آیت الله ملاحسینقلی همدانی
فقیه، حکیم، فیلسوف و عارف بزرگ شیعه «حضرت آیت الله ملاحسینقلی همدانی» در سال 1239 هجری قمری در روستایی در همدان به دنیا آمد. نسب آخوند همدانی به «جابر بن عبدالله انصاری» صحابی مشهور پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌رسد.
تحصیلات
مرحوم آخوند ملاحسینقلی همدانی بعد از گذراندن دوران کودکی ا توجه به علاقه پدرش که مردی با خدا بود به فراگیری علوم دینیه مشغول شد و وارد حوزه علمیه تهران شد و بعد از فراگیری مقدمات در دروس سطح شرکت کرد و از محضر مرحوم شیخ عبدالحسین تهرانی معروف به شیخ العراقین استفاده کرد.
بعد از مدتی که در تهران مشغول بود به خاطر علاقه و رغبتی که به علوم عقلی و حکمی پیدا کرد به سبزوار عزیمت کرد تا از محضر آخوند ملاهادی سبزواری استفاده کند. سپس به روستای خود بازگشت و در آنجا به ترویج و تبلیغ احکام و شریعت شیعی پرداخت.
سپس مرحوم ملا حسینقلی برای تکمیل مدارج علمی و اخلاقی، عازم عتبات عالیات شد. و در هنگام ورود به نجف در درس مرحوم شیخ مرتضی انصاری که مرجعیت کل شیعیان جهان را به عهده داشت حاضر شد و سالهای زیادی از ایشان درس گرفت.
آیت الله همدانی در کنار تعلیم علم و دانش، از پرورش روح نیز غفلت نکرد و همواره در فکر استادی بود که او را در این راه راهنمایی کند. به همین منظور به خدمت آقاسید علی شوشتری رسیده و از ایشان درخواست کرد تا او را در جمع شاگردان اخلاقی خود جای دهد، که ایشان نیز پذیرفت. روح لطیف ملا حسینقلی همدانی موجب شد که استاد اخلاقش، سیدعلی شوشتری عنایت ویژهای به او داشته باشد.
شاگردان
ملاحسینقلی همدانی شاگردان بسیاری پرورش داد که اکثرا از عرفاء و علماء و فضلای معروف و مشهور زمان خود و مابعد بودهاند. برخی از آن بزرگان عبارتند از:
آقا سیخ محمد بهاری همدانی، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، سید احمد کربلایی طهرانی، سید محمد سعید حبوبی، سید عبدالحسین موسوی لاری، سید جمال الدین اسدآبادی، سید حسن صدر الدین عاملی،، شیخ محمد باقر نجمآبادی، آقا سید کمال دولت آبادی، سید علی همدانی، سید ابوالقاسم اصفهانی، سید محمد تقی اصفهانی، شیخ آقا رضا تبریزی، حاج شیخ علی قمی، سید محمد تقی شاه عبدالعظیمی، سید محمود طالقانی نجفی، شیخ موسی شراره عاملی، سید عبدالغفار مازندرانی، شیخ باقر قاموسی نجفی،، سید محسن امین عاملی، سید مهدی حکیم نجفی، میرزا باقر قاضی طباطبایی، سید مرتضی کشمیری، آقا سید علی عرب و بسیاری از بزرگان دیگر.
آثار و تالیفات
گرچه بیشتر وقت آخوند همدانی در تربیت انسانهای صالح بود و لی با این حال، آثار مکتوبی نیز از ایشان به جای مانده است که عبارتند از:
تقریرات دروس فقه و اصول شیخ انصاری، صلاة المسافر، تقریرات درس فقه خود ایشان،، امالی در باب اخلاق،، تقریرات درس آقا سید علی شوشتری، مکاتبات و دستورالعمل‌ها.
در کلام دیگران
میرزا جواد آقا ملکی تبریزی:"او حکیمی عارف، معلمی نیکوکار و طبیب کاملی بود که بهسان او ندیدم."
علامه طباطبایی:"سیصد نفر از اولیای الهی، در محضر انور مرحوم آخوند همدانی، تربیت شدهاند."
سید حسن صدر:"جمال سالکان راه وصال، نخبه فقیهان ربانی، استوانه حکیمان و متکلمان، برگزیده محققان و اصولیان. او، عالم باللّه و به احکام اللّه بود سیرت او، چونان سید بن طاووس بود. از فتوا دادن، دامن گرفت، حتی نماز جماعت در مساجد و محافل عمومی نخواند. در خانه با برخی مقربان نماز جماعت می‌گذارد."
سد محسن امین عاملی:"لم یکن فی زمانه و لا قبله بسنین ولابعده کذالک آیات فیمن یماثله فی علم الاخلاق وتهذیب النفوس"
آقا بزرگ تهرانی:"او را از اعاظم عالمان، اکابر فقیهان شیعه و خاتم علمای اخلاق در عصر خویش بود... آخوند، در علم اخلاق، در مرتبهای بسیار بلند و توصیفناپذیر قرار داشت. دورهای طولانی گذشته و کسی مانند او در علم اخلاق و تهذیب نفس پیدا نشده است"
برخی سفارشات اخلاقی
آخوند ملا حسینقلی همدانی، برای هدایت و راهنمایی شاگردانش همواره دستورالعملهایی میداد که به برخی از آن نکات و کلامات گهربار اشاره میکنیم:
ــ گناهان کبیره را یاد بگیر و آنها را ترک نما.
ــ دور و بر"غیبت"و"دروغ"و"اذیت کردن دیگران"نگرد.
ــ البته و البته از غذای حرام فرار کن و غیر از غذای حلال، مخور. غذا را به قدر حاجت بخور.
ــ از یاد مرگ غافل مشو.
ــ در محضر الهی، با ادب باش و احترام محضر شریف او را مراعات کن. همیشه متوجه بزرگی خداوند و حقارت و کوچکی خود، بینیازی او و حاجتمندی خود باش.
ــ مهمترین چیز برای طالب قرب، سعی و تلاش تمام در ترک معصیت است.
ــ بسیار دقت کنید که مبادا، اذیت و آزاری از شما به دیگران برسد.
ــ در برآورده شدن حاجات مسلمانان، به ویژه، علمای با تقوا، سعی فراوان نمایید.
ــ هر گاه در مسائل علمی به مشکلی برخورد کردید، به خدا پناه ببرید و با تضرع و زاری، به او متوسل شوید.
وفات
عالم و عارف بزرگ آخوند ملا حسینقلی همدانی پس از عمری تلاش در راه ترویج دین و اخلاق در بیست و هشتم شعبان سال 1311 هجری قمری در کربلای معلی از دنیا رفت و بعد از تشییع باشکوهی پیکر شریفش در صحن مطهر امام حسین(علیه السلام) به خاک سپرده شد.
.....................
منابع:
1. سیمای فرزانگان، رضا مختاری، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
2. نقباء البشر، شیخ آقابزرگ تهرانی.
3. مجله حوزه، شماره هفتاد و سوم.
4. نشریه گلبرگ، شماره شصتم.
نویسنده: سیدمحمد ناظمزاده قمی
سایت ابنا
