معنای حروف الفباء در حدیثی از امام علی علیه السلام
حضرت حسین بن علی (علیه السلام) فرمودند:
یکی از یهودیان به خدمت رسول خدا (صلی الله وعلیه وآله و سلم) آمد و امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) نیز در نزد آن حضرت بودند، آن یهودی از رسول خدا (صلی الله وعلیه وآله و سلم) پرسیدند: که حروف هجاییه (الفبا) چه فایده ای دارند؟
رسول خدا (صلی الله وعلیه وآله و سلم) به علی(علیه السلام) فرمودند: که علی (علیه السلام) جان جواب او را بده و در حقشان این چنین دعا نمودند: که بار خدایا علی(علیه السلام) را موفق نما و در کارش محکم و استوار گردان، پس علی بن ابی طالب (علیه السلام) فرمودند: که هیچ حرفی از حروف الفباء نیست مگر آنکه، آن نامی از نامهای خداوند بلند مرتبه است، سپس فرمودند:......
اما الف اللَّهُ است که هیچ خدایی جز او نیست و او زنده و قیوم است،
اما باء باقی است بعد از نابودی خلق خویش و
اما تاء توّاب است یعنی توبه پذیری است که توبه بندگانش را می‌پذیرد و
اما ثاء ثابتی است که موجود است یعنی همان آیه که یُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا خداوند کسانی را که ایمان آوردند در زندگی دنیا به سخن ثابت برقرار می‌کند و
اما جیم جلّّّ ثناؤه و تقدست اسماؤه یعنی ستایشش بسیار بزرگ و نامهایش پاک و پاکیزه است و
اما حاء حقی است که حیّ و حلیم است یعنی خداوندی بر حق و زنده و بردبار و
اما خاء خبیر و آگاهست به آنچه بندگان می‌کنند و
اما دال دیّّان و پاداش دهنده روز جزا است و
اما ذال ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ است که صاحب جلال و اکرام است و
اما راء ریوف و مهربانست به بندگان خویش و
اما زاء زینت و آرامش معبودین است و
اما سین سمیع و بصیر است یعنی شنوای بینا و
اما شین شاکر است که بندگان مؤمن خود را شکر می‌کند یعنی جزای شکر می‌دهد و
اما صاد صادق است در وعده و وعید خویش و
اما ضاد ضار و نافع است یعنی زیان رساننده و نفع بخشنده و
اما طاء طاهر و مطهّر است یعنی پاک و پاک گردانیده شده و
اما ظاء ظاهر و هویدا است که آشکارکننده آیات خود است و
اما عین عالم و دانا است به بندگان خویش و
اما غین غیاث المستغیثین و فریادرس فریاد خواهانست از همه آفریدگانش و
اما فاء فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوی شکافنده دانه و هسته خرما است و
اما قاف قادر و توانا است بر همه آفریدگانش و
اما کاف کافی و کفایت کننده ای است که کسی او را همتا نبوده و نخواهد بود و نه زاده و نه زاییده شده است و
اما لام لطیف و صاحب لطف به بندگانش است و
اما میم مالک الملک و خداوند مملکت و پادشاهی است و
اما نون نور و روشنی آسمانها از نور عرش او است و
اما واو واحد و یکتاییست که یگانه صمد است نه زاده و نه زاییده شده است و
اما هاء هادی و راهنما برای خلقش است و
اما ((لام الف)) لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وحده لا شریک له یعنی خدایی جز خدای واحد و بی شریک نیست و
اما یاء ید و دست خدا است که بر سر خلق خود گشوده ؛
پس رسول خدا صلی الله وعلیه وآله و سلم فرمودند: که این همان سخنی است که خداوند بلند مرتبه برای خود پسندیده از همه آفریدگانش(یعنی همه باید اینگونه که علی بن ابیطالب(علیه السلام) حروف الفباء را تفسیر فرمودند بپذیرند) پس از آن، یهودی مسلمان شد.
