می‌بوسد و به حسین علیه السلام می‌گوید: «وای بر کسی که تو را می‌کشد.
۱۳- عیون أخبار الرضا علیه السلام بإسناده عن رسول اللإنَّ قاتِلَ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام فی تابوتٍ مِن نارٍ عَلَیهِ نِصفُ عَذابِ أهلِ الدُّنیا وقَد شُدَّت یَداهُ ورِجلاهُ بِسَلاسِلَ مِن نارٍ مُنَکَّسٍ فِی النّارِ حَتّی یَقَعَ فی قَعرِ جَهَنَّمَ ولَهُ ریحٌ یَتَعَوَّذُ أهلُ النّارِ إلی رَبِّهِم مِن شِدَّةِ نَتنِهِ وهُوَ فیها خالِدٌ ذایِقُ العَذابِ الأَلیمِ مَعَ جَمیعِ مَن شایَعَ عَلی قَتلِهِ کُلَّما نَضِجَت جُلودُهُم بَدَّلَ اللّه ُ عز و جل عَلَیهِمُ الجُلودَ [۱۸] حَتّی یَذوقُوا العَذابَ الأَلیمَ لا یُفَتَّرُ عَنهُم ساعَةً ویُسقَونَ مِن حَمیمِ [۱۹] جَهَنَّمَ فَالوَیلُ لَهُم مِن عَذابِ اللّه ِ تَعالی فِی النّارِ.[۲۰]
عیون أخبار الرضا علیه السلام ـ به سندش از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ـ: قاتل حسین بن علی در تابوتی از آتش است و نیمی از عذاب دنیاییان را دارد و دست و پایش را با زنجیرهای آتشین می‌بندند و در آتش سرنگونش می‌کنند تا به قعر دوزخ برسد و بویی دارد که دوزخیان از گند آن به خدایشان پناه می‌برند و او در آن جا جاودان و چشنده عذاب دردناک است همراه همه کسانی که به کشتن او (حسین علیه السلام) کمک و تحریک کرده اند. هر گاه پوستشان می‌سوزد خداوند پوست دیگری به جایش می‌رویانَد تا دوباره عذاب دردناک را بچشند و حتّی لحظه ای عذاب از آنان برداشته نمی‌شود و آب جوشان دوزخ به آنها نوشانده می‌شود. پس وای بر آنان از عذاب خدای متعال در دوزخ
۱۴- عیون أخبار الرضا علیه السلام بإسناده عن رسول اللإنَّ موسَی بنَ عِمرانَ سَأَلَ رَبَّهُ عز و جل فَقالَ: یا رَبِّ إنَّ أخی هارونَ ماتَ فَاغفِر لَهُ فَأَوحَی اللّه ُ تَعالی إلَیهِ: یا موسی لَو سَأَلتَنی فِی الأَوَّلینَ وَالآخِرینَ لَأَجَبتُکَ ما خَلا قاتِلَ الحُسَینِ بنِ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام فَإِنّی أنتَقِمُ لَهُ مِن قاتِلِهِ.... [۲۱]
عیون أخبار الرضا علیه السلام ـ به سندش از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ـ: موسی بن عمران از خدایش عز و جلدرخواست کرد: ای خدای من! برادرم هارون در گذشت. او را بیامرز. خداوند متعال به او وحی کرد: «ای موسی! اگر در باره پیشینیان و پسینیان از من چیزی بخواهی اجابتت می‌کنم جز قاتل حسین بن علی بن ابی طالب که من انتقام او را از قاتلش می‌گیرم»
۱۵- عیون أخبار الرضا علیه السلام بإسناده عن رسول اللتُحشَرُ ابنَتی فاطِمَةُ یَومَ القِیامَةِ ومَعَها ثِیابٌ مَصبوغَةٌ بِالدَّمِ فَتَعَلَّقُ بِقایِمَةٍ مِن قَوایِمِ العَرشِ فَتَقولُ: یا عَدلُ احکُم بَینی وبَینَ قاتِلِ وُلدی. قالَ رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: فَیَحکُمُ اللّه ُ تَعالی لِابنَتی ورَبِّ الکَعبَةِ. [۲۲]
عیون أخبار الرضا علیه السلام ـ به سندش از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ـ: دخترم فاطمه روز قیامت در حالی محشور می‌شود که لباسی آغشته به خون با اوست و به ستونی از ستون‌های عرش می‌آویزد و می‌گوید: ای عدل مطلق! میان من و قاتل فرزندانم حکم بران. به خدای کعبه سوگند خداوند متعال به نفع دخترم حکم می‌راند.
