البُکاءُ وَالإِبکاءُ عَلی سَیِّدِ الشُّهَداءِ علیه السلام وأصحابِهِ - گریستن و گریاندن بر سیّد الشهدا علیه السلام و یارانش
الحَثُّ عَلَی الحُزنِ وَالبُکاءِ وَالجَزَعِ عَلَیهِم - تشویق به اندوه و گریه و بی تابی بر شهیدان کربلا
۱- ۲۷۶۷.ثواب الأعمال عن هارون بن خارجة عن أبی عبد اللّهأنَا قَتیلُ العَبرَةِ قُتِلتُ مَکروبا [۱] وحَقیقٌ عَلَی اللّه ِ أن لا یَأتِیَنی مَکروبٌ إلّا رَدَّهُ وقَلَبَهُ إلی أهلِهِ مَسرورا. [۲]
ثواب الأعمال (ـ به نقل از هارون بن خارجه از امام صادق علیه السلام: من کشته اشکم. من اندوهناک کشته شدم و بر خداست که هیچ غم زده ای نزد من نیاید مگر این که او را شادمان به خانواده اش برگرداند.
۲- ۲۷۶۸.الکافی عن عیسی بن أبی منصور:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّه ِ علیه السلام یَقولُ: نَفَسُ المَهمومِ لَنا المُغتَمِّ لِظُلمِنا تَسبیحٌ وهَمُّهُ لِأَمرِنا عِبادَةٌ وکِتمانُهُ لِسِرِّنا جِهادٌ فی سَبیلِ اللّه ِ. [۳]
الکافی (ـ به نقل از عیسی بن ابی منصور ـ): از امام صادق علیه السلام شنیدم که می‌فرمود: «نفَس فرد غمگین که به خاطر ستم بر ما غصّه دار است تسبیح است و اندوهش برای کار ما عبادت به شمار می‌رود و راز ما را نگه داشتن جهاد در راه خداست.»
۳- ۲۷۶۹.الأمالی للطوسی عن معاویة بن وهب عن جعفر بن محمّدکُلُّ الجَزَعِ وَالبُکاءِ مَکروهٌ سِوَی الجَزَعِ وَالبُکاءِ عَلَی الحُسَینِ علیه السلام فَإِنَّهُ فیهِ مَأجورٌ. الأمالی طوسی (ـ به نقل از معاویة بن وهب از امام صادق علیه السل: هر بی تابی و گریه ای ناپسند است جز بی تابی و گریه بر حسین علیه السلام که پاداش هم دارد.
۴- ۲۷۷۱.عیون أخبار الرضا علیه السلام عن الحسن بن علیّ بنمَن تَذَکَّرَ مُصابَنا فَبَکی وأبکی لَم تَبکِ عَینُهُ یَومَ تَبکِی العُیونُ.[۴]
عیون أخبار الرضا علیه السلام (ـ به نقل از حسن بن علی بن فضّال از امام رضا علیه: هر کس مصیبت‌های ما را یاد کند و بگرید و بگِریانَد چشم او در روز گریان بودن چشم ها گریان نمی‌شود[۵].
ثَوابُ البُکاءِ عَلَیهِم ثواب گریه کردن بر آنان
۵- ۲۷۷۳.الخصال بإسناده عن أمیر المؤمنین علیه السلام:کُلُّ عَینٍ یَومَ القِیامَةِ باکِیَةٌ وکُلُّ عَینٍ یَومَ القِیامَةِ ساهِرَةٌ إلّا عَینَ مَنِ اختَصَّهُ اللّه ُ بِکَرامَتِهِ وبَکی عَلی ما یُنتَهَکُ مِنَ الحُسَینِ وآلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام[۶].
الخصال (ـ با سند خود از امیر مؤمنان علیه السلام ـ): همه چشم ها در قیامت گریان و بیدارند جز چشمی که مشمول کرامت ویژه خدا باشد و به خاطر شکسته شدن حریم حسین علیه السلام و خاندان محمّد صلی الله علیه و آله گریه کرده باشد.
