تذکر:
۱-مجموعه تحلیل‌های سریال مختارنامه که از سوی سایت فرهنگی اعتقادی فطرت ارائه خواهد شد از زاویه ی مسائل اعتقادی است.
۲-تحلیل و بررسی اعتقادی یک محصول مذهبی حق محفوظی برای تریبون‌های فرهنگی- اعتقادی است و این نقد به معنای زیر سؤال بردن کل مجموعه نیست.هم چنین هرگونه تایید و دفاع نیز به معنای تایید کل مجموعه نخواهد بود.
۳-چنان چه در حوزه مسائل اعتقادی تحلیل و یا نظری شایان ذکر می‌بینید جهت درج برای ما ارسال کنید
تحلیل سریال مختارنامه(۸)
چهره حضرت عباس علیه السلام
هنوز چند قسمتی از پخش سریال نگذشته بود که دعوایی مبنی بر پخش چهره حضرت عباس علیه السلام بالا گرفت. یک سو می‌گفت پخش نکنید. دیگری می‌گفت حرفش را هم نزن!
این سؤال هیچ گاه به خوبی پاسخ داده نشد که چرا نباید چهره آن بزرگوار ساخته و پرداخته ی تصویرگران شود.
این سؤال را کلی تر بیان می‌کنیم و این که چرا چهره انبیاء و ائمه علیهم السلام نباید ساخته و پخش شود.
این موضوع از دو جنبه ی احکام و اخلاق قابل پیگیری است. که ما تنها از باب اخلاق وارد موضوع می‌شویم و حوزه ی احکام را به فقها وا می‌گذاریم. در مجموع سه دلیل عمده ذکر و بررسی می‌کنیم:
دلیل اول:
یک اثر هنری چه فیلم، چه نقاشی و یا هر مقوله ی دیگر در واقع مخلوق ذهنی هنرمند است. این مخلوقات ذهنی نویسنده حین نوشتن داستان و حتی اجرای نمایش دچار تغییر می‌شوند که این تغییرات وابسته به ذهنیت‌های نویسنده و یا کارگردان فیلم یا تیاتر است.
در مورد فیلم‌های تاریخی این شخصیت پردازی دارای محدودیت‌هایی می‌شود. از جمله این که تاریخ، بسیاری از مشخصه ها، رفتارها، خلقیات و عملکردهای فرد را دیکته می‌کند و دست نویسنده را تا حدودی می‌بندد. لذا نویسنده مجبور است هیجانات ناشی از خواسته‌های خود در مورد شخصیت پردازی را در مقوله ای نشان بدهد که تاریخ این اجازه را در سکوت خود به او می‌دهد. مثلاً در ماجرای قیام مختار حضور ایرانی ها بسیار مشخص است اما از آن جا که تاریخ جزییاتی برای آنان ذکر نکرده کارگردان شخصیت کیان و یارانش را خلق و در دل داستان راهی می‌کند. تا جایی که چه بسا عملکردهای کیان در فیلم، الزاماً در تاریخ نیامده است. از حالا به بعد هرکس در هرجایی از قیام ایرانیان در همراهی مختار چیزی بشنود یاد کیان خواهد افتاد و تصویر چهره ی او در ذهنش نقش خواهد بست.
و اما در مورد حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام. نویسنده می‌خواهد تمام باورداشت خود از سال‌های دور تا کنون را در چهره ی عباس نشان دهد. در این میان مشاورین و گریمورها او را یاری می‌کنند تا حضرت عباسی(علیه السلام) که ساخته ی ذهن نویسنده و یاران اوست،به تصویر کشیده شود.
اما از آن سوی صفحه تلوزیون که مخاطبین هستند نباید غافل شد. چرا که از حالا به بعد حضرت عباس(علیه السلام) ذهن همه به حضرت عباس(علیه السلام) ذهن آقای نویسنده تبدیل می‌شود. اثر فیلم یعنی همین که ذهن ها را با خود به هرجا که می‌خواهد می‌برد. وهرچه را –درست یا غلط- دیکته می‌کند.
حالا سؤال این است: آیا آن جا که فیلم ما را می‌برد حقیقت است یا نه؟!
آیا حضرت عباس(علیه السلام) ذهن نویسنده همان چهره ی واقعی است که به راحتی دست همه را بگیریم و بگوییم همین است؟
این قضیه در چهره ی همه افراد تاریخ صادق است و البته می‌تواند تبعاتی داشته باشد که از باب تسامح آن را رها می‌کنیم اما در مورد چهره ی اولیاء الهی نمی‌توانیم مسامحه کنیم. چرا که در مقام مدیریت تریبون مذهبی کشور کسی این اجازه را ندارد که چهره ی ذهن یک فرد مقدس را بر تمام ذهن ها دیکته کند و بگوید: این است و جز این نیست. کار نمایش دیکته کردن امور ذهنی است. با این ابزار بسیاری از معاملات سیاسی دنیا با مقدمه ی هالیوود نوشته می‌شود. فیلم می‌تواند از یک حقیقت دروغ بسازد و از یک دروغ، حقیقت. البته ما نمی‌خواهیم سازندگان مختارنامه را به دروغ گویی متهم کنیم نه! صرفاً می‌خواهیم گوشزد کنیم ما را نسزد که تصویر ذهن خود را در ذهن دیگران مصور کنیم. که اگر چنین کنیم هرجا سخن از عباس بن علی علیهما السلام شنیده شود ذهن به سمت و سوی تصویر ذهنی آقای نویسنده و شخصیت پردازی او می‌رود و آن قدر این موضوع تحکیم می‌یابد که دیالوگ ها ایدیولویژی ها و... برای مردم همان می‌شود که در حضرت ابوالفضل(علیه السلام) فیلم بوده است.
