- کلمه “انّما”: گفتهاند این کلمه برای انحصار است. شیخ طایفه شیعه ابوجعفر محمدبن حسن طوسی گوید: لفظ “انّما” مانند “لیس” به کار میرود، و این را در گذشته از لغویان مانند زجاج و دیگران نقل کردیم، و خلاصه کلام آن میشود که: خداوند اراده نکردهاست بردن هرگونه پلیدی را در این حد از کسی مگر از اهل بیت. و این دلالت دارد که بردن پلیدیها درباره آنان صورت گرفته است و این بر عصمت آنان دلالت میکند.(تفسیر تبیان ۸ / ۳۴۰.) و شیخ طبرسی که از بزرگان و رادمردان امامیه است گوید: این که کسی گوید: “اِنّما لَکَ عِنْدی دِرْهَمٌ، وَ اِنَّما فِیالدارِ زیدٌ” معنایش آن است که نزد او چیزی جز درهمنیست، و در خانه جز زید هیچکس نیست.(مجمع البیان.)
- اراده: اراده مصدر باب اِفعال است از اَراد، یرید، و ثلاثی مجرد آن راد، یرود است. راغب در مفرداتالقرآن گوید: “اراده از راد، یرود گرفتهشده و به معنای کوشش و پویش در جستجوی چیزی است. اراده در اصل نیرویی است مرکب از خواسته و نیاز و آرزو. و آن نامی است برای گرایش نفس به چیزی همراه با حکم درباره آن که باید انجام گیرد یا انجام نگیرد. سپس گاهی فقط در معنای مبدأ یعنی گرایش نفس به چیزی به کار میرود، و گاه در منتهی یعنی حکم درباره انجام گرفتن یا نگرفتن آن. و هرگاه اراده درباره خدا به کار رود منظور معنای دوم یعنی منتهی است نه مبدأ، زیرا خداوند از صفت گرایش داشتن به چیزی منزه و برتر است.” و شیخ طوسی گوید: “اراده خدا برای از میان بردن پلیدیها از اهل بیت از دو حال بیرون نیست: یا منظور آن است که از آنان خواسته تا به اطاعت خدا پردازند و از گناهان بپرهیزند؛یا مراد آن است که پلیدیها را از آنان بردهاست بدینگونه که عنایت خاصی به آنان نموده که بدین وسیله از زشتیها امتناع میورزند. روا نیست که معنای اول مراد باشد، زیرا این اراده را با همه مکلّفان داشته و اختصاصی به اهل بیت ندارد، در حالی که خلافی در این نیست که خداوند با این آیه اهل بیت را به چیزی مخصوص داشته که دیگران را با آنان شریک نساختهاست، پس چگونه میتوان آن را بر معنایی حمل کرد که این تخصیص را ابطال میکند و آیه را از این که در آن فضیلت و مزیتی بر دیگران نهفتهاست بیرون میبرد”.(تفسیر تبیان ۸ / ۳۵۶.)
و علّامه طباطبایی در تفسیر آیه گوید: و معنا آن است که: خدای سبحان ارادهاش استمرار یافته که شما اهل بیت را به موهبت عصمت مخصوص بدارد بدانگونه که اعتقاد باطل و اثر زشت را از شما خاندان بزداید. (تفسیر المیزان ۱۶ / ۳۳۱.)
/
سایت فطرت
