تمجید ابن عربی از حجاج ابن یوسف...

تمجید ابن عربی از خون خوار بزرگ تاریخ حجّاج ابن یوسف و طلب رحمت برای او

حجّاج ابن یوسف (۴۰-۹۵) فرمانروای عبد الملک مروان، خلیفه اُموی بود. حجّاج بعد از قتل عبد الله بن زبیر که در کعبه متحصّن شده بود، از جانب خلیفه اموی حکمران مکّه و مدینه گردید.

حجّاج از افراد فوق العاده قسیّ القلب و خونخوار تاریخ است. گویند حجّاج می‌گفت هنگامی که غذا برای من گوارا است که گردن کسی زده شود و خون روان گردد، به خصوص اگر این شخص علوی زاده باشد.

افراد زندانی او (پس از مرگ حجّاج) را حدود هفتاد هزار نفر گفته اند.[۱] مأموران حجّاج از پناه آوردن زندانیان به سایه دیوار زندان مانع می‌شدند و زندانیان ناگریز در زیر آفتاب سوزان به سر می‌بردند و چون زندانیان از دنیا می‌رفتند، مدّتها بدن آنان در زیر آفتاب سوزان می‌ماند و عفونت بدن‌های آن ها، برای زندانیان رنج مضاعفی بود.

حجّاج گروه کثیری از شیعیان مخلص حضرت علی علیه السلام مانند سعید بن جبیر و کمیل بن زیاد نخعی را به شهادت رساند. ما اکنون درباره ی عمل حجّاج در مورد سنگباران کردن و آتش زدن کعبه سخن می‌گوییم.

ابن عربی در مورد حجّاج بن یوسف خونخوار بزرگ تاریخ گوید:

و لقد وفّق الله الحجّاج رحمه الله لرد البیت علی ما کان علیه فی زمان رسول الله صلّی الله علیه(و آله) و سلّم و الخلفاء الراشدین فانّ عبد الله بن زبیر غیّره و ادخله فی البیت فأبی الله الّا ما هو الأمر علیه و جهلوا حکمة الله فیه[۲]

و خداوند حجّاج (بن یوسف) را که رحمت خدا بر او باد موفق کرد به برگرداندن بیت(حجر الاسود) در مکانی که در زمان پیامبر صلّی الله علیه(و آله) و خلفاء راشدین بود و عبد الله بن زبیر آن را تغییر داد و حجّاج آن را به بیت ملحق نمود. خداوند اِبا فرمود جز بر تحقّق آنچه امر او به آن تعلّق یافته بود و آن ها، حکمت الهی را در آن نمی‌دانستند.

ابن عربی درباره ی استقرار منجنیق‌های حجّاج، روی کوه ابوقبیس و سنگباران کردن کعبه و به آتش کشیدن و تخریب آن هیچ سخنی نمی‌گوید و تنها درباره ی برگرداندن حجر الاسود، در مقام تجلیل و طلب رحمت، برای حجّاج برآمده است. مناسبت دارد این ماجرای اسف بار را قدری با تفصیل از کتب عامّه بررسی کنیم.

ابن اثیر و دیگران گفته اند که عبد الملک مروان خلیفه اموی، حجّاج بن یوسف ثقفی را برای جنگ با عبد الله بن زبیر مأمور مکّه کرد، حجّاج در ذی قعده سال ۷۲ هجری، وارد مدینه شد و کارگزار عبد الله بن زبیر را از آنجا بیرون کرد و مردی به نام ثعلبه از اهل شام را به فرمانداری آنجا به گماشت.

سپس حجّاج روانه مکّه گردید و منجنیق‌های خود را بر کوه ابوقُبیس و مُشرف بر مسجد الحرام نصب کرد.

