امام رضا (علیه السلام) در روایتی شعبان را به عنوان مقدمه ورود و آمادگی برای ماه رمضان معرفی نموده و با توصیه‌هایی الهی این روزها را آخرین فرصت برای خودسازی و ورود خالصانه به ماه مبارک رمضان دانسته اند.
روایت چنین است که عبدالسلام بن صالح هروی در یکی از آخرین روزهای ماه شعبان به خدمت امام رضا (علیه السلام) می‌رسد و امام به او می‌فرماید: یَا أَبَا الصَّلْتِ إِنَّ شَعْبَانَ قَدْ مَضَی أَکْثَرُهُ وَ هَذَا آخِرُ جُمُعَةٍ مِنْهُ فَتَدَارَکْ فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ تَقْصِیرَکَ فِیمَا مَضَی مِنْهُ وَ عَلَیْکَ بِالْإِقْبَالِ عَلَی مَا یَعْنِیکَ وَ تَرْکِ مَا لَا یَعْنِیکَ وَ أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ تُبْ إِلَی اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکَ لِیُقْبِلَ شَهْرُ اللَّهِ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا تَدَعَنَّ أَمَانَةً فِی عُنُقِکَ إِلَّا أَدَّیْتَهَا وَ لَا فِی قَلْبِکَ حِقْداً عَلَی مُؤْمِنٍ إِلَّا نَزَعْتَهُ وَ لَا ذَنْباً أَنْتَ مُرْتَکِبُهُ إِلَّا قَلَعْتَ عَنْهُ وَ اتَّقِ اللَّهَ وَ تَوَکَّلْ عَلَیْهِ فِی سِرِّ أَمْرِکَ وَ عَلَانِیَتِکَ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْراً وَ أَکْثِرْ مِنْ أَنْ تَقُولَ فِیمَا بَقِیَ مِنْ هَذَا الشَّهْرِ اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَی مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُعْتِقُ فِی هَذَا الشَّهْرِ رِقَاباً مِنَ النَّارِ لِحُرْمَةِ شَهْرِ رَمَضَان
کوتاهی‌هایت را جبران کن
امام رضا(علیه السلام) فرموده اند: هر کس در ماه شعبان هفتاد مرتبه استغفار کند حق تعالی گناهان او را بیامرزد اگر چه به عدد ستارگان باشد. از همین رو اولین توصیه امام رضا (علیه السلام) برای این روزها توجه به فرصت باقی مانده و جبران مافات است. آن حضرت(علیه السلام) می‌فرماید: ای ابا صلت! بیشتر از شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است در این باقیمانده ماه اگر کوتاهی‌هایی داشته ای جبران کن و بر آنچه به کارت می‌آید اقبال نما.
توبه عامل محو گناهان
تلاوت قرآن در سیره امام رضا (علیه السلام) از جایگاه والایی برخوردار است. رجاء بن ضحاک میگوید: امام رضا علیهالسلام شبها بسیار تلاوت قرآن میکرد هنگامی که به آیهای میرسید که در آن سخن از بهشت و دوزخ به میان آمده بود گریه میکرد و از درگاه خدا تقاضای بهشت مینمود و می‌گفت: پناه میبرم به خدا از آتش دوزخ (۱) از این رو امام رضا (علیه السلام) در توصیه ای دیگر برای این روزها به اباصلت می‌فرماید: بسیار در دعا و استغفار و تلاوت قرآن بکوش.
امام رضـا (علیه السلام) توبه را باعث محو گناهان برشمرده و از پیامبر اسلام (صلی الله علیه واله) روایت کرده که فرمودند: توبه کننده ی گناه مانند کسی است که گناهی بر او نیست لذا در سومین توصیه برای روزهای پایانی شعبان می‌فرماید: از گناهان خویش به سوی خدا توبه کن تا ماه رمضان که فرا می‌رسد تو برای خدای عزوجل مخلص باشی.
یکی از توصیه‌های امام رضا (علیه السلام) برای استفاده از فرصت‌های باقی مانده این روزها ادای دین و رعایت امانتداری است. امام رضا(علیه السلام) به نقل از پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله) می‌فرماید: به بسیاری نماز و روزه و زیادی حجّ و احسان و زمزمه مردم در شب منگرید بلکه به راستی سخن و امانت داریشان بنگرید.(۲) لذا توصیه دیگر آن حضرت برای این رورها توجه به موضوع امانتداری و ادای دین است و می‌فرماید: امانتی که برگردن داری ادا ساز.
کینه ها را دور بریزید
امام رضا (علیه السلام) همچنین در چهار توصیه دیگر برای آین روزها پرهیز از کینه ورزی اجتناب از گناه توکل بر خداوند و خواندن دعا را برخی دیگر از راههای کسب فیض از فرصت ارزشمند آخرین روزهای ماه شعبان بر شمرده و می‌فرماید: هر کینه ای در قلبت از برادران مومنت می‌باشد آن را بر انداز و هر گناهی بر تو مانده که مرتکب آن شده باشی آن را از دل ریشه کن ساز و از خدا بپرهیز و در آشکارا و پنهان بر او توکل نمای چه آنکه خود او فرمود: و من یتوکل علی الله فهو حسبه ان الله بالغ امره قد جعل الله لکل شیء قدرا یعنی آنکس که بر خدای توکل کند خدا او را بس است که خدا امر خود را به انجام می‌رساند و برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است. و در مابقی این ماه زیاد بخوان: "اللهم اِن لم یکُن غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه"زیرا خدای تعالی در این ماه به احترام ماه رمضان گردن‌هایی را از آتش جهنم آزاد می‌سازد.(۳)
پانوشتها:
۱. عیون اخبار الرضا علیهالسلام ج ۲ ص ۱۸۲
۲. همانج ۲/ص ۵۱
۳. همان ج۲ ص۵۱
شیعه نیوز
