علت قسم خوردن خداوند به انجیر و زیتون چیست؟
خداوند متعال در قرآن به زیتون و انجیر قسم یاد کرده است که مفسرین برای آن جواب‌های ارائه کرده اند اما سوای تفسیرهای که برای این قبیل قسم ها در قرآن آمده است، چرا قرآن به زیتون و انجیر قسم یاد کرده است؟آیا به خاطر فواید غذایی آنهاست؟پرسش را در دو بخش بررسی می‌کنیم:
اول: حکمت و فلسفه سوگند در قرآن ؛
دوم: سوگند قرآن به انجیر و زیتون و حکمت آن.
اول: چرا خدا سوگند یاد کرده است؟
مفسران و صاحب نظران علوم قرآنی دلایل متعددی را برای قسم‌های قرآن بر شمرده اند که با بررسی آنها مطلب روشن می‌گردد:
۱ ـ برخی قایلند سوگندهای قرآن به خاطر نشان دادن عظمت و تاکید بر مطلبی است که بعد از قسم می‌آید. یعنی این مطلبی که دنباله ی آیات معمولا بیان می‌کند؛ مطلب مهمی است.
۲ ـ حکمت دوم قسم‌های قرآن این است که گاهی خداوند می‌خواهد عظمت آن مطلبی را که به آن سوگند یاد کرده، نشان دهد.
همچنین سوگندهای قرآن فکر وعقل انسان را توسعه می‌دهد؛ در واقع تمام هستی را جولانگاه فکر و بشر قرار می‌دهد و وی را در عالم محسوسات و مادی عالم غیب به پرواز در می‌آورد زمین و خورشید و ستارگان و کهکشان ها وحتی انجیر و زیتون را در برابر فکر او عرضه می‌کند تا همه و همه را مورد مطالعه قرار دهد و با تحقیق و دقت آنها را بررسی کند.
۳ ـ احتمال دارد که در سوگندهای قرآن « رَب » در تقدیر است، یعنی « والفجر » در اصل «رب الفجر» بوده، یعنی سوگند به پروردگار سپیده دم و اصولا هر جا خداوند به امور مادی قسم می‌خورد یک « رب » در تقدیر است. مثلا سوگند به پروردگار خورشید، سوگند به پروردگار ماه و....
در نتیجه می‌توان این سه احتمال را با هم جمع کرد، زیرا با هم منافاتی ندارند، به هر حال سوگندهای قرآن هم اشاره به عظمت مطلبی که به آن قسم یاد شده وهم عظمت مزلبی که برایش قسم خورده دارد و هم بر عظمت خالق آنها ناظر است. بنابراین قسم ها و سوگندهای قرآن برایاثبات راستگویی خداوند تبارک و تعالی نیست؛ بلکه برای نشان دادن عظمت اینگونه مطالب و اهمیت آنهاست.
دوم: چرا خداوند به انجیر و زیتون قسم خورده است؟
یکی از قسم‌های قرآن، قسم به انجیر و زیتون است که مفسرین احتمالاتی در مورد این دو قسم ذکر کرده اند، مانند:
الف ــ منظور از «تین»، کوهستانی است که « دمشق» بر بلندی آن واقع شده؛ و منظور از «زیتون» کوهستانی است که «بیت المقدس» بر بالای یکی از کوهایش بنا شده است. اطلاق نام دو میوه ی «انجیر» و «زیتون» بر این دو کوه، شاید برای این بوده که این دو میوه در این دو منطقه می‌روید و سوگند خوردن به این دو منطقه هم شاید به خاطر این بوده که عده ی بسیاری از انبیاء در این دو منطقه مبعوث شده اند.
ب ــ برخی «تین» و «زیتون» را اشاره به دو دوران حضرت آدم و حضرت نوح(علیه السلام) می‌دانند؛ چرا که لباسی که آدم و حوا در بهشت پوشیدند از برگ درختان انجیر بود و در پایان طوفان نوح، شاخه ی ریتونی از آب بیرون آمد که نوح فهمید طوفان پایان یافته است.
ج ــ در روایتی وارد شده که «تین» مدینه و «زیتون» بیت المقدس است. البته احتمالات دیگری در این باره ذکر شده است.
