زندگینامه علامه باقرشریف قرشی
تولد
«باقر» فرزند «شیخ شریف قرشی نجفی» در سال 1344 ق. (1926 م.) در شهر"القاسم"از توابع"حله"در کشور عراق در آغوش خانواده علم و تقوا به دنیا آمد.
جد وی «مرحوم شیخ مهدی قرشی» از شاگردان «مرحوم میرزای بزرگ شیرازی» بود و خاندان القرشی (به فتح قاف و سکون یا فتح راء) یکی از خاندانهای شناخته شده در نجف هستند. وجه تسمیه این خاندان به «قرشی» از آن روست که این خانواده اصالتاً اهل منطقه"شمس"شهر"کوت"و منتسب به عشیرهای به نام جعافره هستند و اگر کسی از این مناطق به نجف میآمد به او قرشی میگفتند.
پدر وی عالمی برجسته و معلم علوم دینی در شهر القاسم بود. باقر در دوران کودکی با مرگ مادر مواجه شد که برای وی ضایعه بزرگی بود.
تحصیل
از آنجا که در اوان کودکی باقر مدرسه رسمی وجود نداشت وی و برادرش ـ هادی ـ در مکتب و نزد علما و معلمان دینی که به جوانان و خردسالان علوم دینی تدریس می کردند به درس و تحصیل مشغول شد. وی پس از کسب مقدمات، برای تحصیل مراحل بالاتر به نجف اشرف رفت.
وی از سال 1380 هجری قمری به درس خارج فقه و اصول پرداخت و سالیان طولانی از محضر اساتید بزرگ نجف بهره برد. قرشی در این سالها با تعمق و مشقت بسیار، کتب قدیمی و خطی که درباره تاریخ و فرهنگ اسلام بود را مطالعه کرد.
استادان
ادبیات عرب: شیخ کریم قفطان، شیخ حسین الخلیفه الاحسایی و برخی فضلا و علمای دیگر؛
منطق: شیخ محمد علی الدمشقی؛
بیان: علامه شیخ عباس مظفر؛
فقه و اصول سطح: سید موسی البعاج، شیخ بشیر عاملی و آیت الله العظمی سید محمود مرعشی نجفی.
خارج فقه و اصول: آیت الله العظمی خویی، آیت الله العظمی شیخ محمد طاهر آل الشیخ راضی، شیخ محمد تقی الایروانی و آیت الله العظمی سید محسن حکیم.
تألیفات
عشق به تألیف و تصنیف از کودکی همراه باقرشریف بود؛ به طوری که وی در همان دوران آغاز تحصیل علم علم نحو دو کتاب ـ یکی در"شرح علم نحو"و دیگری در"شرح ابیات الفیه ابن مالک"ـ تألیف کرد. در دوران تحصیلات بالاتر نیز وی به نگارش دروس شیخ محمد طاهر راضی، آیت الله خویی و دروس قبلی پرداخت و در کنار آن از تدریس علومی که با عشق و علاقه فراوان آموخته بود غفلت نکرد.
اما تألیفاتی که باقرشریف را به عنوان «علامه باقرشریف قرشی» شهره آفاق ساخت، کتبی است که درباره تاریخ و سیره اهل بیت عصمت و طهارت به رشته تحریر درآورد. برخی از این آثار به شرح زیر است:
1. زندگی محرر اعظم و رسول اکرم محمد (ص) در 3 جلد؛
2. موسوعه امیرالمؤمنین (ع) در 11 جلد؛
3. زندگی سیدة النساء فاطمه الزهرا (س)؛
4. زندگی امام حسن (ه) در 2 جلد.
5. زندگی امام حسین (ع) در 3 جلد.
6. زندگی امام زین العابدین (ع) در 2 جلد.
7. زندگی امام محمد الباقر (ع) در 2 جلد.
8. موسوعه امام جعفر الصادق (ع) در 7 جلد.
9. زندگی امام موسی بن جعفر (ع) در 2 جلد.
10. زندگی امام رضا (ع) در 2 جلد.
11. زندگی امام جواد(ع).
12. زندگی امام هادی(ع).
13. زندگی امام حسن عسکری (ع).
14. زندگی امام مهدی(عج).
15. عباس بن علی(ع) پیشوای کرامت و فداکاری در اسلام.
16. زندگی مسلم بن عقیل(ع)
17. حضرت زینب(س) نمونه جهاد در اسلام.
