نام: محمد.
کنیه: ابو جعفر و ابوجعفر اول.
القاب: باقر, شاکر, هادی, امین, شبیه -به خاطر شباهت ایشان به پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)-.
مـشهورترین لقب آن حضرت, باقر است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به واسطه جابربن عبداللّه انصاری, آن حضرت را به این لقب, ملقب کرد و به ایشان سلام رساند.
منصب: معصوم هفتم و امام پنجم شیعیان.
تاریخ ولادت: اول رجب سال ۵۷ هجری.
برخی از مورخان, ولادت ایشان را در سوم صفر سال ۵۷ هجری دانسته اند.
محل تولد: مدینه مشرفه, در سرزمین حجاز (عربستان سعودی کنونی).
نسب پدری: امام زین العابدین, علی بن حسین بن علی بن ابی طالب (علیه السلام).
نام مادر: فاطمه, دختر امام حسن مجتبی (علیه السلام) که مکنی به ام عبداللّه بود.
ایـن بـانـوی ارجـمـند, از زنان بزرگ عصر خویش بود که امام صادق (علیه السلام) درباره شان و منزلت او, فـرمـود: جـده ام, فـاطمه بنت حسن, صدیقه بود و در آل امام حسن (علیه السلام) زنی به درجه و مرتبه او نرسید.
چـون نـسـب امـام مـحـمـد بـاقر(علیه السلام), هم از پدر و هم از مادر, به امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)و فاطمه زهرا(سلام الله علیها) می‌رسد, به ایشان علوی بین علویین و فاطمی بین فاطمیین گفته می‌شود.
مـدت امـامـت: از زمـان شهادت پدرش, امام زین العابدین (علیه السلام) در سال ۹۵ تا سال۱۱۴ هجری, به مدت ۲۰ سال.
تاریخ و سبب شهادت: هفتم ذی حجه سال ۱۱۴ هجری, در سن ۵۷ سالگی (و به قولی ربیع الاول یا ربیع الاخر سال ۱۱۴ هجری) به وسیله زهری که ابراهیم بن ولید عبدالملک, در ایام خلافت هشام بن عبدالملک, به آن حضرت خورانید.
محل دفن: قبرستان بقیع, در مدینه مشرفه, در جوار قبر پدرش, امام زین العابدین (علیه السلام) و عمویش, امام حسن مجتبی (علیه السلام) و فرزندش, امام صادق (علیه السلام).
همسران:۱. ام فروه بنت قاسم. ۲. ام حکیم و چند ام ولد.
فرزندان:۱. امام جعفر صادق (علیه السلام). ۲. عبداللّه. ۳. ابراهیم. ۴. عبیداللّه. ۵. علی.۶. زینب. ۷. ام سلمه.
اصحاب:
تعداد اصحاب, یاران و راویان آن حضرت, بیش از آن است که بتوان نام همه آنان را در این جا آورد, به ناچار نام برخی از بزرگان آنان را ذکر می‌کنیم:
۱. زرارة بن اعین.
۲. معروف بن خربوذمکی.
۳. ابو بصیر اسدی.
۴. فضیل بن یسار.
۵. محمدبن مسلم.
۶. یزید بن معاویه عجلی.
ایـن شـش نـفـر, در علم رجال, به اصحاب اجماع اولی شهرت یافته اند که فقها وحدیث شناسان شیعه, اتفاق نظر و اجماع دارند بر صحت نقل روایت آنان از امام معصوم (علیه السلام).
۷. حمران بن اعین.
۸. بکیر بن اعین.
۹. عبدالملک بن اعین.
۱۰. عبدالرحمن بن اعین.
۱۱. محمد بن اسماعیل بن بزیع.
۱۲. عبداللّه بن میمون.
۱۳. محمد بن مروان.
۱۴. اسماعیل بن فضل هاشمی.
۱۵. ابو هارون مکفوف.
۱۶. ظریف بن ناصح.
۱۷. سعید بن ظریف.
۱۸. اسماعیل بن جابر خثعمی.
۱۹. عقبة بن بشیر اسدی.
۲۰. کمیت بن زید اسدی.
۲۱. جابر بن یزید جعفی.
مـشهورترین لقب آن حضرت, باقر است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به واسطه جابربن عبداللّه انصاری, آن حضرت را به این لقب, ملقب کرد و به ایشان سلام رساند.
زمامداران معاصر
۱. معاویة بن ابی سفیان (۳۵- ۶۰ق.).
۲. یزید بن معاویه (۶۰- ۶۴ق.).
۳. معاویة بن یزید (۶۴- ۶۴ق.).
۴. عبداللّه بن زبیر (۶۴- ۷۳ق.).
۵. مروان بن حکم (۶۴- ۶۵ق.).
۶. عبدالملک بن مروان (۶۵- ۸۶ق.).
۷. ولید بن عبدالملک (۸۶- ۹۶ق.).
۸. سلیمان بن عبدالملک (۹۶-۹۹ق.).
۹. عمربن عبدالعزیز (۹۹- ۱۰۱ق.).
۱۰. یزید بن عبد الملک (۱۰۱- ۱۰۵ق.).
۱۱. هشام بن عبدالملک (۱۰۵- ۱۲۵ق.).