۱۶- الفتوح عن شرحبیل بن أبی عون:إنَّ المَلَکَ الَّذی جاءَ إلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله إنَّما کانَ مَلَکَ البِحارِ... ثُمَّ حَمَلَ ذلِکَ المَلَکُ مِن تُربَةِ الحُسَینِ علیه السلام فی بَعضِ أجنِحَتِهِ فَلَم یَبقَ مَلَکٌ فی سَماءِ الدُّنیا إلّا شَمَّ تِلکَ التُّربَةَ وصارَ فیها عِندَهُ أثَرٌ وخَبَرٌ. قالَ: ثُمَّ أخَذَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله تِلکَ القَبضَةَ الَّتی أتاهُ بِهَا المَلَکُ فَجَعَلَ یَشُمُّها وهُوَ یَبکی ویَقولُ فی بُکایِهِ: اللّهُمَّ لا تُبارِک فی قاتِلِ وَلَدِی وأصلِهِ نارَ جَهَنَّمَ.[۲۳]
الفتوح ـ به نقل از شُرَحبیل بن ابی عون ـ: فرشته ای که نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد فرشته دریاها بود.... سپس آن فرشته مقداری از تربت حسین علیه السلام را در یکی از بال‌هایش حمل کرد و فرشته ای در آسمان دنیا نماند جز آن که آن تربت را بویید و یادش نزد او جاودان ماند. سپس پیامبر صلی الله علیه و آله آن مشت خاک را که فرشته آورده بود گرفت و در حالی که می‌گریست آن را بویید و میان گریه اش می‌گفت: «خدایا! به قاتل فرزندم برکت مده و او را به آتش دوزخ برسان»
إنباؤُهُ بِکَیفِیَّةِ شَهادَتِهِ پیشگویی پیامبر صلّی الله علیه و آله درباره چگونگی شهادت او
۱۷- الأمالی للصدوق عن ابن عبّاس عن رسول اللّه صلی الإنّی لَمّا رَأَیتُهُ أیِ الحُسَینَ علیه السلام تَذَکَّرتُ ما یُصنَعُ بِهِ بَعدی کَأَنّی بِهِ وقَدِ استَجارَ بِحَرَمی وقَبری فَلا یُجارُ فَأَضُمُّهُ فی مَنامِهِ إلی صَدری وآمُرُهُ بِالرَّحلَةِ عَن دارِ هِجرَتی واُبَشِّرُهُ بِالشَّهادَةِ فَیَرتَحِلُ عَنها إلی أرضِ مَقتَلِهِ ومَوضِعِ مَصرَعِهِ أرضِ کَربٍ وبَلاءٍ وقَتلٍ وفَناءٍ تَنصُرُهُ عِصابَةٌ مِنَ المُسلِمینَ اُولیِکَ مِن سادَةِ شُهَداءِ اُمَّتی یَومَ القِیامَةِ کَأَنّی أنظُرُ إلَیهِ وقَد رُمِیَ بِسَهمٍ فَخَرَّ عَن فَرَسِهِ صَریعا ثُمَّ یُذبَحُ کَما یُذبَحُ الکَبشُ مَظلوما. [۲۴]
الأمالی صدوق ـ به نقل از ابن عبّاس از پیامبر خدا صلی الله عل: هنگامی که حسین را دیدم آنچه را پس از من با او می‌کنند به یاد آوردم. گویی که می‌بینم به حرم و قبر من پناه آورده امّا پناهش نمی‌دهند و در رؤیایش او را به سینه ام می‌چسبانم و به او فرمان کوچ از هجرتگاهم می‌دهم و او را به شهادت مژده می‌دهم و او از آن جا به سوی قتلگاه و جایگاه بر خاک افتادنش بار می‌بندد به سوی سرزمین کرب و بلا و قتل و فنا. گروهی از مسلمانان او را یاری می‌دهند. آنان از سَروران شهیدان امّت من در روز قیامت هستند. گویی به او می‌نگرم که تیر خورده و از اسبش به زمین افتاده و سپس مانند گوسفند سرش را مظلومانه می‌بُرند.