التوحید (للصدوق) ؛ ؛ ص۲۳۴
متن عربی روایت:
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمُقْرِیُ الْحَاکِمُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْمُقْرِیُ الْجُرْجَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْمَوْصِلِیُّ بِبَغْدَادَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَاصِمٍ الطَّرِیفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو زَیْدٍ عَیَّاشُ بْنُ یَزِیدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکَحَّالُ مَوْلَی زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی یَزِیدُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ: جَاءَ یَهُودِیٌّ إِلَی النَّبِیِّ ص وَ عِنْدَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع فَقَالَ لَهُ مَا الْفَایِدَةُ فِی حُرُوفِ الْهِجَاءِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ ع أَجِبْهُ وَ قَالَ اللَّهُمَّ وَفِّقْهُ وَ سَدِّدْهُ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع مَا مِنْ حَرْفٍ إِلَّا وَ هُوَ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ قَالَ أَمَّا الْأَلْفُ فَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ أَمَّا الْبَاءُ فَالْبَاقِی بَعْدَ فَنَاءِ خَلْقِهِ وَ أَمَّا التَّاءُ فَالتَّوَّابُ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ أَمَّا الثَّاءُ فَالثَّابِتُ الْکَایِنُ- یُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا الْآیَةَ وَ أَمَّا الْجِیمُ فَجَلَّ ثَنَاؤُهُ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ وَ أَمَّا الْحَاءُ فَحَقٌّ حَیٌّ حَلِیمٌ وَ أَمَّا الْخَاءُ فَخَبِیرٌ بِمَا یَعْمَلُ الْعِبَادُ وَ أَمَّا الدَّالُ فَدَیَّانٌ یَوْمَ الدِّینِ وَ أَمَّا الذَّالُ فَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ وَ أَمَّا الرَّاءُ فَرَءُوفٌ بِعِبَادِهِ وَ أَمَّا الزَّایُ فَزَیْنُ الْمَعْبُودِینَ وَ أَمَّا السِّینُ فَالسَّمِیعُ الْبَصِیرُ وَ أَمَّا الشِّینُ فَالشَّاکِرُ لِعِبَادِهِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَمَّا الصَّادُ فَصَادِقٌ فِی وَعْدِهِ وَ وَعِیدِهِ وَ أَمَّا الضَّادُ فَالضَّارُّ النَّافِعُ وَ أَمَّا الطَّاءُ فَالطَّاهِرُ الْمُطَهِّرُ وَ أَمَّا الظَّاءُ فَالظَّاهِرُ الْمُظْهِرُ لِآیَاتِهِ وَ أَمَّا الْعَیْنُ فَعَالِمٌ بِعِبَادِهِ وَ أَمَّا الْغَیْنُ فَغِیَاثُ الْمُسْتَغِیثِینَ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِهِ وَ أَمَّا الْفَاءُ فَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوی وَ أَمَّا الْقَافُ فَقَادِرٌ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ وَ أَمَّا الْکَافُ فَالْکَافِی الَّذِی لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ وَ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ أَمَّا اللَّامُ فَ لَطِیفٌ بِعِبادِهِ وَ أَمَّا الْمِیمُ فَمالِکُ الْمُلْکِ وَ أَمَّا النُّونُ فَنُورُ السَّمَاوَاتِ مِنْ نُورِ عَرْشِهِ وَ أَمَّا الْوَاوُ فَوَاحِدٌ أَحَدٌ صَمَدٌ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ أَمَّا الْهَاءُ فَهَادٍ لِخَلْقِهِ وَ أَمَّا اللَّامُ أَلِفٌ فَلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَمَّا الْیَاءُ فَیَدُ اللَّهِ بَاسِطَةٌ عَلَی خَلْقِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص هَذَا هُوَ الْقَوْلُ الَّذِی رَضِیَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَفْسِهِ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِهِ فَأَسْلَمَ الْیَهُودِیُّ.
شیعه نیوز