18. اهل بیت(ع) در قرآن
19. أهل البیت در سایه سنت نبوی؛
20. أخلاق النبی و أهل بیته.
وی همچنین کتب زیر را در زمینه اسلامشناسی، تاریخ، فقه، فرهنگ و اجتماع به رشته تحریر درآورد:
1. اجتماع سقیفه؛ خطیرترین حادثه تاریخ سیاسی اسلام
2. نظام سیاسی در اسلام
3. نظام تربیت در اسلام
4. النظام الاجتماعی فی الاسلام
5. نظام خانواده در اسلام
6. النظام الاقتصادی فی الاسلام
7. انظمه الحکم والاداره فی الاسلام
8. العمل و حقوق العامل فی الاسلام
9. هذه هی الشیعة
10. بحوث عقایدیه مقارنه
11. الشیعة والصحابه
12. السجود علی التربة الحسینیة
13. أضواء علی زیاره أهل القبور؛
14. سلامه القرآن من التحریف؛
15. الفقه الاسلامی تأسیس اصالته؛
16. تقریرات فقه و اصول آیت الله خویی (به صورت خطی در کتابخانه امام حسن(ع) در نجف نگهداری میشود)؛
17. بررسی و تحلیلی درباره مختار ثقفی.
خصوصیات تألیفات باقر شریف قرشی
1. شیخ باقر شریف قرشی توانست با توجه به اختناق شدیدی که در عراق نسبت به چاپ کتاب های دینی به خصوص در زمان رژیم صدام وجود داشت به تألیف و چاپ کتاب هایی در زمینه اهل بیت (ع)، تشیع و عقاید اسلامی دست بزند. ایشان می گویند: «به خاطر سانسور و نظارت شدید بر چاپخانه ها، برای نشر آثار دینی شیعه به برخی چاپخانه ها پول میدادم تا آثار را منتشر کنند ولی نام مؤسسات نشر لبنان، دمشق، قاهره و مانند آن را بزنند تا آثار منتشره ضبط نشود».
2. توجه مؤلف در نگارش تألیفات به مسایل و نیازهای زمانه ویژگی دیگر تألیفات ایشان راجع به اهل بیت (ع) و ابعاد مختلف نظامات اسلامی می باشد. به گونه ای که ایشان انگیزه اصلی خود از نگارش سیره الایمه الطاهرین (ع) را از زمانی می دانند که در گفتگویی با شهید محمد باقر صدر از طرف شهید چنین ذکر شد که کار علمی، موضوعی و روشمند در زمینه اهل بیت (علیهم السلام) صورت نگرفته است. و نیز زمان عبدالکریم قاسم که تفکرات کمونیستی در حال گسترش بود ایشان با مطالعات خود در این زمینه به نگارش کتاب های مختلفی از جمله العمل و حقوق العامل فی الاسلام، فی انظمه الحکم و الاداره دست زدند.
3. مراجعه به کتاب های شیعه و سنی و استنادات آن ها و پرهیز از مراجعه صرف به کتاب های شیعی از خصوصیت دیگر تألیفات ایشان به شمار می رود.
4. با مراجعه به تألیفات ایشان در باره اهل بیت (ع) می توان سبک بخصوصی از تاریخ نگاری را ملاحظه نمود. ایشان در تاریخ نگاری از مراجعه صرف به کتاب های تاریخی پرهیز کرده و مبنای کار خویش در تألیف تاریخ أهل بیت (ع) را احادیث و روایاتی که از آنان رسیده است قرار داده که با نثری روان نقل کرده و حوادث تاریخی را از دل آن بیرون می کشد. که خود منبع مهمی در دستیابی خوانندگان به احادیث ایمه (ع) در زمینه های مختلف فقهی، علمی، سیاسی و... که به صورت های مختلف از ایمه (ع) به دست ما رسیده است به شمار می رود. نویسنده حتی دعاهایی که معصومین (ع) در شرایط گوناگون ارایه داده اند را نیز آورده است.
5. علاوه بر این که نقل و بررسی احادیث ابعاد مختلف زندگی اهل بیت (ع) را از زبان خود آنان برای خوانندگان روشن می سازد، مؤلف به اوضاع زمانه به لحاظ سیاسی، علمی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و... نیز توجه داشته و با دادن اطلاعاتی به خواننده، به بررسی جایگاه معصومین (ع) با توجه به روایات می پردازد.