۱۸- کفایة الأثر عن عبداللّه بن العبّاس:دَخَلتُ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَالحَسَنُ علیه السلام عَلی عاتِقِهِ وَالحُسَینُ علیه السلام عَلی فَخِذِهِ یَلثِمُهُما [۲۵] ویُقَبِّلُهُما ویَقولُ: اللّهُمَّ والِ مَن والاهُما وعادِ مَن عاداهُما [۲۶] ثُمَّ قالَ: یَابنَ عَبّاسٍ کَأَنّی بِهِ وقَد خُضِبَت شَیبَتُهُ مِن دَمِهِ یَدعو فَلا یُجابُ ویَستَنصِرُ فَلا یُنصَرُ. قُلتُ: مَن یَفعَلُ ذلِکَ یا رَسولَ اللّه ِ قالَ: شِرارُ اُمَّتی ما لَهُم لا أنالَهُمُ اللّه ُ شَفاعَتی [۲۷]
کفایة الأثر ـ به نقل از عبد اللّه بن عبّاس ـ: بر پیامبر صلی الله علیه و آله در آمدم و حسن علیه السلام بر گردن و حسین علیه السلام بر روی ران ایشان بود. پیامبر صلی الله علیه و آله صورت و دهان آن دو را می‌بوسید و می‌فرمود: «خدایا! دوستدار این دو را دوست بدار و دشمن آنان را دشمن بدار. سپس فرمود: «ای ابن عبّاس! گویی می‌بینم که موی سپید مَحاسنش از خونش خضاب شده و دعوت می‌کند امّا پاسخی نمی‌یابد و یاری می‌طلبد امّا یاری نمی‌شود. گفتم: ای پیامبر خدا! چه کسانی این کارها را می‌کنند فرمود: «بَدان امّتم! آنان را چه می‌شود خدا شفاعتم را شامل ایشان نکند»
۱۹- کامل الزیارات عن مسمع بن عبد الملک عن أبی عبد الکانَ الحُسَینُ علیه السلام مَعَ اُمِّهِ تَحمِلُهُ فَأَخَذَهُ رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله فَقالَ: لَعَنَ اللّه ُ قاتِلیکَ ولَعَنَ اللّه ُ سالِبیکَ وأهلَکَ اللّه ُ المُتَوازِرینَ عَلَیکَ وحَکَمَ اللّه ُ بَینی وبَینَ مَن أعانَ عَلَیکَ فَقالَت فاطِمَةُ: یا أبَه أیَّ شَیءٍ تَقولُ قالَ: یا بِنتاه ذَکَرتُ ما یُصیبُهُ بَعدی وبَعدَکِ مِنَ الأَذی وَالظُّلمِ وَالغَدرِ وَالبَغیِ وهُوَ یَومَیِذٍ فی عُصبَةٍ کَأَنَّهُم نُجومُ السَّماءِ یَتَهادَونَ إلَی القَتلِ وکَأَنّی أنظُرُ إلی مُعَسکَرِهِم وإلی مَوضِعِ رِحالِهِم وتُربَتِهِم. فَقالَت: یا أبَه وأینَ هذَا المَوضِعُ الَّذی تَصِفُ قالَ: مَوضِعٌ یُقالُ لَهُ کَربَلاءُ وهِیَ ذاتُ کَربٍ وبَلاءٍ عَلَینا وعَلَی الاُمَّةِ یَخرُجُ عَلَیهِم شِرارُ اُمَّتی ولَو أنّ أحَدَهُم شَفَعَ لَهُ مَن فِی السَّماواتِ وَالأَرَضینَ ما شُفِّعوا فیهِم وهُمُ المُخَلَّدونَ فِی النّارِ. قالَت: یا أبَه فَیُقتَلُ قالَ: نَعَم یا بِنتاه وما قُتِلَ قِتلَتَهُ أحَدٌ کانَ قَبلَهُ وتَبکیهِ السَّماواتُ وَالأَرضونَ وَالمَلایِکَةُ وَالوَحشُ وَالحیتانُ فِی البِحارِ وَالجِبالُ لَو یُؤذَنُ لَها ما بَقِیَ عَلَی الأَرضِ مُتَنَفِّسٌ ویَأتیهِ قَومٌ مِن مُحِبّینا لَیسَ فِی الأَرضِ أعلَمُ بِاللّه ِ ولا أقوَمُ بِحَقِّنا مِنهُم ولَیسَ عَلی ظَهرِ الأَرضِ أحَدٌ یَلتَفِتُ إلَیهِ غَیرُهُم اُولیِکَ مَصابیحُ فی ظُلُماتِ الجَورِ وهُمُ الشُّفَعاءُ وهُم وارِدونَ حَوضی غَدا أعرِفُهُم إذا وَرَدوا عَلَیَّ بِسیماهُم وأهلُ کُلِّ دینٍ یَطلُبونَ أیِمَّتَهُم وهمُ یَطلُبونَنا ولا یَطلُبونَ غَیرَنا وهُم قِوامُ الأَرضِ بِهِم یَنزِلُ الغَیثُ.[۲۸]
