انحرافات دینی -۴ (پیدایش بابیه)
همان‌گونه که در مقاله «شیخیه و انشعابات آن» گفته شد، پس از درگذشت "سیدکاظم رشتی" بحث بر سر جانشینی وی بالا گرفت، و چون هر یک از شاگردان‌اش خود را لایق این منصب می‌دیدند، عملا این بحث به نزاعی داخلی بدل شد، و نتیجه آن انشعاباتی بود که در فرقه"شیخیه کشفیه"بوجود آمد. بعضی از شاگردان"سیدکاظم"ضمن تبری جستن از عقاید شرک‌آلود، به تصحیح آن پرداخته و آن‌ها را به شاگردان بعد از"سیدکاظم"منصوب کردند تا وجه بنیانگذاران شیخیه خدشه‌دار نگردد. هم‌چنین برخی نیز با غلو در عقاید، فرقه‌های غالی و ضاله را تاسیس نمودند.
«میرزا علی‌محمد شیرازی» معروف به «باب» (۱) فرزند"سید رضا بزاز"و"فاطمه بیگم"(۲) در اول محرم سال ۱۲۳۵ هجری مصادف با ۱۳ اکتبر ۱۸۱۹ میلادی، در شهر شیراز به دنیا آمد، و در طفولیت پدر خود را از دست داد و تحت کفالت عمویش"حاج سید علی"قرار گرفت.(۳)
وی در کودکی به مکتب"شیخ عابد"رفت، و خواندن و نوشتن را نزد وی آموخت، و چون"شیخ عابد"از شاگردان"شیخ احمد احسایی"و"سید کاظم رشتی"بود،"علی‌محمد"از همان دوران با آراء و عقاید شیخیه آشنا شد.(۴) سپس در ۱۲۵۴ هجری زمانی‌که نوزده سال داشت به کربلا مسافرت نمود و در درس"سید کاظم رشتی"حاضر شد.(۵)
"سید کاظم رشتی"مسائل عرفانی و احادیث و فقه به روش شیخیه را به وی آموخت،(۶) در عین حال"علی‌محمد"در درس"ملا صادق خراسانی"که او نیز پیرو مذهب شیخیه بود، حاضر شده و به یادگیری بعضی کتب ادبی آن ایام پرداخت،(۷) وی در سال ۱۲۵۷ هجری بعد از ۳ سال به شیراز بازگشت.(۸)
"علی‌محمد"گذشته از دلبستگی به اندیشه‌های باطنی شیخیه، به ریاضت‌کشی نیز علاقه داشت، به طوری‌که در هنگام اقامتش در بوشهر، در هوای گرم تابستان از سپیده‌دم تا طلوع آفتاب، و از ظهر تا عصر، بر بام خانه رفته و رو به خورشید به خواندن اوراد خاصی می‌پرداخت.(۹)
زمانی‌که"سید کاظم رشتی"درگذشت، مریدان و شاگردان وی در پی یافتن جانشینی برای او که مصداق"شیعه کامل"و"رکن رابع"باشد برآمدند، که این مسئله باعث ایجاد رقابتی سخت میان آن‌ها شد، و همان‌گونه که پیشتر نیز عنوان شد به انشعاب در شیخیه انجامید.
"علی‌محمد"که یکی از مدعیان جانشینی"سید کاظم"بود، با اعلام ادعای"بابیت"و"ذکریت"که به معنای واسطه میان امام‌زمان(علیه السلام) و مردم است، در این رقابت شرکت جست، و به دلیل بزرگ بودن این ادعا نسبت به دیگر شاگردان، نظر گروهی از شیخیه را به خود معطوف داشت، به گونه‌ای که ۱۸ تن از شاگردان"سید کاظم"که همگی شیخی مذهب بودند، به او پیوستند، و بعدها"علی‌محمد"آن‌ها را حروف"حیّ"نامید.(۱۰)
وی در آغاز، قسمت‌هایی از قرآن‌کریم را طبق روشی که در شیخیه آموخته بود تأویل کرد و در تفسیرش بر سوره یوسف به صراحت اعلام کرد: «همانا خدا مقدر کرده که این کتاب از نزد محمد فرزند حسن فرزند علی فرزند محمد فرزند علی فرزند موسی فرزند جعفر فرزند محمد فرزند علی فرزند حسین فرزند علی فرزند ابی‌طالب بر بنده‌اش بیرون آورد تا از جانب"ذکر"حجت بالغه خدا بر جهانیان باشد».(۱۱)
"علی‌محمد"مدتی بعد به همراه یکی از مریدان خود به نام"محمدعلی بارفروش"، به مکه رفت و در بازگشت به بوشهر به مریدانش دستور داد تا در یکی از مساجد که محل اجتماع پیروانش بود، جمله"اشهد ان علیا قبل نبیل باب بقیةالله"را که تصریح می‌کند"علی نبیل"(۱۲) باب امام دوازدهم شیعیان است، را در اذان داخل کنند.(۱۳)
وی بعد از مدتی که از دعوت‌اش به عنوان"باب امام دوازدهم"گذشت و مریدانی چند اطرافش را گرفتند، ادعای خود را تغییر داد و خود را"امام دوازدهم"نامید، و اعلام کرد: «منم آن کسی که هزار سال است منتظرش می‌باشید».(۱۴)
هنوز مدتی از ادعای امامت وی نگذشته بود که دست به ادعایی عجیب‌تر زد و با نوشتن کتابی به نام"بیان"خود را پیامبر دانست، و اعلام کرد که با آمدن کتاب"بیان"، قرآن و احکام اسلام نسخ گردیده است، و در ابتدای آن نوشت: «در هر زمان خداوند جل و عز، کتاب و حجتی از برای خلق مقدر فرموده و می‌فرماید در سنه هزار و دویست و هفتاد از بعثت رسول‌الله، کتاب را بیان، و حجت را ذات حروف سبع(۱۵) قرار داد».(۱۶)
بدین ترتیب"علی‌محمد"هر از چند گاهی، ادعای پیشین خود را تغییر می‌داد، و جهت آنکه مریدانش از وی ایراد نگیرند، به تفسیر و تأویل جملات و ادعاهای پیشین خود برای آن‌ها می‌پرداخت.
ادامه دارد...
پی‌نوشت‌ها:
بابی‌ها او را"حضرت اعلی"و"نقطه اولی"می‌نامند. آیین باب: صفحه ۴. بین‌الحرمین نوشته باب در معرفی خود. اشراق خاوری: صفحه ۶۳ تا ۶۴. ظهورالحق: جلد ۳، صفحه ۹۷. اسرارالآثار: جلد ۱، صفحه ۱۹۲ تا ۱۹۳. اسرارالآثار: جلد ۴، صفحه ۳۷۰. ظهورالحق: جلد ۳، صفحه ۴۷۹. اشراق خاوری: صفحه ۶۷. آیتی: جلد ۱، صفحه ۴۳. احسن القصص: صفحه ۱ « الله قد قدر ان یخرج ذلک الکتاب فی تفسیر احسن القصص من عند محمد ابن الحسن ابن علی ابن محمد ابن علی ابن موسی ابن جعفر ابن محمد ابن علی ابن حسین ابن علی ابن ابی‌طالب علی عبده لیکون حجةالله من عند الذکر علی العالمین بلیغا». در حساب جمل"علی‌نبیل"با"علی‌محمد"برابر است. نجفی: صفحه ۱۶۸. حاجی میرزاجانی کاشانی: صفحه ۱۳۵. منظور"ذات حروف سبع"، علی‌محمد است. بیان عربی: صفحه ۳.
/
سایت تشیع نیوز
