دلیل قیام نکردن ایمه(ع) پس از واقعه عاشورا

آیت الله سید احمد علم الهدی امام جمعه مشهد در ادامه سلسله جلسات درس خارج فقه خود که با موضوع «جواز اقامه حکم در عصر غیبت» در محل مدرسه علمیه سلیمانیه برگزار می‌شود در پاسخ به این نظریه که «قیام برای اقامه حکومت مستلزم وجود امکان انتصار است» گفت: بحث امروز ما پیرامون این نظریه است که «ائمه(علیهم السلام) جواز قیام را مبتنی بر امکان انتصار می‌دانستند» در حالی که این حرف درستی نیست و ائمه(علیهم السلام) علت عدم قیام را «فقدان ناصر» می‌دیدند و طبق روایات وقتی مورد اعتراض قرار می‌گرفتند که چرا در برابر ظلمِ ظالم حرکتی نمی‌کنند می‌فرمودند «ناصر و یاری گری نیست.»

وی با اشاره به روایت «سدیر صیرفی» به عنوان معروف ترین روایت تأیید کننده سیره ائمه(علیه السلام) در قیام علیه ظلم افزود: سدیر صیرفی که خود از شیعیان با احساس و مخلص کوفه و از شاگردان امام صادق بود گفت خدمت امام صادق(علیه السلام) رسیدم و عرض کردم «قسم به خدا برای شما نشستن و این که در برابر ظلم صبر می‌کنید در حالی که این همه دوست شیعه و یاور دارید جایز نیست» حضرت به گله ای که ۱۷ بزغاله داشت اشاره کرده و فرمودند «اگر شیعیان به اندازه بزغاله‌های این گله بودند عدم قیام برای من جایز نبود.»

قیام برای تشکیل حکومت نیازمند سکوی اجتماعی است

امام جمعه مشهد مقدس در تبیین روایت مذکور خاطرنشان کرد: اگر ملاک برای عدم قیام «امکان انتصار» باشد با ۱۷ نفر امکان انتصار به وجود نمی‌آید پس مشخص می‌شود که ملاک ائمه برای عدم قیام «فقدان ناصر» است یعنی همان فرمایش امیرمؤمنان(علیه السلام) که حجت را ناصر دانستند.

آیت الله علم الهدی ادامه داد: اگر تنها کسانی را که پیرامون امام صادق(علیه السلام) بودند می‌شمردیم بیش از ۱۷ نفر بودند مثلا نمی‌توانیم بگوییم «زراره بن اعین» شیعه حضرت نبوده است بلکه این روایت بدین معنا است که باید یک سکو و فضای اجتماعی به عنوان زمینه قیام وجود داشته باشد بعد برای قیام حرکت کنیم.

وی با اشاره به این که نحوه بیان امام صادق(علیه السلام) در پاسخ به سدیر حکمتی داشته است یادآور شد: شکل ظهور بزغاله فقط به صورت جمعی بوده و فردی نیست از همین رو در واقع حضرت می‌فرمایند «زمینه حرکت» و «فضای قیام» در جامعه به وجود نمی‌آید یعنی یک بستر جمعی ۱۷ نفره وجود ندارد اما به طور انفرادی بیش از این تعداد در اطراف حضرت حضور داشتند.

انجام تکلیف الهی لزوما تابع علم خداوند بر عدم انتصار آن تکلیف نیست

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان این شبهه که «اگر در علم الهی این طور گذشت که قیامی مطلوب خداوند نیست آن قیام جایز هم نیست» اظهار کرد: برخی می‌گویند هر وقت امکان انتصار به وجود آید امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور کرده و ظلم و جور را از بندگان خدا مرتفع می‌کنند اما آیا تکلیف به واقع تابع علم الهی است اگر واقعا در علم الهی گذشت که تکلیفی به نتیجه نمی‌رسد بندگان را به آن مکلف نخواهد کرد

آیت الله علم الهدی در پاسخ به این شبهه گفت: اولا مطلوبیت تابع «تحقق» نیست که بگوییم چون خدا می‌داند قیام به نتیجه نمی‌سرد این مطلوب خدا نیست در خیلی از احکام و اوامر الهی داریم که در علم خدا گذشته به نتیجه نمی‌رسد اما در عین حال آن را تکلیف کرده است نمونه از همه روشن تر آن مسأله معرفی امیرمؤمنان(علیه السلام) به عنوان وصی است آیا در علم خدا گذشته بود که چه اتفاقاتی خواهد افتاد بله یقینا آن اتفاقات در علم خدا گذشته بود که محقق شدند چرا که علم خدا حضوری است و همه چیز در محضر او است پس با این وجود چرا به پیامبر(صلی الله علیه و آله) تکلیف کرده و فرمود «وَ إِن لَّمْ تَفْعَل فَمَا بَلَّغتَ رِ‌سَالَتَهُ»

وی یادآور شد: نمی‌توان گفت تکلیف خداوند عبث است در تکلیف بندگان امتحان و ابتلای آن ها هم وجود دارد و چه بسا آزمایش مردم قابل تحقق است ولو قیام به پیروزی نرسد اگر قیام واجب باشد به همین وسیله مؤمن از غیرمؤمن شناخته می‌شود.

آیت الله علم الهدی ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را «تابع انتصار در راستای تشکیل حکومت جهانی» دانست و گفت: امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آخرین ذخیره الهی هستند که خداوند این وجود مقدس را ذخیره کرده اند تا بشر را به نقطه کمال نهایی در عبودیت خدا برساند از این رو امکان انتصار برای تشکیل حکومت جهانی تا امروز وجود نداشته و هر زمان ممکن شود ایشان ظهور خواهند کرد اما امکان انتصار برای قیام محدود زمان و مکانی ممکن است در مقطعی وجود داشته باشد نمی‌توان گفت انتصار برای اقامه حدود الهی ممکن نیست.