ذهبی گفته است که حجّاج فرزند زبیر را از هر سو از راه منجنیق و جنگ زیر فشار گذاشته بود، راه ورود آذوقه بسته شد و آب آشامیدنی تنها از زمزم بود. ابن کثیر می‌نویسد حجّاج با پنج دستگاه منجنیق از هر سو کعبه را که عبد الله بن زبیر در آنجا متحصّن شده بود زیر سنگ باران خود گرفته بود.[۳]

در تاریخ خمیس آمده است که حجّاج کعبه را با سنگ و آتش زیر ضربات خود گرفت تا این که آتش به پرده کعبه افتاد و شعله از هر سو، زبانه کشید. در این هنگام ابری از طرف جدّه، نمایان گشت که با رعد و برق پیش می‌آمد تا این که در بالای کعبه و محدوده مطاف آن قرار گرفت و به سختی بارید و آب از ناودان سرازیر گشت و آتش خاموش شد.

پس از آن به جانب کوه ابوقبیس رفت و برقی شدید از آن بر جهید و منجنیق را همانند کوره در خود به گداخت و چهار خدمه آن را به آتش کشید و بکشت. در رعد و برق دیگر، منجنیق و چهل تن گداخته و سوختند.[۴]

ولی حجّاج همچنان یارانش را جهت ادامه سنگ باران تشویق می‌کرد.

بار دیگر برقی بر جهید و دوازده تن از یاران حجّاج را بکشت که شامیان به وحشت افتادند…. حجّاج به ایشان گفت ای مردم شام، نگران نباشید من خود اهل تَهامه و اهل این دیار هستم و این صاعقه ها، صاعقه‌های تهامه است و فتح و پیروزی دروازه خود را به روی شما گشوده است…. بار دیگر که آذرخشی، منجنیق آن ها بسوزانید و شامیان دست از کار کشیدند حجّاج به سخنرانی پرداخت و گفت: وای بر شما مگر نمی‌دانید که آتش آسمانی پیش از ما نیز فرود می‌آمده و قربانی را اگر مورد قبول خداوند واقع می‌شده می‌سوزانیده است؟

اینک اگر این کار شما (سنگ باران مکّه) مورد رضایت و قبول خداوند نبود آتش از آسمان نمی‌آمد و منجنیق شما را نمی‌سوزانید.[۵] در فتوح اعثم آمده است که حجّاج فرمان داد تا یارانش از همه طرف از ناحیه ذی طُوی و پایین مکّه و ناحیه أبطح پراکنده شده و پیش بروند و دایره محاصره بر ابن زبیر را تنگ تر کنند.

از این طرف هم منجنیق ها را نصب کرده، بیت الله الحرام را زیر ضربات سنگین، سنگ باران خود گرفتند. حجّاج و یارانش همچنان به سنگ باران خانه خدا ادامه دادند.

تا آن که سراسر دیوار که بر گرد زمزم بود فرو ریخت و همه اطراف و جوانب کعبه در هم شکست در اینجا بود که حجّاج به مأموران خود فرمان داد تا گلوله‌های آتشین بر کعبه ببارند که پیراهن آن به سوخت و خاکستر شد، حجّاج خود ایستاده بود و سوختن کعبه را تماشا می‌کرد و اشعاری سرود….[۶]

جنگ همچنان بین عبدالله بن زبیر و حجّاج ادامه داشت تا این که یارانش پراکنده شدند. عبد الله زبیر تا پایان حیات خود جنگید تا کشته شد. حجّاج دستور داد سر او و چند تن دیگر را بر نیزه کرده و در مدینه در معرض دید مردم قرار دهند.

سپس برای عبد الملک مروان فرستاده شود.[۷] ذهبی گوید با کشته شدن عبد الله بن زبیر حکومت عبد الملک مروان بلا منازع گردید و سپس حجّاج بن یوسف را به فرمانروایی حرمین(مکّه و مدینه) انتخاب کرد او نیز کعبه را که عبدالله بن زبیر ساخته بود و بر اثر ضربات سنگ منجنیق ویران شده بود خراب کرد و از نو بساخت و حجرالاسود را که بر اثر همان ضربات سنگ‌های منجنیق، چند پاره شده بود کنار هم قرار داد و ترمیم نمود.[۸]

