آشنایی با فرزانگان:ملاعبدالله شوشتری
عزالدّین عبداللّه بن حسین شوشتری (تستری) از علمای منقول و معقول شیعی، رجالی و زاهد و عارف و از معاصرین شیخ بهایی در شوشتر به دنیا آمد.
مقام علمی
ملا عبدالله شوشتری بعد از دوران کودکی و نوجوانی برای کسب علم و فضل به عتبات عالیات مشرف شد و از اساتید بزرگی همچون محقق و مقدس اردبیلی و همچنین محقق ثانی کسب فیض نمود.
ملا عبدالله بعد از سی سال از نجف اشرف به ایران آمد و اصفهان را که حوزه بزرگی شده بود را برای اقامت برگزید. ایشان از اساتید بزرگ آن دیار شد و شاگردان بسیار بزرگی را پروراند از آن جمله: علامه مجلسی، میرداماد، محقق خوانساری، محقق سبزواری، محقق شیروانی و....
تالیفات این مرد بزرگ نیز برای اهل فن بسیار مفید است، که از جمله آثار ایشان عبارتند از: تتمیم فی شرح قواعد علامه، شرح ارشاد علامه، شرح الفیه شهید، حاشیه مختصر عضدی، رساله فی عینیة صلاة الجمعة و....
در کلام دیگران
جناب مجلسی در وصف استاد بزرگوارش یعنی ملاعبدالله شوشتری اینگونه مینویسد:"شیخ ما و شیخ همه طایفه امامیه علامه محقق و مدقق زاهد و پرهیزکار، عالم به علم رجال و اخبار، که در اصول فقهی کسی به پایه او نیست...."
محدث بزرگوار قمی نیز در کتاب شریف فواید اینگونه آورده است:"عزالدین شیخ اجل مربی فقها و محدثین، تاج زهاد و ناکسین جامع معقول و منقول و مجتهدی در فروع و اصول...."
شاه عباس نیز در باب تحکیم موقعیت ملا عبدالله حکمی صادر نموده که در آن این گونه آورده است:"مقرر فرمودیم که ارباب مراتب و مناصب و حکام و کلانتران و کدخدایان امصار و قرایا توفیر و تمکین او نمایند و در اجرای اوامر شرعیّه مطاوعت و متابعت او کنند و شکر و شکایت او را مؤثر و منتج شمارند."
آثار ماندگار
مرحوم ملاعبدالله در امور خیریه و عام المنفعه نیز سرمشق روزگار بود. در قرن دهم و یازدهم در اصفهان، میدان امام، مدرسه ملا عبدالله و مدرسه شیخ لطفالله در نقش جهان به اشاره وی بنا شد و ایشان در همان مکان نیز تدریس و ترویج مینمود.
مرحوم شوشتری به جز تدریس، در آن جا اقامه نماز هم مینمود. تلاشهای فراوان شوشتری در توسعه دانشهای شیعی بهخصوص فقه و اصول به نحوی بوده است که نوشتهاند در اوّل ورود او به اصفهان پنجاه طلبه علوم دینی در آن شهر نبوده است ولی در حین وفات او بیش از هزار نفر از اَکابر و فضلا در اصفهان تعلیم یافته و مجتمع بودهاند. یک باستانشناس فرانسوی از قول"شاردن"آن را بزرگترین و غنیترین مدرسه اصفهان در زمان صفویه دانسته است.
حتی گفته شده که ملاّ عبداللّه مدتی نیز شیخ الاسلام اصفهان و مرجع رسیدگی به امور فقهی و قضایی شهر بوده است.
همچنین مرحوم ملاعبدالله شوشتری چند سالی نیز به مشهدالرضا مشرف شده و در آنجا نیز در تجدید بنای حرم مطهر، مساجد و مدارس و خرابیهایی که از هجوم وحشیانه ازبکان پدید آمده بود، نقش موثری داشت.
مقام اخلاقی
علامه شوشتری در تمام عمر اعمالش بر مدار واجب و مستجب دور میزد. مردی ذاکر و اهل تهجد بود نماز شبش ترک نمیشد.
صاحب حدایق به نقل از اساتید خود میگوید:"شبی تا صبح با عدهای از علما به منزل شیخ بهایی تا به سحرگاهان به بحث و مذاکرات علمی نشستند قبل از اذان از حضار اجازه مرخصی خواست حضار مخصوصا شیخ بهایی به او اصرار نمودند بمانید تا به فضل جماعت شما نیز بهره مند باشیم از حضار اصرار به ماندن و او اصرار به رفتن یکی از شاگردان او میگوید بعدا از مرحوم شوشتری پرسیدم چرا آن شب برای اقامه جماعت صبحگاهی به خانۀ شیخ بهایی نماندید جواب داد به خود اندیشیدم که اگر علامه ثانی شیخ بهایی به من اقتدا کند وضع حالم با سایر احوال در مقابل کاشف الاسرار یکی نخواهد بود."
وفات
سرانجام ملاّ عبداللّه شوشتری در دهه اول و یا 26 محرم الحرام سال 1021 قمری در اصفهان از دنیا رفت و در مسجد جامع اصفهان توسط میر محمّد باقر داماد نماز گذارده شد و بعد از کمتر از یک سال که پیکر ایشان به صورت امانت در امامزاده اسماعیل به خاک سپرده شده بود به کربلای معلی انتقال داده شد و در جوار مرقد منور حضرت سید الشهداء حسین بن علی(علیه السلام) مدفون گشت.
منابع
ریاض العلما و حیاض الفضلا، عبدالله افندی، آستان قدس، مشهد.
تاریخ عالم آرای عباسی، اسکندر بیگ منشی، کتابفروشی اسلامیه، تهران.
ریحانة الادب، محمد علی مدرس خیابانی تبریزی، انتشارات علمی، تهران.
روضات الجنات، میر محمدباقر خوانساری، ترجمه شیخ محمدباقر ساعدی، نشر اسلامیه، تهران.
گردآوری و تنظیم: سیدمحمد ناظمزاده قمی
سایت ابنا