۶- ۲۷۷۴.الأمالی للمفید عن الربیع بن المنذر عن أبیه عن الما مِن عَبدٍ قَطَرَت عَیناهُ فینا قَطرَةً أو دَمَعَت عَیناهُ فینا دَمعَةً إلّا بَوَّأَهُ اللّه ُ بِها فِی الجَنَّةِ حُقُبا [۷].[۸]
الأمالی مفید (ـ به نقل از ربیع بن منذر از پدرش از امام حسین ع): هیچ کس قطره اشکی برای ما نریخت و با چشمانش در راه ما گریه نکرد مگر این که خداوند او را روزگارانی در بهشت بهرمند می‌گرداند.
۷- ۲۷۷۵.ثواب الأعمال عن مُحَمَّد بن مسلم عن أبی جعفر [الکانَ عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیهماالسلامیَقولُ: أیُّما مُؤمِنٍ دَمَعَت عَیناهُ لِقَتلِ الحُسَینِ علیه السلام حَتّی تَسیلَ عَلی خَدِّهِ بَوَّأَهُ اللّه ُ تَعالی بِها فِی الجَنَّةِ غُرَفا یَسکُنُها أحقابا وأیُّما مُؤمِنٍ دَمَعَت عَیناهُ حَتّی تَسیلَ عَلی خَدِّهِ فیما مَسَّنا مِنَ الأَذی مِن عَدُوِّنا فِی الدُّنیا بَوَّأَهُ اللّه ُ فِی الجَنَّةِ مُبَوَّأَ صِدقٍ. وأیُّما مُؤمِنٍ مَسَّهُ أذیً فینا فَدَمَعَت عَیناهُ حَتّی تَسیلَ عَلی خَدِّهِ مِن مَضاضَةِ [۹] ما اُوذِیَ فینا صَرَفَ اللّه ُ عَن وَجهِهِ الأَذی وآمَنَهُ یَومَ القِیامَةِ مِن سَخَطِهِ وَالنّارِ. [۱۰]
ثواب الأعمال (ـ به نقل از محمّد بن مسلم از امام باقر علیه السل): علی بن الحسین (زین العابدین) علیه السلام می‌فرمود: «هر مؤمنی که چشمش برای کشته شدن حسین علیه السلام چنان اشک بریزد که به صورتش روان شود خداوند متعال در بهشت برایش اتاق‌هایی فراهم می‌کند که روزگارانی را در آنها سپری نماید و هر مؤمنی که چشمانش به خاطر آزاری که ما در دنیا از دشمنانمان دیدیم اشک بریزد و اشکش بر چهره اش جاری گردد خداوند جایگاهی راستین را برایش در بهشت فراهم می‌کند و هر مؤمنی که در راه ما آزار ببیند و چشمانش از دردِ آزاری که در راه ما دیده اشک بریزد تا بر گونه اش روان شود خداوند صورتش را از آزار نگه می‌دارد و در روز قیامت او را از خشم خود و آتش در امان نگه می‌دارد.»
۸- ۲۷۷۶.ثواب الأعمال عن أبی هارون المکفوف عن أبی عبد اللمَن ذُکِرَ الحُسَینُ علیه السلام عِندَهُ فَخَرَجَ مِن عَینَیهِ مِقدارُ جَناحِ ذُبابَةٍ کانَ ثَوابُهُ عَلَی اللّه ِ عَزَّ وجَلَّ ولَم یَرضَ لَهُ بِدونِ الجَنَّةِ. [۱۱]
ثواب الأعمال (ـ به نقل از ابو هارون مکفوف از امام صادق علیه السلام): هر کس در نزد او از حسین علیه السلام یاد شود و از چشمانش به اندازه بال مگسی اشک خارج شود ثوابش بر عهده خدای عزوجل خواهد بود و خدا برایش به چیزی جز بهشت رضایت نمی‌دهد.
۹- ۲۷۷۷.کامل الزیارات عن علیّ بن أبی حمزة عن أبی عبد اللإنَّ البُکاءَ وَالجَزَعَ مَکروهٌ لِلعَبدِ فی کُلِّ ما جَزِعَ ما خَلَا البُکاءَ وَالجَزَعَ عَلَی الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیهماالسلام فَإِنَّهُ فیهِ مَأجورٌ. [۱۲]
کامل الزیارات (ـ به نقل از علی بن ابی حمزه از امام صادق علیه السلام): گریه و بی تابی برای انسان در باره هر چه بی تابی کند ناپسند است جز گریه و بی تابی بر حسین بن علی علیه السلام که برای آن پاداش هم دارد.
