علم امام هادی

یکی از مشکلات بزرگ بشر امروزی عدم شناخت لازم و کافی از ضروری ترین مطالب مورد نیاز خود می باشد وبه همین دلیل در بسیاری از تصمیمات براثر جهل به موضوع به بیراهه می رود و به قول اهل کلام به جای اینکه به هنگام عدم موفقیت در شناخت خدا، بگوید نیافتم، می گوید نیست!!. و اگر ازیک شیعه اثنی عشری که درگیر مسایل گوناگون روزمره است، بخواهیم در باره ایمه اطهار علیهم السلام سخنی بگوید، شاید بتواند پیرامون چهار امام اول (علیهم السلام) و امام زمان (عج) و یا امام صادق(ع) و یا امام رضا (ع)، مطالبی بگوید امام در باره دیگر ایمهء معصومین (علیهم السلام) چندان اطلاعات زیادی نداشته باشد و این امر برای یک شیعه که می خواهد به سیره آنها عمل کند و از اخلاق و رفتار و کردار آن معصومین الگو بگیرد، شایسته نیست. 

امام هادی در ۹ سالگی به امامت رسید و در صدر اصحاب فتوا و فقهای عصر خود قرار گرفت و سختی‌های مقام امامت را به مدت سی و چهار سال به جان خرید و در برابر ظلم و نفاق ایستاد و خود و پیروانش دوران سختی را تحمل کردند. و در سخت‌ترین مجالس و در حضور جبارترین فرمانروایان عصر، سخن حق را هر چند برای آنها تلخ و گزنده بود گفت و بسیاری از گمراهان را با سخنان روح افزایش هدایت کرد.
ایشان در مدت عمر کوتاه ولی پربرکتشان آنچنان تأثیر خدایی بر روح و روان افراد گذاشت که پیروان او روز به روز بیشتر می شدند و در بین عامه مردم و فرماندهان ارتش اسلام و نیروهای ساده نظامی و برخی از والیان آن زمان طرفدارانی یافت.

دلایل امامت امام هادی (ع)

اسماعیل بن مهران می گوید: ((هنگامی که امام جواد(ع) به دستور معتصم، به بغداد می رفت، از ایشان پرسیدم": جانم فدایت من برای شما نگرانم. پس بعد از شما امامت به چه کسی می رسد؟ ایشان به شدّت گریه کردند، به صورتی که محاسن ایشان خیس شد، سپس روی به من کرد و فرمود: امامت بعد از من به فرزندم علی می رسد)
(الفصول المهمه – ص۲۷۷)
امیه بن علی قیسی نقل می کند: به ابی جعفر دوم علیه السلام (امام جواد)(ع) گفتم: چه کسی جانشین شما می شود؟ ایشان فرمودند: فرزندم علی (ع)
(کفایه الأثر- خزاز قمی – ص ۲۸۰)
مسعودی به نقل از محمد بن عثمان کوفی از ابی جعفر (ع) (امام جواد)،می گوید: از ایشان پرسیدم که پناه بر خدا اگر برای شما حادثه ای روی دهد،بعد از شما امامت به چه کسی می رسد. فرمودند: به این فرزندم یعنی أباالحسن (امام هادی)(ع)
(اثبات الوصیه ص ۲۲۱)

شیخ صدوق به نقل از عبدالواحد محمد بن العبدوس عطار می گوید: از علی بن محمد بن قتیبه نیشابوری شنیدم که گفت: حمران بنی سلمان به ما گفت: صقر أبی دلف گفت: از ابا جعفر محمد بن علی الرضا (علیها السلام) شنیدم می گفت: امام پس از من فرزندم علی است، فرمان او فرمان من است و سخن او سخن من است و اطاعت از او اطاعت از من است و......کمال الدین – ج۲ ص ۳۷۸

مقام و منزلت امام(ع):

امام هادی بعد از وفات امام جواد در شهر مدینه ماند تا اینکه بعد از وفات معتصم و به پایان رسیدن دوران واثق، دوره خلافت یکی بدترین و خوانخوارترین خلفای بنی عباس یعنی متوکل شروع شد و هنگامی که متوکل، اقبال مردم را به سوی امام هادی (ع) دید، با حیله و نیرنگ او را از مدینه به سامرا آورد و برای تحقیر ایشان دستور داد آن حضرت را در محله بدی بنام (دارالصعالیک) به مدت سه روز ساکن کردند اما این خلیفه عباسی، خبر نداشت که مقام و منزلت امام از جا ومکان بدست نمی آید، بلکه جا و مکان از وجود آن حضرت شرف می یابد.(مناقب شهر آشوب – ص)
البته این اعتقاد و احترام به امام هادی حتی به داخل سرای خلیفه عباسی نیز نفوذ کرده بود به طوریکه، در کتاب حُلیه الابرار آمده است که هنگامی که متوکل عباسی دچار مرض بدخیمی شده بود، مادرش برای خوب شدن خلیفه نذر کرد که در صورتی که خلیفه سلامتی خود را بازیابد، مبلغ زیادی را خدمت امام هادی (ع) ارسال کند. و پس از اینکه متوکل بنابر توصیه های پزشکی امام هادی (ع)، سلامتی خود را بازیافت، مادرش مبلغ فراوانی را به همراه مهر خود برای امام ارسال کرد.که بعداً ادای این نذر مورد اعتراض خلیفه قرار گرفت.
(حلیه الابرار ص ۱۶۸)

