محدث بزرگ احمد نجاشی
شخصیتشناس شهیر ابوالحسین احمد بن علی نجاشی، صاحب کتاب شریف"رجال نجاشی"در صفر سال 372 هجری قمری در شهر بغداد به دنیا آمد. پدرش علی بن احمد خود از بزرگان روایی شیعه محسوب میشود
مقام علمی
مرحوم نجاشی از کودکی و به سفارش پدر در مدارس علمیه بغداد به فراگیری علوم دینی پرداخت. از خردسالی با فرزندان علمای بنام دوست میشد و همراه آنان به محضر برزگان میرفت و از نزدیک مطالب زیادی میشنید. از جمله اساتیدی که در کودکی خدمتش رسید هارون بن موسی تلعکبری از شخصیتهای درخشان شیعی و محدث بود که هنوز نجاشی سیزده ساله بود که این شخصیت محدث از دنیا رفت.
نجاشی از محضر اساتید و بزرگان بسیاری کسب فیض نموده و آرام آرام به شناخت راویان بزرگ شیعه آشنایی پیدا کرده است که برخی از اساتیدش عبارتند از:
شیخ مفید، که نجاشی در محضر چنین اندیشمندی سالیان زیادی استفاده برده است و بیشتر کتابهای جعفربن محمد قولویه استاد شیخ مفید را نزد او خوانده است.
پس از درگذشت شیخ مفید پیشوایی شیعیان به سید مرتضی منتقل شد، که نجاشی سالیان متمادی نیز در درس سید مرتضی حاضر شد.
دیگراساتیدش: علی بن احمد بن عباس نجاشی پدر نجاشی، احمد بن محمد بن عمران معروف به ابن جندی، احمد بن محمد بن موسی معروف به ابن وصلت اهوازی، احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز معروف به ابن عبدون، احمد بن علی بن عباس سیرافی معروف به ابن نوح سیرافی، ابواسحاق ابراهیم بن مخلد، حسن بن احمد بن محمد معروف به ابن هیثم عجلی، ابوعبدالله حسین بن عبیدالله غضایری، حسین بن جعفر بن محمد مخزومی معروف به ابن خمری، علی بن احمد بن محمد قمی معروف به ابن ابی جید، محمد بن علی بن یعقوب معروف به ابولفرح قنایی کاتب و بسیاری از علمای برجسته دیگر.
کتاب «فهرست» یا «رجال نجاشی»
این کتاب از برترین آثار شیعی در فن علم رجال است که نجاشی این اثر ماندگارش را در زمان حیات استادش سید مرتضی نگاشته است، تا جایی که سید مرتضی در یکی از جلسات درس، از سخن آن دسته از مخالفان که شیعه را به نداشتن آثار و سابقه علمی سرزنش میکردند اظهار ناراحتی میکند و همین مسأله سبب میشود که نجاشی با تصمیم و اراده جدی دست به تحقیق زند و دانشوران شیعی و آثار ارزشمند آنان را معرفی کند.
کتاب رجال نجاشی حاوی نام 1270 فرزانه از محدثان و علمای شیعی است که در بیشتر موارد، سلسله سند از نجاشی تا راوی و شخصیتی که به معرفی و آثار او پرداخته، ذکر شده است. نجاشی در این کتاب به شناساندن آثار، کنیه، القاب، نیاکان و محل سکونت و زندگی علمای بزرگ پرداخته است. از این رو نام این مجموعه"فهرست"معروف به"رجال نجاشی"است.
البته جناب نجاشی غیر از این اثر مشهور کتابهای دیگری نیز داشته است که متأسفانه این نوشتهها در دست نمیباشد: الجمعه درباره وظایف و اعمال عبادی در روز جمعه، الکوفه در معرفی آثار و اماکن تاریخی شهر کوفه و نیز فضیلت آنها است و مختصر الانوار و مواضع النجوم.
هجرت و وفات
مرحوم نجاشی با از بین رفتن حوزه فرهنگ شیعی و بر اثر کهولت و گرمای زیاد و نیز علاقه قلبی که نسبت به خاندان رسالت داشت در سال 448 قمری بغداد را ترک کرد و به روستای مطیه در شمال بغداد نزدیک سامراء هجرت کرد.
سرانجام در هجدهم جمادیالاول سال 450 هجری قمری در همین روستا از دنیا رفت و در همانجا به خاک سپرده شد.
منابع
طبقات اعلام الشیعه، آقا بزرگ تهرانی، انتشارات اسماعیلیان، قم
روضات الجنات، محمد باقر خوانساری، انتشارات اسلامیه، تهران
ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، عبدالله افندی، آستان قدس رضوی، مشهد
نویسنده: سید محمد ناظم زاده قمی
سایت ابنا