۱۰- ۲۷۷۸.الأمالی للطوسی عن مُحَمَّد بن مسلم عن أبی عبد الإنَّ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه السلام عِندَ رَبِّهِ عَزِّ وجَلَّ یَنظُرُ إلی مَوضِعِ مُعَسکَرِهِ ومَن حَلَّهُ مِنَ الشُّهَداءِ مَعَهُ ویَنظُرُ إلی زُوّارِهِ وهُوَ أعرَفُ بِحالِهِم وبِأَسمایِهِم وأسماءِ آبایِهِم وبِدَرَجاتِهِم ومَنزِلَتِهِم عِندَ اللّه ِ عَزَّ وجَلَّ مِن أحَدِکُم بِوَلَدِهِ وإنَّهُ لَیَری مَن یَبکیهِ فَیَستَغفِرُ لَهُ ویَسأَلُ آباءَهُ علیهم السلام أن یَستَغفِروا لَهُ. ویَقولُ: لَو یَعلَمُ زایِری ما أعَدَّ اللّه ُ لَهُ لَکانَ فَرَحُهُ أکثَرَ مِن جَزَعِهِ [۱۳] وإنَّ زایِرَهُ لَیَنقَلِبُ وما عَلَیهِ مِن ذَنبٍ. [۱۴]
الأمالی طوسی (ـ به نقل از محمّد بن مسلم از امام صادق علیه السلام): حسین بن علی علیه السلام در پیشگاه پروردگارت به اردوگاهش و هر شهیدی که با او در آن بوده نگاه می‌اندازد و به زائرانش نیز نگاه می‌کند ـ و او به حال آنها و به نامشان و نام پدرانشان و درجاتشان و جایگاهشان در پیشگاه خدای عزوجل داناتر از هر یک از شما به حال فرزندش است ـ و او گریه کننده اش را می‌بیند و برایش درخواست آمرزش می‌کند و از پدرانش علیهم السلام درخواست می‌کند که برای او درخواست آمرزش کنند و می‌فرماید: «زائر من اگر می‌دانست که خداوند چه چیزی را برایش فراهم کرده خوش حالی اش بیش از بی تابی اش بود». زائر حسین علیه السلام باز می‌گردد در حالی که گناهی برای او نیست.
۱۱- ۲۷۷۹.کامل الزیارات عن عبد اللّه بن بکیر الأرجانی عن أإنَّهُ [أیِ الحُسَینَ علیه السلام ]لَیَنظُرُ إلی زُوّارِهِ وهُوَ أعرَفُ بِهِم وبِأَسماءِ آبایِهِم وبِدَرَجاتِهِم وبِمَنزِلَتِهِم عِندَ اللّه ِ مِن أحَدِکُم بِوَلَدِهِ وما فی رَحلِهِ [۱۵] وإنَّهُ لَیَری مَن یَبکیهِ فَیَستَغفِرُ لَهُ رَحمَةً لَهُ ویَسأَلُ أباهُ الاِستِغفارَ لَهُ. ویَقولُ: لَو تَعلَمُ أیُّهَا الباکی ما اُعِدَّ لَکَ لَفَرِحتَ أکثَرَ مِمّا جَزِعتَ فَیَستَغفِرُ لَهُ کُلُّ مَن سَمِعَ بُکاءَهُ مِنَ المَلایِکَةِ فِی السَّماءِ وفِی الحایِرِ [۱۶] ویَنقَلِبُ وما عَلَیهِ مِن ذَنبٍ. [۱۷]
کامل الزیارات (ـ به نقل از عبد اللّه بن بُکَیر اَرْجانی از امام): حسین علیه السلام به زائرانش نظر می‌اندازد ـ و او به حال آنها و به نام پدرانشان و درجاتشان و جایگاهشان در پیشگاه خداوند داناتر است از هر یک از شما به حال فرزندش و آنچه در خانه اش هست ـ و گریه کننده اش را می‌بیند و برایش از سرِ رحمت درخواست آمرزش می‌کند و از پدرانش علیهم السلام می‌خواهد که برای او درخواست آمرزش کنند و می‌فرماید: «ای گریه کننده! اگر آنچه را که برائت فراهم شده می‌دانستی خوش حالی ات بیش از بی تابی ات بود». پس هر یک از فرشتگان آسمان و فرشتگان حایر (حَرَم) حسینی که صدای گریه او را می‌شنود برایش درخواست آمرزش می‌کند و زائر در حالی باز می‌گردد که گناهی ندارد.