کامل الزیارات ـ به نقل از مِسمَع بن عبد الملک از امام صادق عل: حسین علیه السلام در آغوش مادرش بود که پیامبر صلی الله علیه و آله او را گرفت و فرمود: «خدا قاتلان تو را لعنت کند! خدا غارت کنندگانِ تو را لعنت کند! خدا همکاری کنندگان بر ضدّ تو را لعنت کند! و خدا میان من و هر کس که بر ضدّ تو یاری دهد حکم کند. فاطمه علیهاالسلام گفت: ای پدر چه می‌فرمایی پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «دخترم! آنچه را پس از من و تو از آزار و ستم و خیانت و تجاوز به او می‌رسد یاد کردم.او در آن روز میان یارانی به سانِ ستارگان آسمان است که راه به شهادت می‌برند و گویی لشکرشان و جایگاه اسباب و تربتشان را می‌بینم. فاطمه علیهاالسلام پرسید: ای پدر! این جایی که توصیف می‌کنی کجاست فرمود: «جایی که کربلا نامیده می‌شود و آن کرب (رنج) و بلا برای ما و امّت دارد. شروران امّتم بر آنان می‌شورند و اگر همه آسمانیان و زمینیان یکی از آن شروران را شفاعت کنند پذیرفته نمی‌شود و آنها در آتش دوزخ جاویدان خواهند بود. فاطمه علیهاالسلام گفت: ای پدر! آیا حسین کشته می‌شود فرمود: «آری ای دخترم! و کسی پیش از او به سانِ او کشته نمی‌شود و آسمان ها و زمین ها بر او می‌گریند و نیز فرشتگان و وحوش و ماهیان دریاها و کوه ها که اگر به آنها اذن داده شود جانداری را بر زمین باقی نمی‌گذارند و گروهی از دوستداران ما نزد او می‌آیند که در زمین از آنان عالم تر به خدا و پایدارتر به حقّ ما نیست و جز آنان کسی بر روی زمین به حسین رو نمی‌کند. آنان چراغ‌هایی در دل تاریکی‌های ستم و شفیعان و درآیندگان بر من در حوض کوثر هستند. چون در آیند من آنان را از چهره شان می‌شناسم. گروندگان به هر دین پیشوایان خود را می‌جویند و آنان ما را و نه غیر ما را می‌جویند. آنان پایه‌های استوار زمین و سبب نزول باران اند»
إنباؤُهُ بِمَزارِهِ وزُوّارِهِ پیشگویی پیامبر صلّی الله علیه و آله درباره مزار او و زائرانش
۲۰- الإرشاد:إنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله کانَ ذاتَ یَومٍ جالِسا وحَولَهُ عَلِیٌّ وفاطِمَةُ وَالحَسَنُ وَالحُسَینُ علیهم السلام فَقالَ لَهُم: کَیفَ بِکُم إذا کُنتُم صَرعی وقُبورُکُم شَتّی فَقالَ لَهُ الحُسَینُ علیه السلام: أنَموتُ مَوتا أو نُقتَلُ فَقالَ: بَل تُقتَلُ یا بُنَیَّ ظُلما ویُقتَلُ أخوکَ ظُلما وتُشَرَّدُ ذَرارِیُّکُم فِی الأَرضِ. فَقالَ الحُسَینِ علیه السلام: ومَن یَقتُلُنا یا رَسولَ اللّه ِ قالَ: شِرارُ النّاسِ قالَ: فَهَل یَزُورُنا بَعدَ قَتِلنا أحَدٌ قالَ: نَعَم طایِفَةٌ مِن اُمَّتی یُریدونُ بِزِیارَتِکُم بِرّی وصِلَتی فَإِذا کانَ یَومُ القِیامَةِ جِیتُهُم إلَی المَوقِفِ حَتّی آخُذَ بِأَعضادِهِم فَاُخَلِّصُهُم مِن أهوالِهِ وشَدایِدِهِ. [۲۹]
الإرشاد:پیامبر صلی الله علیه و آله روزی نشسته بود و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام گِردش را گرفته بودند. پیامبر صلی الله علیه و آله به آنان فرمود: «شما در چه حالی خواهید بود هنگامی که بر خاک بیفتید و مرقدهایتان پراکنده شود. حسین علیه السلام به پیامبر صلی الله علیه و آله گفت: ما به مرگ طبیعی می‌میریم یا کشته می‌شویم پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «پسرکم! تو به ستم کشته می‌شوی و برادرت نیز به ستم کشته می‌شود و فرزندانتان در زمین رانده و پراکنده می‌شوند. حسین علیه السلام گفت: چه کسی ما را می‌کشد ای پیامبر خدا فرمود: «بدترینِ مردمان. گفت: پس از کشته شدن ما کسی ما را زیارت می‌کند فرمود: «آری گروهی از امّتم که شما را به قصد نیکی و پیوند با من زیارت می‌کنند. چون روز قیامت شود در ایستگاه حسابرسی نزدشان می‌آیم و بازوهایشان را می‌گیرم و از هراس ها و سختی‌های آن نجاتشان می‌دهم»