6. به لحاظ محتوایی نویسنده سعی در مطرح نمودن ابعاد تازه و مطرح نشده تاریخ معصومین (علیهم السلام) داشته اند. به عنوان نمونه ایشان به بعد دیگری از زندگی امام سجاد (ع) که علاوه بر زهد، بانی تمدن اسلامی و سازنده دوباره اسلام بودند پرداخته و این که این امام شهر مدینه را مرکزی علمی ساختند، و تحلیل اثر امام سجاد (ع) در رساله الحقوق و صحیفه سجادیه، زندگی و حیات علمی امام (ع) از زمره آن است. ایشان در بخشی از کتاب خود در باره حیات علمی امام سجاد (ع) چنین آورده اند: «امام سجاد (ع) مسجد پیامبر (ص) را محل مرکز مدرسه خود قرار داد و در شبستان مسجد بحث و مذاکرات خود را برعلما و فقها القا می فرمود و این مباحث شامل علم فقه، تفسیر، حدیث، فلسفه، علم کلام و قوانین رفتار و اخلاق بود...».
7. تألیفات ایشان علاوه بر این که ابعاد مختلف زندگی ایمه (ع) را نشان داده اطلاعات مهمی نیز راجع به اصحاب و شاگردان ایمه (ع) نیز به خوانندگان ارایه می دهد که تلاش ایشان در رجال شناسی را نشان می دهد.
8. ویژگی دیگر نگارش کتابهای تاریخی این مؤلف این است که هر چند در ارایه اطلاعات تاریخی به احادیث و روایات رسیده از ایمه (ع) توجه خاص داشته است اما به نقل صرف آنان نیز اکتفا نکرده و به لحاظ صحت و سقم احادیث از روش حدیث شناسی شیعه که بررسی راوی و روایت به لحاظ سندی و عقلانی است استفاده نموده است.
9. ایشان در جای جای بحث که به لحاظ تاریخی با دیدگاه های متفاوت و گاه متضاد روبرو هستیم آن ها را مطرح کرده و سپس به نقد و بررسی آراء مختلف پرداخته و آن چه به نظر مؤلف صحیح به نظر می رسد ارایه گردیده است از جمله در باره تعداد همسران امام حسن (ع)، ولایتعهدی و شهادت امام رضا (ع) و مسایل مختلف دیگر.
10. یکی از مسایل مطرح در تاریخ این است که آیا می توان نویسنده کاملا بی طرف داشت یا خیر؟ و از آن جایی که عقاید هر شخص خواه ناخواه در زاویه دید گوینده و نویسنده تأثیر می گذارد ـ که البته داشتن زاویه دید با طرفداری مغرضانه تفاوت دارد ـ در تألیفات شیخ باقر شریف قرشی ضمن این که ایشان یک عالم شیعی بوده و استناد ایشان در تاریخنگاریشان به احادیث ایمه(ع) است ویژگی خاصی میبینیم. بر خلاف روش برخی افراد و مکاتب که ابتدا دیدگاه خود را مشخص نموده و سپس با آوردن یک سری دلایل جریان مربوط به خود را به حق جلوه میدهند، ایشان سعی نموده اند حوادث تاریخی و تاریخ معصومین(ع) را با آوردن احادیث ایمه(ع) و دلایل عقلانی خود ارایه کرده وحقانیت آنان را اثبات نماید.
مبارزه با تفکرات انحرافی
با شیوع تفکرات سوسیالیستی در کشورهای عربی، مرحوم قرشی کتبی راجع به معرفی اسلام و مقابله با کمونیسم در عراق نوشت و خود را فداکارانه در تقابل با «قاسم» رییس جمهور وقت عراق قرار داد و از اسلام در مقابل تیوری های الحادی دفاع کرد.
تأسیس کتابخانه
ایشان فقط به تألیف و نشر بسنده نکرد بلکه به کمک برادرش ـ مرحوم آیت الله هادی شریف القرشی ـ کتابخانه امام حسن(ع) در شهر نجف اشرف را که کتب خطی و آثار گرانبهایی را در خود جای داده است تأسیس کرد و در خدمت محققین و پژوهشگران اسلامی قرار داد.
وفات
«آیة الله علامه شیخ باقر شریف قرشی» سرانجام پس از یک عمر خدمات علمی و فرهنگی سترگ، و بعد از تحمل یک دوره بیماری طولانی روز 26 رجب 1433 (29 خرداد 1391) در 86 سالگی در نجف اشرف دار فانی را وداع گفت.
ابنا