۱۲- ۲۷۸۰.کامل الزیارات عن مسمع بن عبد الملک کردین البصریقالَ لی أبو عَبدِ اللّه ِ علیه السلام: یا مِسمَعُ أنتَ مِن أهلِ العِراقِ أما تَأتی قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام قُلتُ: لا أنَا رَجُلٌ مَشهورٌ عِندَ أهلِ البَصرَةِ وعِندَنا مَن یَتبَعُ هَوی هذَا الخَلیفَةِ وعَدُوُّنا کَثیرٌ مِن أهلِ القَبایِلِ مِنَ النُّصّابِ وغَیرِهِم ولَستُ آمَنُهُم أن یَرفَعوا حالی عِندَ وَلَدِ سُلَیمانَ فَیُمَثِّلونَ بی. قالَ لی: أفَما تَذکُرُ ما صُنِعَ بِهِ قُلتُ: نَعَم قالَ: فَتَجزَعُ قُلتُ: إی وَاللّه ِ وأستَعبِرُ [۱۸] لِذلِکَ حَتّی یَری أهلی أثَرَ ذلِکَ عَلَیَّ فَأَمتَنِعُ مِنَ الطَّعامِ حَتّی یَستَبینَ ذلِکَ فی وَجهی. قالَ: رَحِمَ اللّه ُ دَمعَتَکَ أما أنَّکَ مِنَ الَّذینَ یُعَدّونَ مِن أهلِ الجَزَعِ لَنا وَالَّذینَ یَفرَحونَ لِفَرَحِنا ویَحزَنونَ لِحُزنِنا ویَخافونَ لِخَوفِنا ویَأمَنونَ إذا آمَنّا أما أنَّکَ سَتَری عِندَ مَوتِکَ حُضورَ آبایی لَکَ ووَصِیَّتَهُم مَلَکَ المَوتِ بِکَ وما یَلقَونَکَ بِهِ مِنَ البِشارَةِ أفضَلُ ومَلَکُ المَوتِ أرَقُّ عَلَیکَ وأشَدُّ رَحمَةً لَکَ مِنَ الاُمِّ الشَّفیقَةِ عَلی وَلَدِها. قالَ: ثُمَّ استَعبَرَ وَاستَعبَرتُ مَعَهُ. فَقالَ: الحَمدُ للّه ِِ الَّذی فَضَّلَنا عَلی خَلقِهِ بِالرَّحمَةِ وخَصَّنا أهلَ البَیتِ بِالرَّحمَةِ. یا مِسمَعُ! إنَّ الأَرضَ وَالسَّماءَ لَتَبکی مُنذُ قُتِلَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام رَحمَةً لَنا وما بَکی لَنا مِنَ المَلایِکَةِ أکثَرُ وما رَقَأَت [۱۹] دُموعُ المَلایِکَةِ مُنذُ قُتِلنا وما بَکی أحَدٌ رَحمَةً لَنا ولِما لَقینا إلّا رَحِمَهُ اللّه ُ قَبلَ أن تَخرُجَ الدَّمعَةُ مِن عَینِهِ فَإِذا سالَت دُموعُهُ عَلی خَدِّهِ فَلَو أنَّ قَطرَةً مِن دُموعِهِ سَقَطَت فی جَهَنَّمَ لَأَطفَأَت حَرَّها حَتّی لا یوجَدُ لَها حَرٌّ وإنَّ الموجَعَ قَلبُهُ لَنا لَیَفرَحُ یَومَ یَرانا عِندَ مَوتِهِ فَرحَةً لا تَزالُ تِلکَ الفَرحَةُ فی قَلبِهِ حَتّی یَرِدَ عَلَینَا الحَوضَ وإنَّ الکَوثَرَ لَیَفرَحُ بِمُحِبِّنا إذا وَرَدَ عَلَیهِ حَتّی أنَّهُ لَیُذیقُهُ مِن ضُروبِ الطَّعامِ ما لا یَشتَهی أن یَصدُرَ عَنهُ. یا مِسمَعُ! مَن شَرِبَ مِنهُ شَربَةً لَم یَظمَأ بَعدَها أبَدا ولَم یَستَقِ بَعدَها أبَدا وهُوَ فی بردِ الکافورِ وریحِ المِسکِ وطَعمِ الزَّنجَبیلِ أحلی مِنَ العَسَلِ وألیَنُ مِنَ الزَّبَدِ وأصفی مِنَ الدَّمعِ وأذکی مِنَ العَنبَرِ یَخرُجُ مِن تَسنیمٍ [۲۰] ویَمُرُّ بِأَنهارِ الجِنانِ یَجری عَلی