۲۱- کامل الزیارات عن محمّد بن الحسین بن علیّ بن الحسزارَنا رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله ذاتَ یومٍ فَقَدَّمنا إلَیهِ طَعاما وأهدَت إلَینا اُمُّ أیمَنَ صَحفَةً مِن تَمرٍ وقَعبا مِن لَبَنٍ وزَبَدٍ فَقَدَّمنا إلَیهِ فَأَکَلَ مِنهُ فَلَمّا فَرَغَ قُمتُ وسَکَبتُ عَلی یَدَی رَسولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله ماءً فَلَمّا غَسَلَ یَدَیهِ مَسَحَ وَجهَهُ ولِحیَتَهُ بِبِلَّةِ یَدَیهِ ثُمَّ قامَ إلَی مَسجِدٍ فی جانِبِ البَیتِ وصَلّی وخَرَّ ساجِدا فَبَکی وأطالَ البُکاءَ ثُمَّ رَفَعَ رَأسَهُ فَمَا اجتَری مِنّا أهلَ البَیتِ أحَدٌ یَسأَلُهُ عَن شَیءٍ. فَقامَ الحُسَینُ علیه السلام یَدرُجُ حَتّی صَعِدَ عَلی فَخِذَی رَسولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله فَأَخَذَ بِرَأسِهِ إلی صَدرِهِ ووَضَعَ ذَقَنَهُ عَلی رَأسِ رَسولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله ثُمَّ قالَ: یا أبَه ما یُبکیکَ فَقالَ لَهُ: یا بُنَیَّ إنّی نَظَرتُ إلَیکُم الیَومَ فَسُرِرتُ بِکُم سُرورا لَم اُسَرَّ بِکُم مِثلَهُ قَطُّ فَهَبَطَ إلَیَّ جَبرَییلُ فَأَخبَرَنی أنَّکُم قَتلی وأنَّ مَصارِعَکُم شَتّی فَحَمِدتُ اللّه َ عَلی ذلِکَ وسَأَلتُ لَکُمُ الخِیَرَةَ فَقالَ لَهُ: یا أبَه فَمَن یَزورُ قُبورَنا ویَتَعاهَدُها عَلی تَشَتُّتِها [۳۰] قالَ: طَوایِفُ مِن اُمَّتی یُریدونَ بِذلِکَ بِرّی وصِلَتی أتَعاهَدُهُم فِی المَوقِفِ وآخُذُ بِأَعضادِهِم فَاُنجیهِم مِن أهوالِهِ وشَدایِدِهِ. [۳۱]
کامل الزیارات ـ به نقل از محمّد بن حسین بن علی بن الحسین علیه ا: پیامبر صلی الله علیه و آله روزی به دیدار ما آمد و ما غذایی برایش بردیم. اُمّ اَیمَن کاسه بزرگی خرما و قَدَحی شیر و سرشیر برایمان هدیه آورده بود. آن را برای پیامبر صلی الله علیه و آله بردیم و از آن خورد. چون غذایش را به پایان برد برخاستم و بر دستان پیامبر صلی الله علیه و آله آب ریختم و چون دستانش را شست صورت و محاسنش را با باقی مانده آب دستانش مسح کرد وسپس برخاست و به سوی سجده گاهی در گوشه اتاق رفت و نماز خواند و به سجده افتاد و گریست و گریه را طول داد. سپس سرش را بلند کرد امّا هیچ یک از ما اهل خانه جریت سؤال کردن نیافت. حسین که راه رفتن را تازه یاد گرفته بود برخاست و کم کم رفت تا از روی ران پیامبر صلی الله علیه و آله بالا رفت و سر پیامبر خدا را به سینه گرفت و چانه اش را بر سر پیامبر صلی الله علیه و آله نهاد و سپس گفت: ای پدر! چرا گریه می‌کنی پیامبر صلی الله علیه و آله به او فرمود: «پسرکم! من امروز به شما نگاه کردم و چنان شادمان شدم که تا کنون مانند آن شاد نشده بودم. پس جبرییل به سویم فرود آمد و به من خبر داد که شما کشته می‌شوید و قتلگاه‌های شما پراکنده است. من خدا را بر این ستودم و خیر شما را خواستم. حسین به پیامبر صلی الله علیه و آله گفت: ای پدر! با این پراکندگی چه کسی قبرهای ما را زیارت می‌کند و به دیدار ما می‌آید پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «گروه‌هایی از امّتم که قصد نیکی کردن به من و پیوستن به مرا دارند. من در ایستگاه حسابرسی در قیامت آنان را یاد می‌کنم و بازوهایشان را می‌گیرم و از هراس ها و سختی‌های قیامت نجاتشان می‌دهم»