د ــ مقصود دو میوه ی معروف می‌باشد. اگر این دو قسم را بر معنای ابتدایی آنها حمل کنیم یعنی « انجیر» و «زیتون» دو میوه ی معروف؛ باز سوگند با معنایی است. زیرا انجیر وزیتون دارای ارزش غذایی فراوانی است که غذاشناسان و پزشکان فواید بسیار را برای آنها بر شمرده اند که برخی از آنها را دراینجا مطرح می‌کنیم:
زیتون:
بی شک تمامی میوه‌هایی که خداوند منان آفریده، ارزشمند است، ولی نباید تردید کرد که برخی از آنها از لحاظ ارزش و خاصیت غذایی، به نوعی بر دیگری برتری دارند؛ در این میان «زیتون» از جمله میوه‌هایی است که هم دارای خاصیت غذایی، و هم ارزش دارویی و هم منبعی برای سوخت و ایجاد روشنایی است، از برگ و هسته ی آن نیز استفاده می‌شود.به گفته برخی متخصصین زیتون معجزه گراست وبرای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله درمان نقرس، تصلب شرایین، فشار خون و دردهای عصبی موثر است.
نکته ی قابل توجه اینکه در میان مواد غذایی چه نباتی و چه حیوانی، هیچ ماده ی غذایی به اندازه ی زیتون دارای «پتاسیم» نیست، و اگر بدانیم «پتاسیم» چیست و چه نقشی در حفظ حیات ما دارد، خواهیم فهمید چرا باید زیتون را مورد توجه قرار داد.به طور خلاصه، «پتاسیم» در سازندگی عظلات بدن و انرژی بدن موثر است و در ساختمان ترشحات غدد داخلی بدن به کار رفته است که در حفظ نیروی فعال و نشاط زندگی لازم است از طرفی کمبود «پتاسیم» در بدن، رشد را متوقف می‌سازد پلکها متورم می‌شود و دستگاه تنفس دچار اختلال می‌شود.
«پتاسیم» در فعالیت و قدرت تصفیه و شستشوی سلول‌های کبدی، موثر است و موجب می‌گردد کبد مواد سمی و اوره و اسیداوریک را بهتر وبیشتر از خون گرفته خارج نماید.«پتاسیم» در قدرت دفعی کلیه ها نقش اساسی دارد و موجب فعالیت بیشتر کلیه ها و دفع مواد سمی از خون می‌گردد و بدین لحاظ «پتاسیم» را یکی از داروها و درمان کننده بیماری‌های کلیه می‌دانند.«پتاسیم» حتی در ساختمان گلبول‌های قرمز خون وجود دارد و در فعالیت و سازندگی و حفظ آن اثر دارد.
غیر از پتاسیم ـ که وجودش برای ادامه ی حیات و حفظ تندرستی ما ضروری است ـ مواد معدنی دیگری چون فسفر،کلسیم، منیزیم، آهن در زیتون وجود دارد که هر کدام نقش شگرف و سازنده ای در زندگی ما دارند.
انجیر
«انجیر» نیز میوه ای است که جنبه ی دارویی فراوانی دارد و چیز زایدی ندارد و تمامش خورده می‌شود غذای لطیف و سریع الهضم است ولینت طبع می‌آورد، بلغم را تحلیل می‌دهد و کلیه ها را پاک و سنگ مثانه را از بین می‌برد و راه کبد و سپرز را باز می‌کند و بدن را فربه می‌سازد.
«انجیر» دارای مواد و ترکیبات غذایی و دارویی سبک و خوشخوراک است که تازه و خشک آن، گوشت، هسته و پوستش برای همه و هر سنی قابل استفاده و گواراست.
در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است: « انجیر بوی دهان را می‌برد، لثه ها و استخوان ها را محکم می‌کند، مو را می‌رویاند، درد را بر طرف می‌سازد، و با وجود آن نیاز به دارو نیست، و همچنین می‌فرماید: انجیر شبیه ترین میوه به میوه ی بهشتی است.»
انجیر حاوی مقدار زیادی «فسفر» می‌باشد که در تقویت هوش و حافظه بسیار موثر است نیز سرشار از «پتاسیم» که برای سلامتی کودکان ضعیف و کم خون و بی اشتها مفید می‌باشد، مقدار قابل توجهی، کلسیم دارد، که هم سازنده ی خون و استخوان و هم در ایجاد عضلات بدن و نیروی اعصاب و افزایش قدرت جسمانی موثر است.امروزه کارخانجات بزرگ داروسازی، از مواد موجود در انجیر و خواص حیاتی آن برای ساخت داروهای لازم جهت درمان و دفع سموم بدن استفاده می‌کنند.
بنابراین:
با در نظر گرفتن کلام مفسرین و صاحب نظران و توجه به فواید غذایی سرشار «زیتون» و «انجیر» می‌توان گفت: قرآن با سوگند به این دو میوه توجه و حس کنجکاوی انسان را نسبت به این دو غذا جلب کرده است و شاید یکی از حکمت‌های مهم سوگند قرآن به این دو میوه به اهمیت و ارزش غذایی آن باشد.
شیعه نیوز