رَضراضِ [۲۱] الدُّرِّ وَالیاقوتِ فیهِ مِنَ القُدحانِ أکثَرُ مِن عَدَدِ نُجومِ السَّماءِ یوجَدُ ریحُهُ مِن مَسیرَةِ ألفِ عامٍ قُدحانُهُ مِنَ الذَّهَبِ وَالفِضَّةِ وألوانِ الجَوهَرِ یَفوحُ فی وَجهِ الشّارِبِ مِنهُ کُلُّ فایِحَةٍ حَتّی یَقولَ الشّارِبُ مِنهُ: یا لَیتَنی تُرِکتُ هاهُنا لا أبغی بِهذا بَدَلاً ولا عَنهُ تَحویلاً. أما إنَّکَ ـ یا کِردینُ ـ مِمَّن تَروی مِنهُ وما مِن عَینٍ بَکَت لَنا إلّا نُعِّمَت بِالنَّظَرِ إلَی الکَوثَرِ وسُقِیَت مِنهُ مَن أحَبَّنا وإنَّ الشّارِبَ مِنهُ لَیُعطی مِنَ اللَّذَّةِ وَالطَّعمِ وَالشَّهوَةِ لَهُ أکثَرَ مِمّا یُعطاهُ مَن هُوَ دونَهُ فی حُبِّنا وإنَّ عَلَی الکَوثَرِ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام وفی یَدِهِ عَصاً مِن عَوسَجٍ [۲۲] یُحَطِّمُ بِها أعداءَنا فَیَقولُ الرَّجُلُ مِنهُم: إنّی أشهَدُ الشَّهادَتَینِ فَیَقولُ: اِنطَلِق إلی إمامِکَ فُلانٍ فَاسأَلهُ أن یَشفَعَ لَکَ فَیَقولُ: یَتَبَرَّأُ مِنّی إمامِیَ الَّذی تَذکُرُهُ فَیقولُ: اِرجِع إلی وَرایِکَ فَقُل لِلَّذی کُنتَ تَتَوَلّاهُ وتُقَدِّمُهُ عَلَی الخَلقِ فَاسأَلهُ إذا کاَنَ خَیرَ الخَلقِ عِندَکَ أن یَشفَعَ لَکَ فَإِنَّ خَیرَ الخَلقِ حَقیقٌ أن لا یُرَدَّ إذا شُفِّعَ فَیَقولُ: إنّی أهلِکُ عَطَشا فَیَقولُ لَهُ: زادَکَ اللّه ُ ظَمَأً وزادَکَ اللّه ُ عَطَشا. قُلتُ: جُعِلتُ فِداکَ! وکَیفَ یَقدِرُ عَلَی الدُّنُوِّ مِنَ الحَوضِ ولَم یَقدِر عَلَیهِ غَیرُهُ فَقالَ: وَرِعَ عَن أشیاءَ قَبیحَةٍ وکَفَّ عَن شَتمِنا أهلَ البَیتِ إذا ذَکَرَنا وتَرَکَ أشیاءَ اجتَری عَلَیها غَیرُهُ ولَیسَ ذلِکَ لِحُبِّنا ولا لِهَویً مِنهُ لَنا ولکِن ذلِکَ لِشِدَّةِ اجتِهادِهِ فی عِبادَتِهِ وتَدَیُّنِهِ ولِما قَد شُغِلَ نَفسُهُ بِهِ عَن ذِکرِ النّاسِ فَأَمّا قَلبُهُ فَمُنافِقٌ ودینُهُ النَّصبُ بِاتِّباعِ أهلِ النَّصبِ ووِلایَةِ الماضینَ. [۲۳]
کامل الزیارات (ـ به نقل از مِسمَع بن عبد الملک کِردین بصری ـ): امام صادق علیه السلام به من فرمود: «ای مِسمَع! تو عراقی هستی. آیا کنار قبر حسین علیه السلام می‌روی». گفتم: نه من مرد شناخته شده ای در میان مردم بصره هستم و در اطراف ما کسانی هستند که هوادار این خلیفه اند و دشمنان ما هم در میان قبایلِ ناصبی و دیگران زیادند. من از آنان در امان نیستم که وضعیتم را پیش پسر سلیمان گزارش نکنند و مرا به کشتن ندهند! به من فرمود: «آیا از آنچه با حسین علیه السلام شد یاد می‌کنی». گفتم: آری یاد می‌کنم. فرمود: «بی تابی هم می‌کنی». گفتم: آری به خدا و برای آن اشک هم می‌ریزم