توضیح: ملاحظه می‌شود حجّاج بن یوسف بود که برای دستگیری عبد الله بن زبیر که در کعبه متحصّن شده بود، کعبه را با منجنیق ها، سنگ باران نمود و با وجود آن که بارها رعد و برق، خدمه منجنیق ها را در آتش سوزانید و منجنیق ها را بگداخت حجّاج با دروغ و تهمت[۹] به ذات باری تعالی، یاران خود را به ادامه کار تشویق و ترغیب می‌کرد تا آنجا که دیوارهای گرد زمزم فرو ریخت و همه اطراف و جوانب کعبه در هم شکست. گلوله‌های آتشین پرده کعبه را سوزاند و خاکستر گردید و حجرالاسود چندین تکّه شد.آری بعد از آن همه جنایات حجّاج و هتک حرمت کعبه و حجر الاسود و تخریب و آتش زدن کعبه و پرده آن، حجّاج به ناچار کعبه ویران شده را تخریب و از نو ساخت و حجرالاسود را که چند پاره شده بود کنار هم نهاد و ترمیم نمود ولی ابن عربی از جنایات حجّاج و آن همه گستاخی و هتک حرمت توسط حجّاج هیچ سخنی نمی‌گوید بلکه با تجلیل و طلب رحمت برای وی، از این خونخوار بزرگ تاریخ به عنوان ترمیم کننده کعبه یاد می‌کند. این است تحریف تاریخ و کتمان جنایات حجّاج.

البته ما به اعمال عبدالله بن زبیر به طور کلّی سخت معترض هستیم و او را به خصوص در موضع گیری‌های خصمانه وی نسبت به امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام سخت نکوهش می‌کنیم امّا او تغییری در بیت نداد و این که ابن عربی می‌گوید: فإنّ عبد الله بن زبیر غیّره…. باید گفت حجّاج غیّره …. امّا افراد جبون و سست عنصر، هر که را به ظاهر پیروز شد، محقّ می‌دانند و هر که را به ظاهر شکست خورد اهل باطل تلقّی می‌کنند.

نفرین خداوند متعال بر حجّاج و عبد الله بن زبیر و عبد الملک مروان و جمیع اعداء آل محمّد(صلوات الله علیهم اجمعین) و تمجید کنندگان هر یک از این افراد خبیث بلکه ننگ و نفرین بر هر کس که این افراد ظالم و فاسد را مورد لعنت قرار ندهد.

[۱]- تاریخ ابن عساکر، ج۴، ص۸۰- که از این تعداد سی هزار نفر زن و بقیّه مرد بودند و در همین سند چنین آمده که حدود یکصد و بیست هزار توسط حجّاج کشته شدند(تاریخ ابن عساکر، ج۴، ص۸۰+ صحیح ترمذی، ج۹، ص۶۴)

[۲]- الفتوحات المکیّة، ج۱۰، ص۳۲۹و۳۳۰

[۳]- تاریخ ابن کثیر، ج۸، ص۳۲۹٫

[۴]- تاریخ طبری، ج۷، ص۲۰۲ ضمن وقایع سال۷۳هجری.

[۵]- تاریخ خمیس، ج۲، ص۳۰۵٫

[۶]- فتوح ابن اعثم، ج۶، ص۲۷۵ و ۲۷۶

[۷]- تاریخ طبری، ج۸،ص۲۰۲-۲۰۵٫

[۸]- تاریخ الاسلام ذهبی، ج۳، ص۱۱۵

[۹]- این که حجّاج به خدمه منجنیق ها می‌گفت مگر نمی‌دانید که آتش آسمانی پیش از ما نیز فرود می‌آمده و قربانی را اگر مورد قبول خداوند واقع می‌شده می‌سوزانیده است. اگر این کار شما سنگ باران کعبه مورد رضایت و قبول خداوند نبود آتش از آسمان نمی‌آمد و منجنیق شما را نمی‌سوزانید. کذب و تهمت به خداوند سبحان است، آتشی که فرود می‌آمد قربانی را نمی‌سوزانید بلکه آن را با خود می‌برد بنابراین قیاس آن به جریان واقع شده صحیح نیست.