آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی
شمه ای از حیات علمی:
آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی در سال 1283 شمسی در تهران متولد شد و پس از طی دوره ابتدایی برای ادامه تحصیل رهسپار شهر مقدّس قم گردید، پس از طیّ دروس مقدماتی و جهت تکمیل تحصیلات خود به نجف اشرف عزیمت نمود.
از آنجا که این عالم وارسته، برای پیروی از دستورات والدین خود توجه ویژه ای قایل بود، به توصیه والده گرامی خود به ایران بازگشت و پس از ازدواج، به شهر قم عزیمت نمود و به مدت 10 سال از محضر درس آیت الله میرزا مهدی غروی اصفهانی [ در قالب دروس خارج فقه و اصول] استفاده کرد. در این برهه مرحوم میرزا جواد آقا تهرانی از محضر اساتید بزرگی چون حاج شیخ مرتضی طالقانی، حاج شیخ محمّد تقی آملی، میرزا مهدی اصفهانی، حاج شیخ هاشم قزوینی و شهاب الدین مرعشی نجفی بهره مند گردید.
میرزا جواد تهرانی در مقام یک استاد:
میرزا جواد آقا تهرانی در کنار تدریس خارج فقه و اصول به تدریس حکمت و فلسفه نیز اشتغال داشته است و درس منظومه ایشان همراه با نقدهایی بود که از دیدگاه خود در مباحث سایر فیلسوفان داشت.
وی در کنار تدریس معارف اسلامی، دو دورة کامل تفسیر قرآن کریم را برای علاقمندان به آیات قرآن تدریس نموده و جالب آنکه در این دوره تفسیر، علاوه بر طلّاب علوم دینی، دانشگاهیان، بازاریان و بعضی از علماء حوزه نیز شرکت می‌جستند.
عالم اخلاقی:
این عالم بزرگوار علی رغم اشتغالات متعدد علمی، زمانی که از جانب برخی از شاگردان، دعوت به تدریس دروس اخلاقی می‌شود، با کمال میل می‌پذیرد و به اشاره می‌فرماید:"مطالبی برای خودم خواهم گفت، شاید برای آنان هم مفید باشد"و در همین راستا در مدرسه نواب مشهد به تدریس اخلاق اهتمام می‌نماید.
اندیشه، تفکر و نگاه علمی:
عدّه ای بر این عقیده اند که میرزا جواد آقا تهرانی تحت تأثیر میرزا مهدی اصفهانی، از مروجین مکتب تفکیک بوده است [ البته این که مکتب تفکیک چیست و اصول و مبانی آن شامل چه عناوینی است، در این مقال نمی‌گنجد و بحث تفصیلی را می‌طلبد، اما برای مطالعه بیشتر می‌توان به کتاب مکتب تفکیک، اثر استاد محمدرضا حکیمی اشاره کرد ].
در این میان نگاه ایشان به مبحث خداشناسی، در جای خود قابل توجه است، ایشان ضمن توصیف سه مرحله در شناخت خداوند [یعنی معرفت بالفطره، معرفت بالآیات و معرفت بالذات ] معرفت بالذات را"معرفت حقیقیه"می نامد و معتقد است که این معرفت، کاملترین و بالاترین معرفت است که خداوند، هر بنده ای را که لایق ببیند به مقدار مصلحت، جلوه خویش را به وی می‌نمایاند.
نگاهی به خدمات سیاسی و اجتماعی این عالم اخلاقی:
وی به مصداق من لم یشکر المخلوق، لم یشکر الخالق، در برآوردن حاجات و رفع گرفتاریهای خلق الله، کوشش فراوان می‌کرد [ در این باره، شاگردان و دوستان آن مرحوم، خاطرات فراوانی را گفته و نوشته اند] تأسیس صندوق قرض الحسنه، احداث درمانگاه و تأسیس مدرسه علمیّه، از جلمه خدمات اجتماعی و فرهنگی این عالم وارسته به شمار می‌رود.
اما در بعد سیاسی، ایشان از عناصر فعال در عرصه مبارزات پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود، به عنوان نمونه، هنگام صدور اطلاعیه علیه رژیم شاه، نام ایشان در کنار افرادی چون میرزا علی فلسفی، شیخ ابوالحسن شیرازی، حسنعلی مروارید و … [ که از جمله علماء بزرگ خراسان بودند] به چشم می‌خورد، یا اینکه ساواک ستم شاهی همواره درباره ایشان حساسیّت داشت و برای کنترل درس تفسیر ایشان مأمور مخفی گماشته بود و به این طریق ایشان را کنترل می‌کرد.
کوتاه سخن اینکه:"میرزا جواد آقا تهرانی در انقلاب اسلامی ایران، در آغاز شکل گیری تا پیروزی نهایی، از هیچ کوششی دریغ نکرد."
وی در اخذ امضاء علماء و بزرگان حوزه علمیه مشهد و ساماندهی اطلاعیه ها بر ضد دستگاه ستم شاهی و حمایت از نهضت امام خمینی (ره) نیز نقش به سزایی داشت، تا آنجا که بسیاری از متدینین مشهد اظهار می‌کردند:"ما امام را نمی‌شناختیم، آیت الله میرزا جواد تهرانی ما را با آن شخصیّت بزرگ و اهداف او آشنا کرد."
پس از پیروزی انقلاب هم این عالم ربّانی از حامیان انقلاب بود و در سال 1358 به عنوان نماینده استان خراسان در مجلس خبرگان قانون اساسی برگزیده شد.
نگاهی به برخی از سجایای اخلاقی:
اگر چه نمی‌توان به سادگی در مورد سجایای اخلاقی و ملکات نفسانی بزرگانی چون آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی اظهار نظر کرد امّا به مصداق مالا یُدرک کله لا یترک کلّه، به دو ویژگی از ویژگی‌های اخلاقی این عارف روشن ضمیر اشاره می‌کنیم:
1- لحظه ای از یاد خدا غفلت نمی‌ورزید و اکثر ایّام متذکر به مرگ و قیامت بود.
2- وی با بندگی خدا و هوشیاری در دنیا و اعمال صالح و اشتغالات معنوی آن چنان آخرت خود را آباد کرده بود که خود مشتاق رسیدن به آن بود .
این عالم ربّانی و عارف روشن ضمیر در سحرگاه سه شنبه دوّم آبان ماه 1368 بدرود حیات گفت.
منابع: مکتب تفکیک – استاد محمد رضا حکیمی – انتشارات دلیل ما
میرزا جواد آقا تهرانی – ایمان عبداللهیان – انتشارات مؤسسه معارف امام رضا علیه السلام
ابنا