تا جایی که خانواده ام اثر آن را در من می‌بینند و از غذا خوردن باز می‌مانم تا جایی که در چهره ام نمایان می‌شود. فرمود: «خداوند بر اشکت رحمت فرستد! تو از کسانی هستی که از شیون کنندگان بر [مصایب] ما به شمار می‌آیند کسانی که با شادی ما شادی می‌کنند و با اندوه ما اندوهگین می‌شوند و از نگرانی ما نگران می‌شوند و از امنیت ما امنیت دارند. تو هنگام مرگت حضور پدرانم را در نزدت خواهی دید و آنان به فرشته مرگ سفارش تو را می‌کنند و مژده‌هایی که آنان به تو می‌دهند برتر است و فرشته مرگ بر تو مهربان تر و باشفقت تر از مادرِ مهربان بر فرزندش خواهد بود». آن گاه امام علیه السلام گریست و من هم با او گریستم. پس امام علیه السلام فرمود: «ستایش از آنِ خدایی است که ما را بر آفریده‌هایش به رحمت برتری داد و ما اهل بیت را به رحمت ویژه ساخت. ای مِسمَع! زمین و آسمان از زمانی که امیر مؤمنان علیه السلام کشته شد بر ما از سرِ ترحّم می‌گرید ولی آنچه فرشتگان برایمان گریستند بیشتر است و اشک فرشتگان از زمانی که ما کشته شدیم بند نیامده است. هیچ کس به خاطر ترحّم بر ما و مصیبت‌هایی که به ما رسیده گریه نمی‌کند مگر این که خداوند پیش از بیرون آمدن اشک از چشمانش به او رحم می‌آورد و زمانی که اشک‌های چشمانش به گونه اش روان شود اگر قطره ای از آن در جهنّم بیفتد داغیِ آن را از بین می‌برد به گونه ای که گرمایی در آن نخواهد بود. و کسی که قلبش برای ما به درد آید روز مرگش ما را می‌بیند و شاد می‌شود چنان شادی ای که همواره در دلش خواهد بود تا در کنار حوض [کوثر] بر ما وارد شود و کوثر از دیدن دوستدارِ ما شادمان می‌شود زمانی که بر آن وارد می‌شود تا جایی که از انواع غذاها به او می‌چشاند آن چنان که مایل نیست از آن خارج شود. ای مِسمَع! هر کس از آن (حوض کوثر) جرعه ای بنوشد هرگز تشنه نمی‌شود و آبی نخواهد خواست و آن به خنکای کافور و بوی مشک و مزه زنجبیل و شیرین تر از عسل و نرم تر از کره و زلال تر از اشک و پاک تر از عنبر است. از چشمه تسنیم بیرون می‌آید و در نهرهای بهشت جاری می‌گردد و بر سنگ ریزه‌های دُر و یاقوت روان می‌شود. در آن جام‌هایی به شمار ستاره‌های آسمان وجود دارد و بویش از مسیر هزار سال راه به مشام می‌رسد و جام‌هایش از طلا و نقره و در رنگ‌های گوهرند. چنان بویی از آن به صورتِ نوشنده می‌خورد که می‌گوید: ای کاش من همین جا رها می‌شدم و در پی جایگزینی و جابه جایی نبودم! بدان که تو ـ ای کِردین ـ از کسانی هستی که از آن سیراب می‌شوی و هیچ چشمی نیست که بر ما بگرید مگر این که از نعمت تماشای کوثر برخوردار می‌گردد و کسی که ما را دوست داشته