دلیل دوم:
دومین نکته ای که باید مد نظر قرار گیرد این است که اگر چنین امری مرسوم شود از فردا چهره ی اولیاء خدا هر روز به رنگی درخواهد آمد و چه بسا در این رنگا رنگی توهین ها و جسارت ها رخ نمایی کند. چندی پیش از شبکه دوم سیما انیمیشن تاریخی پخش شد که در آن بی شرمانه حضرت زهرا سلام الله علیها را با معیارهای فکری کارگردان در مورد زنان امروز به تصویر کشیده بودند و در توهین خود به خاندان نبی صلی الله علیه و آله سنگ تمام گذاشته بودند.
اگر راه باز شود اتفاقات ناگواری در باورها و فرهنگ شیعی به وجود خواهد آورد. گرچه ما به اصالت امثال آقای میر باقری معترفیم و می‌دانیم در چهره پردازی ایشان جوانب احترام رعایت خواهد شد اما اگر این باب توسط بزرگی چون ایشان باز شود کودکان بی خرد این عرصه همان خواهند کرد که نمونه اش را در آن انیمیشن دیدیم.
دلیل سوم:
نکته ی بسیار مهم دیگر را با ذکر یک مثال آغاز و سپس پردازش می‌کنیم. چند سال پیش وقتی سریال امام علی علیه السلام پخش شد شخصیت جناب مالک اشتر سال ها در ذهن ها ماند و هرجا هنرپیشه ی نقش مالک دیده می‌شد یا مورد مصاحبه ای قرار می‌گرفت و یا در فیلم دیگری بازی می‌کرد ذهن ها به یاد مالک اشتر نخعی می‌افتاد. یعنی انطباق شخصیت خاص داستان با واقعیت شخص هنرپیشه.
از آن روز به بعد آن هنر پیشه نزد مردم علاوه بر نام اصلی خودش به سمبل و نماد مالک تبدیل شده بود که مسیولیت‌های وی را بسیار سخت می‌کرد.
حال اگر هنرپیشه ای در نقش عباس بن علی علیهما السلام ایفای نقش کند آن هنر پیشه همیشه یادآور آن بزرگوار خواهد بود. اگر فردا روزی در نقش دیگری در فیلم دیگری بازی کند که آن نقش سخیف باشد به شخصیت آن بزرگوار که در صورت آن هنرپیشه خلاصه شده است توهین خواهد شد. آن هنرپیشه روزی می‌خواهد در نقش یک معتاد بازی کند روزی دزد و...
یا چه بسا از فردا عکس ها و تصاویر وی که با موازین شیعی و اخلاقی هم خوانی ندارد در جامعه پخش شود و ضمیر ناخودآگاه مردم بگوید: این هم همان حضرت عباس(علیه السلام) است!! چهره ی حضرت ابوالفضل علیه السلام همه جا می‌رود و در هر نقشی بازی می‌کند و هزارن تصویر نامناسب از او پخش می‌شود و... و این همان چهره ای است که توسط فیلم خلق شده و در اذهان مردم جاخوش کرده است.
نکته این است که این بار هنرپیشه، نام حضرت عباس علیه السلام را هرجا که بخواهد با خود خواهد برد. حتی کثیف ترین مکان ها و زشت ترین موقعیت ها!
شیعیان باید مراقب باشند که این حساسیت ها و توجه به آن ها همان حفظ شعایر الهی است. و حتی اگر فردا روزی سی دی فیلم مختارنامه با چهره ی بدون سانسور پخش شد از نشر آن امتناع کنند.
------------------------------------------------------------
مطالب مرتبط:
تحلیل مختارنامه(۷)
تحلیل مختارنامه(۶)
تحلیل مختارنامه(۵)
تحلیل مختارنامه(۴)
تحلیل مختارنامه(۳)
تحلیل مختارنامه(۲)
تحلیل مختارنامه(۱)
از اقدام قابل تقدیر میرباقری تا آموزش اشتباه حکم فقهی!(جدید)
حذف تصاویرچهره حضرت ابوالفضل ازمختارنامه
نقدی بر مناظره عبیدالله زیاد و مسلم بن عقیل در سریال مختارنامه
بیان امام محمد باقر علیه السلام در مورد مختار
قیام مختار ثقفی
هزینه ساخت سریال"مختارنامه"اعلام شد
مختار ثقفی روز عاشورا کجا بود؟
پاسخ به شایعات مختارنامه
چه کسانی به دست"مختار"کشته شدند؟
قیام مختار
فطرت