از مـیان خلفای مذکور, تنها عبداللّه بن زبیر, که به مدت ده سال بر حجاز و عراق حکومت کرد, از غیر بنی امیه بود و بقیه, همگی از سلسله بنی امیه و از دو تیره فرزندان ابوسفیان و فرزندان حکم بـن عـاص بـودند و تمامی آنان جز معاویة بن یزید(معروف به معاویه ثانی) و عمربن عبدالعزیز در اذیت و آزار اهل بیت پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان شیعه اتفاق داشتند.
رویدادهای مهم ۱. حـضـور امـام مـحـمد باقر (علیه السلام) در واقعه کربلا, در سن چهار سالگی, به همراه پدرش, امام زین العابدین (علیه السلام) در محرم سال ۶۱ هجری.
۲. شهادت امام زین العابدین (علیه السلام), پدر ارجمند امام محمد باقر (علیه السلام), در سال ۹۵هجری.
۳. مباحثات و احتجاجات امام محمد باقر (علیه السلام) با بزرگان مذاهب و ادیان, درباره اثبات حقانیت اهل بیت (علیه السلام).
۴. ضـرب سـکه اسلامی, برای پول رایج خلافت اسلامی, و اسقاط سکه رومی توسط عبدالملک بن مروان, در سال ۷۶ هجری, با مشورت و یاری امام محمدباقر(علیه السلام).(۱) ۵. احضار امام محمد باقر (علیه السلام) و فرزندش, امام جعفر صادق (علیه السلام) به شام از سوی هشام بن عبدالملک.
۶. تـاسـیس پایه‌های اصلی حوزه علوم اهل بیت (علیه السلام) در مدینه, و تربیت شاگردان مبرز توسط امام محمد باقر(علیه السلام).
۷. مـسـمـومـیت و شهادت امام محمد باقر (علیه السلام), درسال ۱۱۴ هجری, به دست ابراهیم بن ولید بن عبدالملک, والی مدینه, به دستور خلیفه وقت, هشام بن عبدالملک.
۸. به خاک سپاری بدن مطهر امام محمد باقر (علیه السلام) در قبرستان بقیع, در مدینه, درکنار قبر پدرش, امـام زیـن الـعـابـدیـن (علیه السلام) و عمویش, امام حسن مجتبی (علیه السلام), توسطامام جعفر صادق (علیه السلام) و سایر بازماندگان.
داستان ها ۱. موعظه امام محمد باقر (علیه السلام) به صوفی عصرش محمد بن منکدر, یکی از متصوفان مشهور عصر خویش بود که در عبادت ظاهری و انجام فرایض و مـسـتحبات اسلامی سعی بلیغی داشت, به طوری که از همه کارها دست برداشته, تنها به عبادت می‌پرداخت.
او اوقـات شـب را مـیان خود, مادر و خواهر خویش تقسیم کرده بود تا هر کدام ازآنان ثلث شب را بیدار بوده و به نماز و تهجد بپردازند. چون خواهرش درگذشت,شب را با مادرش تقسیم کرد که هر کدام نیمی از آن را مشغول عبادت باشند و چون مادرش وفات یافت, وی تمام شب را بیدار بود و به راز و نیاز می‌پرداخت.
مـحـمـد بن منکدر روزی در جمع مریدانش گفت: من گمان نداشتم که علی بن حسین (زین الـعـابـدین) خلفی چون خود به یادگار گذاشته باشد تا این که روزی فرزندش محمد باقر (علیه السلام) را دیـدم و خـواسـتـم وی را پندی دهم, اما او به من پندی داد ودرسی آموخت. مریدانش پرسیدند: مـحـمـد باقر (علیه السلام) به چه چیز تو را پند داد؟
وی جریان ملاقات خویش با امام محمد باقر (علیه السلام) را این گونه بیان کرد: در یـکـی از روزهای بسیار گرم, برای انجام کاری به بیرون مدینه می‌رفتم, در بین راه محمد بن علی (علیه السلام) را دیدم که فربه و تناور بود و بر دو غلام خویش تکیه کرده,می آمد. با خود گفتم بزرگی از بـزرگـان قـریـش برای طلب دنیا در چنین حالتی بیرون آمده است, هم اکنون وی را موعظه خواهم کرد. هـمـیـن که به او رسیدم, سلام کردم. محمد بن علی (علیه السلام) نفس زنان و عرق ریزان جواب سلام مرا داد.
پی‌نوشت:
۱- سیرة الایمة الاثنی عشر, ج۲, ص ۲۲۱. لازم بـه ذکـر اسـت گـرچـه سـال ضـرب سکه اسلامی, معاصر با دوران امامت حضرت امام زین الـعـابدین (علیه السلام)بوده است, اما در ایام, امام محمد باقر(علیه السلام) نیز همچون پدر گرامی اش ملجا علمی و دیـنـی امت بود. به همین دلیل, کمک رسانی به خلیفه وقت و تشویق او در یک امر مهم اسلامی و سـیاسی و اقتصادی, توسط آن حضرت, استبعادی ندارد و یا ممکن است عمل امام محمد باقر (علیه السلام) به اشاره پدر گرامی وی امام زین العابدین (علیه السلام) انجام یافته باشد.
برگرفته از: خاندان عصمت، سید تقی واردی
//
شیعه نیوز