۲۲- الأمالی للطوسی عن جابر عن أبی جعفر الباقر عن أزارَنا رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله وقَد أهدَت لَنا اُمُّ أیمَنَ لَبَنا وزَبَدا وتَمرا فَقَدَّمناهُ فَأَکَلَ مِنهُ ثُمَّ قامَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله إلی زاوِیَةِ البَیتِ فَصَلّی رَکَعاتٍ فَلَمّا کانَ فی آخِرِ سُجودِهِ بَکی بُکاءً شَدیدا فَلَم یَسأَلهُ أحَدٌ مِنّا إجلالاً لَهُ. فَقامَ الحُسَینُ علیه السلام فَقَعَدَ فی حِجرِهِ وقالَ لَهُ: یا أبَتِ لَقَد دَخَلتَ بَیتَنا فَما سُرِرنا بِشَیءٍ کَسُرورِنا بِدُخولِکَ ثُمَّ بَکَیتَ بُکاءً غَمَّنا فَلِمَ بَکَیتَ فَقالَ: یا بُنَیَّ أتانی جَبرَییلُ آنِفا فَأَخبَرَنی أنَّکُم قَتلی وأنَّ مَصارِعَکُم شَتّی. فَقالَ: یا أبَتِ فَما لِمَن یَزورُ قُبورَنا عَلی تَشَتُّتِها فَقالَ: یا بُنَیَّ اُولیِکَ طَوایِفُ مِن اُمَّتی یَزورونَکُم یَلتَمِسونَ بِذلِکَ البَرَکَةَ وحَقیقٌ عَلَیَّ أن آتِیَهُم یَومَ القِیامَةِ حَتّی اُخَلِّصَهُم مِن أهوالِ السّاعَةِ مِن ذُنوبِهِم ویُسکِنُهُمُ اللّه ُ الجَنَّةَ[۳۲].
الأمالی طوسی ـ به نقل از جابر از امام باقر علیه السلام از: پیامبر صلی الله علیه و آله به دیدار ما آمد. اُمّ ایمن شیر و سرشیر و خرما برایمان هدیه آورده بود. آن را برای پیامبر صلی الله علیه و آله بردیم و او از آن خورد و سپس به گوشه خانه رفت و چند رکعت نماز خواند و در آخرین سجده اش به شدّت گریست. هیچ یک از ما به احترام او چیزی نپرسیدیم امّا حسین در دامانش نشست و به او گفت: ای پدر! به خانه ما آمدی و از چیزی به اندازه آمدنت به خانه ما خوش حال نشدیم. سپس چنان گریه ای کردی که ما را اندوهگین ساخت. چرا گریه کردی پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «پسرکم! جبرییل هم اکنون نزد من آمد و به من خبر داد که شما کشته می‌شوید و قتلگاه‌های شما پراکنده است. حسین گفت: پدر عزیزم! با این پراکندگی پاداش زائر ما چیست فرمود: «پسرکم! آنان گروه‌هایی از امّت من هستند که شما را زیارت می‌کنند و به این وسیله برکت می‌جویند و من بر خود لازم می‌دانم که روز قیامت نزد آنان بیایم تا آنها را از هراس‌های مربوط به گناهانشان در آن روز برهانم و خداوند آنان را در بهشت جای می‌دهد»
راجع: ج ۱۰ ص ۵۲ (القسم الحادی عشر / الفصل الرابع / بکاء آدم علیه السلام و ص ۵۴ (بکاء إبراهیم علیه السلام) و ص ۵۶ (بکاء عیسی علیه السلام و ص ۶۰ (بکاء النبیّ صلی الله علیه و آله وأهل بیته علیهم السلام)
ر. ک: ج ۱۰ ص ۵۳ (بخش یازدهم / فصل چهارم / گریه آدم علیه السلام) و ص ۵۵ گریه ابراهیم علیه السلام) و ص ۵۷ (گریه عیسی علیه السلام) و ص ۶۱ (گریه پیامبر صلی الله علیه و آله و خاندانش علیهم السلام)
پی‌نوشت‌ها:
[۱] دلایل النبوّة لأبی نعیم: ج ۲ ص ۵۵۴ ح ۴۹۳ اُسد الغابة: ج ۱ ص ۲۸۸ مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی: ج ۱ ص ۱۶۰ ذخایر العقبی: ص ۲۵۰ مثیر الأحزان: ص ۱۷ عن أنس بن أبی سحیم المناقب لابن شهرآشوب: ج ۱ ص ۱۴۰ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۴۷ ح ۴۶.
