قبل از هر نکته‌ای، لازم به ذکر است که این بحث در این زمان, نتیجهء عملی و اعتقادی ندارد و از ضروریاتی نیست که بر اقرار و انکار آن اثر مهمی ثابت شود. اگر کسی منکر این مسئله بشود, گناهکار یا غیر مسلمان نیست.
اما جدای از این بحث، از روایاتی که در دست داریم, استفاده می‌شود امام را امام بعدی باید غسل دهد. سه روایت در اصول کافی, کتاب الحجة وهفت روایت در بحارالانوار جلد ۲۷ص ۲۸۸وارد شده که بعضی از آن ها دلالت می‌کند امام باید توسط امام بعدی غسل داده شود. درزمان امام رضا (علیه السلام) عده ای به نام واقفیه بودند ک عقیده داشتند امام موسی بن جعفر نمرده و امامت به او ختم شده است. این گروه به شیعیان و پیروان امام رضامی گفتند:اگر ایشان امام است و اگر امام موسی بن جعفر در بغداد شهید شد وامام رضا در مدینه بود, چطور امام رضا بدن پدرش را در بغداد غسل داد؟ امام رضا به یاران خود فرمود: در جواب آنان بگویید: شما چه می‌دانید چه کسی او را غسل داده است؟(۱)
از بعضی روایات استفاده می‌شود جبرییل و ملایکه برای غسل امام حاضر می‌شوند, زیرا آنان بودند که در چاه به یاری یوسف رسیدند.(۲)
علامه مجلسی گفته که در روایات آمده: امام رضا (علیه السلام) در غسل و کفن و دفن پدرش امام کاظم (علیه السلام) در بغداد حاضر شد. درروایت ابی الصلت آمده: امام جواد (علیه السلام) در خراسان بر غسل و کفن پدرش حاضر شد.(۳)
امام شخصیتی است الهی و مسیولیت وظیفه اجتماعی و امامت و رهبری جامعهء اسلامی را بر عهده دارد و شهادت او در جامعه تأثیر دارد. لذا وقتی رهبران سیاسی کشورها از دنیا می‌روند, فوراً اعلان نمی‌کنند و پس از شور و مشورت و تعیین رهبری بعدی, خبر را اعلام می‌کنند.
دربارهء امام رضا (علیه السلام) که در خراسان به شهادت رسید و فرزندش امام جواد در مدینه بود و نیز دربارهء امام عسکری (علیه السلام) که فرزندش حضرت مهدی (علیه السلام) ظاهراً او را غسل نداد, همین بحث و سؤال مطرح است. در این گونه موارد باید بگوییم از نظر ظاهری دیگران امام را غسل دادند, ولی بر اساس روایات در واقع امام جواد (علیه السلام) یا امام رضا (علیه السلام)، خود را برای غسل دادن پدر رساندند.
پی‌نوشت‌ها:
۱.اصول کافی, کتاب الحجة, ص ۲۲۵
۲.اصول کافی, کتاب الحجة, ص ۲۲۵
۳.بحارالانوار, ج ۲۷ ص ۲۸۸
//
واحد پاسخ به سوالات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
