ابن تیمیّه در رویارویی با علاّمه حلّی

ابن تیمیّه در رویارویی با علاّمه حلّی

علاّمه حلی رحمه اللّه می‌نویسد پیامبر اکرم صلی اللّه علیه وآله فرمود:
أقضاکم علی;
بهترین و برترین قاضی در میان شما علی است. آن گاه می‌گوید: قضاوت و داوری بر دو پایه علم و تقوا استوار است. 
ابن تیمیّه در رویارویی با علاّمه حلّی می‌گوید: 
چنین حدیثی ثابت نیست و سند محکمی ندارد که بتوان به آن استدلال کرد; بلکه این حدیث از نظر سند قوی است که پیامبر فرمود: «داناترین شما به حلال و حرام معاذ بن جبل است». روشن است که علم به حلال و حرام بیش از آن که حلال و حرام را سامان دهد، قضاوت را سامان می‌دهد.۱ 
آن گاه می‌گوید: 
معروف است که علی، علم و دانش را از ابوبکر گرفته است(!!) ۲ او فتواهای زیادی بر خلاف صریح آیات و روایات دارد.(!!)۳ 
در آغاز ابن تیمیّه گفت: در هفده مورد نظریات علی با قرآن و سنّت مخالف است. اما در این جا می‌گوید: فتواهای بسیاری در مخالفت قرآن و سنّت دارد. 
آن گاه می‌گوید: 
محمّد بن نصر مَرْوَزی کتاب بزرگی نوشته و در آن مواردی را جمع آوری کرده که مسلمانان نظر علی را نپذیرفته اند; زیرا نظر دیگر صحابه بیشتر تابع کتاب و سنّت بوده است(!!)۴ 
ولی حقیقت آن است که کتاب مَرْوَزی پیرامون مسایلی است که ابوحنیفه در فتاوا و نظریاتش با امیرالمؤمنین علیه السلام و عبداللّه بن مسعود مخالفت کرده است. 
به راستی میان آن چه که ابن تیمیّه ادعا می‌کند و واقعیّت چه میزان فاصله است؟!
ابن تیمیّه در مورد دیگری می‌گوید: 
بدون شک عثمان تمامی قرآن را جمع آوری کرده و گاهی تمام آن را در یک رکعت می‌خواند، اما درباره علی اختلاف است که آیا تمام قرآن را حفظ کرده است یا نه؟!۵
آن گاه می‌نویسد: 
اگر کسی به دفاع از علی بگوید: آن‌هایی که به دست علی کشته شدند کسانی بودند که بر امام زمان خود خروج کردند و از طرفی در حدیثی صحیح ثابت شده است که پیامبر صلی اللّه علیه وآله به عمار بن یاسر رضی اللّه عنه فرمود: 
تقتلک الفیة الباغیة;
«گروه باغیان و سرکشان تو را خواهند کشت» و آن ها نیز عمار را کشتند; 
ما می‌گوییم: در این قضیه مردم نظریه‌های مختلفی دارند: برخی حدیث عمار را قبول ندارند. بعضی باغی را به معنای طالب می‌گیرند; این توجیه ضعیف است. اما اکثر گذشتگان و پیشوایان چون ابوحنیفه، مالک، احمد و دیگران برآنند که شرایط کشتن گروه بغاة و سرکشان فراهم نبوده است.۶ 
بنابراین، ابن تیمیّه می‌گوید که به نظر ابوحنیفه، مالک، احمد بن حنبل و دیگران، علی حق نداشته با ناکثین، قاسطین و مارقین بجنگد و این کار خلاف شرع بوده است; زیرا شرایط بغاة در آن ها نبوده تا علی با آن ها بجنگد. 
و حال آن که حضرت علی علیه السلام از جانب خدا و رسول مأمور به جنگ با ناکثین، قاسطین و مارقین بوده و حدیث وارد در این باره قطعی است.۷ 
ابن تیمیّه در جای دیگری می‌افزاید: 
علم پیامبر به واسطه غیر علی به تمامی شهرهای اسلام رسید.۸ 
در این صورت مولا امیرالمؤمنین علیه السلام هیچ نقشی در نشر تعالیم اسلام، احکام شرع و حقایق دینی نداشته است(!!) 
این سخنان آن چنان سست و واهی است که ارزش نقد ندارد. مگر نگذشت که بزرگان اهل سنّت نقل کردند که پیامبر خدا صلی اللّه علیه وآله درباره علی علیه السلام فرمود: 
أنا مدینة العلم وعلی بابها; 
من شهر علم و دانش هستم و علی دروازه آن است؟
آیا علوم شهر نبوی از غیر دروازه آن منتشر می‌شود؟


۱ . منهاج السنّه: ۷ / ۵۱۲ و ۵۱۳.
۲ . همان: ۵ / ۵۱۳.
۳ . همان: ۷ / ۵۰۲.
۴ . همان: ۸ / ۲۸۱.
۵ . همان: ۸ / ۲۲۹.
۶ . همان: ۴ / ۳۹۰.
۷ . مجمع الزواید: ۷ / ۲۳۸ و ۲۳۹، ر.ک: دراسات فی منهاج السنّه: ۳۳۶ ـ ۳۳۹.
۸ . منهاج السنّه: ۷ / ۵۱۶. ایت الله سید علی میلانی