[۲] تاریخ دمشق: ج ۱۴ ص ۲۲۴ ح ۳۵۴۳ الإصابة: ج ۱ ص ۲۷۱ البدایة والنهایة: ج۸ ص۱۹۹.
[۳] عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج ۲ ص ۶۴ ح ۲۷۷ عن أبی محمّد الحسن بن عبداللّه بن محمّد بن العبّاس الرازی التمیمی عن الإمام الرضا عن آبایه علیهم السلام بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۳۰۰ ح ۵.
[۴] کفایة الأثر: ص ۱۶ مستدرک الوسایل: ج ۱۰ ص ۲۷۶ ح ۱۲۰۰۹ نقلاً عن الغیبة لابن شاذان بحار الأنوار: ج ۳۶ ص ۲۸۵ ح ۱۰۷.
[۵] فی المصدر: «طاغی ابن طاغی» والتصویب من بحار الأنوار.
[۶] الدَّعِیّ: المنسوب إلی غیر أبیه (لسان العرب: ج ۱۴ ص ۲۶۱ «دعا.
[۷] کتاب سلیم بن قیس: ج ۲ ص ۸۳۸ ح ۴۲ بحار الأنوار: ج ۳۳ ص ۲۶۷ ح ۵۳۴.
[۸] الأمالی للطوسی: ص ۳۶۷ ح ۷۸۱ عن علی بن علی بن رزین عن الإمام الرضا عن آبایه علیهم السلام بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۵۰ ح ۱.
[۹] سیر أعلام النبلاء: ج ۴ ص ۳۹ مسند أبی یعلی: ج ۱ ص ۳۹۹ ح ۸۶۸ مسند البزّار: ج ۴ ص ۱۰۹ ح ۱۲۸۴ المطالب العالیة: ج ۴ ص ۳۳۲ ح ۴۵۳۲ تاریخ دمشق: ج ۶۳ ص ۳۳۶ ح ۱۳۰۱۲ وج ۶۸ ص ۴۱ ح ۱۳۶۴۹ الفتن: ج ۱ ص ۲۸۱ ح ۸۱۷ کلّها نحوه الفردوس: ج ۵ ص ۹۲ ح ۷۵۶۶ کنز العمّال: ج ۱۱ ص ۱۶۸ ح ۳۱۰۶۹ العمدة: ص ۴۵۷ ح ۹۵۷.
[۱۰] الملهوف: ص ۹۳ مثیر الأحزان: ص ۱۸ عن عبداللّه بن یحیی عن الإمام علیّ علیه السلام الفتوح: ج ۴ ص ۳۲۵ مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی: ج ۱ ص ۱۶۳ عن المسور بن مخرمة وکلاهما بزیادة «لا بارک اللّه له فی نفسه بعد «یزید.
[۱۱] السَّخل: المولود المحبّب إلی أبویه (النهایة: ج ۲ ص ۳۵۰ «سخل»)
[۱۲] کنز العمّال: ج ۱۲ ص ۱۲۸ ح ۳۴۳۲۴ نقلاً عن ابن عساکر وراجع: المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴ ص ۷۲.
[۱۳] هکذا فی جمیع المصادر وفی الأمالی للشجری: «المؤتیة.
[۱۴] فی المصدر: «لا یمنعوه» والصواب ما أثبتناه کما فی کنز العمّال ومقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی.
[۱۵] المعجم الکبیر: ج ۲۰ ص ۳۸ ح ۵۶ وج ۳ ص ۱۲۰ ح ۲۸۶۱ ولیس فیه «أتتکم الموتة مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی: ج ۱ ص ۱۶۰ عن معاذ بن جبلة وفیه مصفرّ» بدل «متغیّر» کنز العمّال: ج ۱۱ ص ۱۶۶ ح ۳۱۰۶۱ الأمالی للشجری: ج ۱ ص ۱۶۹ الحدایق الوردیّة: ج ۱ ص ۱۱۷ شرح الأخبار: ج ۳ ص ۱۳۹ ح ۱۰۸۱ نحوه.
[۱۶] الأمالی للشجری: ج ۱ ص ۱۸۳ عن موسی بن إبراهیم المروزی عن الإمام الکاظم عن آبایه علیهم السلام الحدایق الوردیّة: ج ۱ ص ۱۱۷
[۱۷] کامل الزیارات: ص ۱۴۷ ح ۱۷۳ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۳۰۲ ح ۱۱.
[۱۸] إشارة إلی الآیة ۵۶ من سورة النساء.
[۱۹] الحَمِیمُ: الماء الحارّ (الصحاح: ج ۵ ص ۱۹۰۵ «حمم.