از سوی دیگر به دلیل اینکه امام هادی (ع) در کودکی و در ۹ سالگی به امامت رسید برخی از شیعیان نیز به امامت ایشان شک داشتند اما هنگامی که با وی روبرو می شوند، ابهت و عظمت امام بی اختیار نسبت به امام ادای احترام می کردند. محمد بن حسن أشتر علوی می گوید: همراه پدرم کنار در منزل متوکل عباسی ایستاده بودم و از گروهی از مردم که بین آنها طالبی و عباسی و جعفری بودند شنیدم که می گفتند: ما به احترام این کودک یا نوجوان (غلام) سرپا نمی ایستیم. زیرا که او شریفترین و بزرگترین ما نیست. و منظور آنها ابوالحسن (امام هادی)(ع) بود. ولی هنگامی که امام هادی (ع) تشریف آوردند، همه مردم به احترام ایشان قیام کردند، و من به آن جماعت گفتم: شما که گفتید ما از جای خود بر نمی خیزیم؟ آنها گفتند: به خدا قسم نتوانستیم خود را کنترل کنیم و از جای خود برخاستیم.

(مناقب – این شهر آشوب – ج ۴- ص ۴۱۱) که این واقعه نشان می دهد امام از سوی برخی از شیعیان ناآگاه ومغرور نیز مورد بی مهری قرار می گرفت.
یکی از خصوصیات بارز امام هادی (ع) عبادت خالصانهء و راز وبیازهای شبانه ایشان است به عنوان نمونه هنگامی که به خلیفه عباسی گفتند که امام هادی (ع) درحال تدارک قیامی برعلیه تو می باشد، خلیفه به عده ای از مزدوران و دژخیمان خود دستور داد تا شبانه به خانه امام هادی(ع) حمله کنند و خانه او را تفشیش کنند و او را به همراه سلاحها دستگیر کرده و به قصر بیاورند. هنگامی که سربازان خلیفه شب هنگام به خانه امام هادی (ع) حمله کردند، مشاهده کردند که امام (ع) بر روی خاک و ریگ در حالیکه ملافه ای از پشم بر سر خود گذاشته به عبادت و خواندن آیات قرآن کریم با مضمون امیدواری و هشدار (وعد و وعید)، مشغول بودند. پس آنها امام (ع) را با همان وضعیت به نزد خلیفه آوردند که خلیفه با دیدن امام (ع) او را بزرگ داشت و در کنار خود نشاند و با او سخن گفت سپس متوکل گریه فراوان کرد و از امام (ع) پرسید: ای ابالحسن آیا قرضی داری؟ امام (ع) فرمود: بله چهار هزار دینار. پس متوکل دستور دارد پرداخت کنند و او را با تجلیل و اکرام به خانه بازگرداندند.-
(فصل الخطاب – محمد خواجه پارسا بخاری – از پیوستهای کتاب نیابیح الموده – ص ۳۸۶)

میراث امام (ع)

از امام هادی میراث گران‌بهایی از احادیث و دعاهای فراوان مانند دعای قضای حوایج که با این عبارات شروع می شود(یاعدّتی عند العدد و یا رجایی و المُعتمد و یا کهفی و السَند یا واحدُ یا احد،....) یعنی (ای توشه و ذخیره من به هنگام جمع آوری توشه و ذخیره برای آخرت، وای امید و مورد اعتماد من و ای پناه و پشتیبان من و ای یکی و ای یگانه و....) (کتاب عده الداعی ص ۴۲) و یا دعای مناجات شبانه امام هادی که با این عبارات شروع می شود (الهی مسی ء قد ورد، وفقیر قد قصد، ولاتخیب مسعاه واحمه و اغفرخطاه)
یعنی (خدایا گناهکاری به نزد تو آمد، و فقیری قصد تو کرد، پس امیدش را ناامید نکن، او را رحمت فرما و گناهش را ببخش) 
(کتاب سیره الامام الهاشر علی الهادی (ع) - ص ۳۱)

و یا دعای در قنوت امام هادی (ع)، (منهج الدعوات ص ۶۱) و دعای دیگری که با عبارت (یا کبیرکل کبیر، یا من لاشریطله و لاوزیر،...)، (شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد این دعا را از امام هادی (ع) روایت کرده است) و دعاهای دیگری که خواندن هر یک از آنها روح انسان را متعالی می کند و در تهذیب اخلاق بسیار مؤثر است 
شیخ بهایی نیز به هنگام سفر به عتبات مقدسه و در شهر سامرا در ابیاتی مقام و شأن امام هادی (ع) و امام عسکری (ع) را بیان می کند و شور و شوق خود را برای زیارت قبر آنها در این شهر نشان می دهد و از زوار می خواهد ضمن اینکه خضوع و خشوع داشته باشند، پای برهنه به حرم دو امام معصوم (علیهم السلام) وارد شوند و حرم این دوامام همام را به (طور سینا) تشبیه می کند که در آن خداوند متعال در سوره طه آیه ۱۲ موسی (ع) را با عبارت (إنّی أنا ربک فاخلع نعلیک إنک بالواد المقدّس طُوی) مورد خطاب قرار می دهد.
أسرع السیر ایها الحادی إن قلبی إلی الحمی صادی 
و اذا ما رأیت من کثب مشهد العسکری و الهادی (ع)
فأغضض الطرف خاضعاً و لها و اخلع النعل انه الوادی 
(اعیان الشیعه ج۹ – ص ۲۴۸) 
در پایان از خدای بزرگ و منان خواستاریم ما را روز به روز نسبت به امامان معصوممان (علیهم السلام) آگاه‌تر نماید و به برکت وجود مقدسشان ما را مورد لطف و مرحمت دایمی خود قرار دهد.آمین یا رب العالمین.

///