باشد از آن نوشانده می‌شود و نوشنده از آن از لذّت و مزه و اشتهای آن برخوردار می‌شود بیش از آنچه پایین تر از او در دوستی ما برخوردار شده است. و [بدان که] صاحب کوثر امیر مؤمنان علیه السلام است و در دستش عصایی از چوب تمشک است که با آن دشمنانش را می‌کوبد. مردی از آنان می‌گوید: من به هر دو شهادت (شهادت به یگانگی خدا و شهادت به رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله) شهادت داده ام. او می‌فرماید: برو پیش فلان پیشوایت و از او بخواه که شفاعتت کند. او می‌گوید: پیشوای من که تو از او یاد می‌کنی از من تبرّی می‌جوید. او می‌فرماید: برگرد و به کسی که دوستش داشتی و او را از دیگران جلوتر می‌دانستی بگو و از او بخواه که چون بهترین مخلوق در نزد تو بوده است شفاعت تو را بکند و شایسته است که بهترین مخلوق هر گاه شفاعت کند شفاعتش رد نشود. پس آن مرد می‌گوید: از تشنگی می‌میرم. او هم به وی می‌فرماید: خداوند تشنگی ات را افزون کند و نیازت را به آب بیشتر نماید! ». گفتم: فدایت گردم! چگونه او (دشمن اهل بیت علیهم السلام) می‌تواند به حوض کوثر نزدیک شود در حالی که غیر او [از کسانی که دشمن شمایند] نمی‌تواند فرمود: «[چون] او از چیزهای زشت کناره گرفت و از بدگویی به ما اهل بیت ـ هر گاه که از ما یاد می‌شد ـ خودداری کرد و چیزهایی را رها کرد که دیگران در آنها جریت (جسارت) ورزیدند. و اینها نه به خاطر دوستی ما و نه تمایلش به ما بود بلکه به خاطر تلاش زیاد او در عبادت و دینداری بود و نیز به جهت کثرت مشغول شدن او به عبادت بود در حدّی که از دیگران باز مانْد امّا دلش منافق بود و دینش دشمنی [با اهل بیت] بود به سبب پیروی[اش] از اهل دشمنی و قبول ولایت گذشتگان».
پی‌نوشت‌ها:
[۱]الکَرْب: الغَمُّ الذی یأخذ بالنفس (الصحاح: ج ۱ ص ۲۱۱ «کرب»)
[۲] ثواب الأعمال: ص ۱۲۳ ح ۵۲ کامل الزیارات: ص ۲۱۶ ح ۳۱۴ و فیه «علیَّ» بدل «علی اللّه » و «ردّه اللّه وأقلبه» بدل «ردّه وقلبه» بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۷۹ ح ۶.
[۳] الکافی: ج ۲ ص ۲۲۶ ح ۱۶ الأمالی للمفید: ص ۳۳۸ ح ۳ الأمالی للطوسی: ص ۱۱۵ ح ۱۷۸ بشارة المصطفی: ص ۱۰۵ کلّها عن أبان بن تغلب ولیس فیها «لنا المغتم» بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۷۸ ح ۴.
[۴] عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج ۱ ص ۲۹۴ ح ۴۸ الأمالی للصدوق: ص ۱۳۱ ح ۱۱۹ بزیادة «وبکی لما ارتکب منّا کان معنا فی درجتنا یوم القیامة ومن ذکر بمصابنا» بعد «مصابنا» مکارم الأخلاق: ج ۲ ص ۹۳ ح ۲۲۶۳ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۷۸ ح ۱.