[۲۰] عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج ۲ ص ۴۷ ح ۱۷۸ صحیفة الإمام الرضا علیه السلام: ص ۱۲۳ ح ۸۱ کشف الیقین: ص ۳۲۶ ح ۳۸۷ الحدایق الوردیّة: ج ۱ ص ۱۱۸ کلّها عن أحمد بن عامر الطایی عن الإمام الرضا عن آبایه علیهم السلام بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۳۰۰ ح ۳ المناقب لابن المغازلی: ص ۶۶ ح ۹۵ مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی: ج ۲ ص۸۳ فراید السمطین: ج ۲ ص ۲۶۴ ح ۵۳۲ کلّها عن أحمد بن عامر عن الإمام الرضا عن آبایه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله نحوه.
[۲۱] عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج ۲ ص ۴۷ ح ۱۷۹ صحیفة الإمام الرضا علیه السلام: ص ۲۶۳ ح ۲۰۴ کلاهما عن أحمد بن عامر الطایی عن الإمام الرضا عن آبایه علیهم السلام الملهوف (طبعة أنوار الهدی): ص ۸۳ عن طلحة عنه صلی الله علیه و آله ولیس فیه «فإنّی أنتقم له من قاتله» بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۳۰۰ ح ۴ المناقب لابن المغازلی: ص ۶۸ ح ۹۸ عن أحمد بن عامر عن الإمام الرضا عن آبایه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله الفردوس: ج ۱ ص ۲۲۷ ح ۸۶۹ مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی: ج ۲ ص ۸۵ کلاهما عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله.
[۲۲] عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج ۲ ص ۲۶ ح ۶ صحیفة الإمام الرضا علیه السلام: ص ۸۹ ح ۲۱ کلاهما عن أحمد بن عامر الطایی عن الإمام الرضا عن آبایه علیهم السلام بحار الأنوار: ج ۴۳ ص ۲۲۰ ح ۲ و ۳ المناقب لابن المغازلی: ص ۶۴ ح ۹۱ فراید السمطین: ج ۲ ص ۲۶۵ ح ۵۳۳ مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی: ج ۱ ص ۵۲ کلّها عن أحمد بن عامر عن الإمام الرضا عن آبایه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله وراجع: المناقب لابن شهرآشوب: ج ۳ ص ۳۲۷.
[۲۳] الفتوح: ج ۴ ص ۳۲۴ مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی: ج ۱ ص ۱۶۲.
[۲۴] الأمالی للصدوق: ص ۱۷۷ ح ۱۷۸ بشارة المصطفی: ص ۱۹۹ الفضایل: ص ۱۰ مثیر الأحزان: ص ۲۲ نحوه بحار الأنوار: ج ۲۸ ص ۳۹ ح ۱.
[۲۵] اللَّثْمُ: القُبلة (الصحاح: ج ۵ ص ۲۰۲۷ «لثم.
[۲۶] فی المصدر: «عادهما» والتصویب من بحار الأنوار.
[۲۷] کفایة الأثر: ص ۱۶ مستدرک الوسایل: ج ۱۰ ص ۲۷۶ ح ۱۲۰۰۹ نقلاً عن الغیبة لابن شاذان بحار الأنوار: ج ۳۶ ص ۲۸۵ ح ۱۰۷
[۲۸] کامل الزیارات: ص ۱۴۴ ح ۱۷۰ تفسیر فرات: ص ۱۷۱ ح ۲۱۹ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۶۴ ح ۲۲.
[۲۹] الإرشاد: ج ۲ ص ۱۳۱ کشف الغمّة: ج ۲ ص ۲۲۰ الخرایج والجرایح: ج ۲ ص ۴۹۱ ح ۴ نحوه وفیه «فقال له الحسن» بدل «فقال له الحسین» بحار الأنوار: ج ۱۸ ص ۱۲۰ ح ۳۴.
[۳۰] شتّ الأمر: تفرّق وکذلک التَّشتُّت (الصحاح: ج ۱ ص ۲۵۴ «شتت»)
[۳۱] کامل الزیارات: ص ۱۲۶ ح ۱۴۱ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۳۴ ح ۲۱ وراجع: عوالی اللآلی: ج ۴ ص ۸۳ ح ۹۲.
[۳۲] الأمالی للطوسی: ص ۶۶۹ ح ۱۴۰۴ کامل الزیارات: ص ۱۲۵ ح ۱۴۰ بشارة المصطفی: ص ۱۹۵ عن الحسین بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبی طالب عن آبایه عن جدّه علیهم السلام إعلام الوری: ج ۱ ص ۹۴ عن الإمام زین العابدین عن أبیه عن جدّه علیهم السلام وکلاهما نحوه بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۳۴ ح ۲۰.
//