[۵] در الأمالی صدوق پس از عبارت «هر کس مصیبت‌های ما را یاد کند» این افزوده وجود دارد: «و به خاطر رفتاری که با ما شد بگِرید در روز قیامت همراه ما و در رتبه ما خواهد بود و هر کس مصیبت ما را یاد کند»
[۶] الخصال: ص ۶۲۵ ح ۱۰ عن أبی بصیر و مُحَمَّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبایه علیهم السلام عیون الحکم والمواعظ: ص ۳۹۸ ح ۶۷۴۷ بحار الأنوار: ج ۱۰ ص ۱۰۳ ح ۱.
[۷] الأمالی للمفید: ص ۳۴۰ ح ۶ الأمالی للطوسی: ص ۱۱۷ ح ۱۸۱ بشارة المصطفی: ص ۶۲ فضل زیارة الحسین علیه السلام: ص ۸۵ ح ۷۶ وفیه «أثواه» بدل «بوَّأه» العمدة: ص ۳۹۶ ح ۷۹۴ ولیس فیه «حقبا» بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۷۹ ح ۸ ذخایر العقبی: ص ۵۲ نقلاً عن أحمد فی المناقب نحوه.
[۸] الحِقْبَةُ: واحدة الحِقَب وهی السنون والحُقُبُ: الدهر والأحْقابُ: الدُّهور (الصحاح: ج ۱ ص ۱۱۴ «حقب»)
[۹] المَضَضُ: وجع المصیبة تَمَضَّ مضضا ومضاضة (القاموس المحیط: ج ۲ ص ۳۴۴ «مضض»)
[۱۰] ثواب الأعمال: ص ۱۰۸ ح ۱ تفسیر القمیّ: ج ۲ ص ۲۹۱ کامل الزیارات: ص ۲۰۱ ح ۲۸۵ الملهوف: ص ۸۶ مثیر الأحزان: ص ۱۴ ولیس فیهما من «فدمعت» إلی «اُوذی فینا» عوالی اللآلی: ج ۴ ص ۹۱ ح ۱۲۶ کلاهما عن الإمام زین العابدین علیه السلام بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۸۱.
[۱۱] ثواب الأعمال: ص ۱۰۹ ح ۱ کامل الزیارات: ص ۲۰۲ ح ۲۸۷ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۸۸ ح ۲۸.
[۱۲] کامل الزیارات: ص ۲۰۱ ح ۲۸۶ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۹۱ ح ۳۲.
[۱۳] الجَزَعُ: الحُزْنُ والخوف (النهایة: ج ۱ ص ۲۶۹ «جزع»)
[۱۴] الأمالی للطوسی: ص ۵۵ ح ۷۴ بشارة المصطفی: ص ۷۸ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۸۱ ح ۱۳.
[۱۵] الرِّحال: جمع رَحْل یعنی الدور والمساکن والمنازل (النهایة: ج ۲ ص ۲۰۹ «رحل»)
[۱۶] الحَایرُ: یُراد به حایر الحسین علیه السلام وهو ما حواه سور المشهد الحسینی علی مشرّفه السلام (مجمع البحرین: ج ۱ ص ۴۷۹ «حیر»).
[۱۷] کامل الزیارات: ص ۵۴۴ ح ۸۳۰ بحار الأنوار: ج ۲۵ ص ۳۷۶ ح ۲۴.
[۱۸] اسْتَعْبَرَ: هو استفعل من العَبْرَة وهی تحلّب الدمع (النهایة: ج ۳ ص ۱۷۱ «عبر»)
[۱۹] رَقَأ الدّمْعُ: سَکَنَ (الصحاح: ج ۱ ص ۵۳ «رقأ»)
[۲۰] تَسْنیم: قیل: عین فی الجنّة رفیعة القدر (مفردات ألفاظ القرآن: ص ۴۲۹ «سنم»)
[۲۱] الرَّضْراضُ: الحَصَی الصغار (النهایة: ج ۲ ص ۲۲۹ «رضرض»)
[۲۲] العَوْسَجُ: شجر من شجر الشوک... یصلب عوده (تاج العروس: ج ۳ ص ۴۳۳ «عسج»)
[۲۳] کامل الزیارات: ص ۲۰۳ ح ۲۹۱ بحار الأنوار: ج ۴۴ ص ۲۸۹ ح ۳۱.
//
