اسناد ولادت علی(ع) در کعبه

اسناد ولادت علی(علیه السلام) در کعبه

ولادت امیر مؤمنان علیه السلام در کعبه از دیدگاه شیعیان قطعی و متواتر است، و این که کسی غیر از آن حضرت در داخل خانه کعبه به دنیا نیامده نیز اجماعی است.

شیخ مفید رضوان الله تعالی علیه در این باره می‌نویسد: ولد بمکة فی البیت الحرام یوم الجمعة الثالث عشر من رجب سنة ثلاثین من عام الفیل، ولم یولد قبله ولا بعده مولود فی بیت الله تعالی سواه إکراما من الله تعالی له بذلک وإجلالا لمحله فی التعظیم.

حضرت امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السّلام در روز جمعه سیزدهم ماه رجب پس از سی سال از عام الفیل در خانه خدا در شهر مکه به دنیا آمد، نه پیش از وی کسی در خانه خدا به دنیا آمده و نه بعد از آن حضرت. تولد امیر مؤمنان علیه السّلام در خانه خداوند فضیلت و شرافتی است که پروردگار بزرگ برای بزرگداشت مقام و منزلتش به آن حضرت اختصاص داده است.

الشیخ المفید، أبی عبد الله محمد بن محمد بن النعمان العکبری البغدادی (متوفای۴۱۳هـ)، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ۱، ص ۵، تحقیق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لتحقیق التراث، ناشر: دار المفید للطباعة والنشر والتوزیع - بیروت، الطبعة: الثانیة، ۱۴۱۴هـ - ۱۹۹۳ م

ولادت امام علی علیه السلام در کعبه از دیدگاه اهل سنت

از دیدگاه علمای اهل سنت نیز، ولادت آن حضرت قطعی است؛ حتی برخی از آن‌ها ادعای تواتر نیز کرده‌اند که به نام چند تن از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

۱. حاکم نیشابوری (۴۰۵هـ)

فقد تواترت الأخبار أن فاطمة بنت أسد ولدت أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب کرم الله وجهه فی جوف الکعبة. روایات متواتری وارد شده که فاطمه بنت اسد، امیرمؤمنان علی بن ابی طالب - کرم الله وجهه - را در داخل کعبه به دنیا آورده است.

النیسابوری، محمد بن عبدالله أبو عبدالله الحاکم (متوفای۴۰۵ هـ)، المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۵۵۰، تحقیق: مصطفی عبد القادر عطا، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولی، ۱۴۱۱هـ - ۱۹۹۰م.

ترجمه حاکم نیشابوری: ذهبی در باره او می‌نویسد: الحاکم الحافظ الکبیر امام المحدثین... ناظر الدارقطنی فرضیه وهو ثقة واسع العلم بلغت تصانیفه قریبا من خمس مایة جزء.

حاکم، حافظ بزرگ و پیشوای محدثان است. دار قطنی با او مناظره‌ای داشت که او را پسندید، او مورد اعتماد و دارای علم بسیار است، نوشته‌ها و آثار او نزدیک به پانصد جلد می‌شود.

الذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد بن عثمان، تذکرة الحفاظ، ج ۳، ص ۱۰۳۹ ـ ۱۰۴۰، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الأولی.

سیوطی می‌نویسد: الحاکم الحافظ الکبیر إمام المحدثین أبو عبد الله محمد بن عبد الله محمد بن حمدویه بن نعیم الضبی الطهمانی النیسابوری... وکان إمام عصره فی الحدیث العارف به حق معرفته صالحا ثقة.

حاکم، حافظ بزرگ و پیشوای محدثان است... او در زمان خود پیشوای علم حدیث و آن چنان که شایسته بود‌، با علم حدیث آشنایی داشت، درستکار و قابل اعتماد بود.

السیوطی، جلال الدین عبد الرحمن بن أبی بکر (متوفای۹۱۱هـ)، طبقات الحفاظ، ج ۱، ص۴۱۰ ـ ۴۱۱، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولی، ۱۴۰۳هـ.

أبو اسحاق شیرازی، حاکم را این گونه معرفی می‌کند: هو أبو عبد الله محمد بن عبد الله بن محمد النیسابوری المعروف بالحاکم صاحب المستدرک وتاریخ نیسابور وفضایل الشافعی وکان فقیها حافظا ثقة علیا لکنه یفضل علی بن أبی طالب علی عثمان رضی الله عنهما انتهت إلیه ریاسة أهل الحدیث طلب العلم فی صغره ورحل إلی الحجاز والعراق مرتین وروی عن خلایق عظیمة قال الأسنوی ویزید علی الفیء شیخ وتفقه علی أبی الولید النیسابوری وأبی علی بن أبی هریرة وأبی سهل الصعلوکی وانتفع به أیمة کثیرون منهم البیهقی قال عبد الغافر کان الحاکم إمام أهل الحدیث فی عصره وبیته بیت الصلاح والورع واختص بصحبته إمام وقته أبی بکر الصیغی وکان یراجع الحاکم فی الجرح والتعدیل.

محمد بن عبد الله... نیشابوری مشهور به حاکم صاحب کتاب المستدرک، تاریخ نیشابور و فضایل شافعی، فقیه، حافظ، قابل اعتماد و بلند مرتبه بود؛ وی علی بن أبی طالب را از عثمان برتر می‌دانست. ریاست اهل حدیث به او می‌رسد. تحصیل دانش را از کودکی آغاز و دو بار به حجاز و عراق مسافرت کرد. از افراد زیادی روایت نقل کرده است... و بزرگان زیادی؛ از جمله بیهقی از او کسب دانش کرده‌اند. عبد الغافر می‌گوید: حاکم پیشوای اهل حدیث در زمان خود بود و خانه او خانه درستکاری و پرهیزگاری بود، أبو بکر صیغی که پیشوای زمان خود بود، همواره در کنار حاکم بود و در جرح و تعدیل روات به او مراجعه می‌کرد.

الشیرازی، إبراهیم بن علی بن یوسف أبو إسحاق (متوفای۴۷۶هـ)، طبقات الفقهاء، ج ۱، ص ۲۲۲، تحقیق: خلیل المیس، ناشر: دار القلم - بیروت.

ابن خلکان می‌نویسد: الحاکم النیسابوری الحافظ المعروف بابن البیع إمام أهل الحدیث فی عصره والمؤلف فیه الکتب التی لم یسبق إلی مثلها کان عالما عارفا واسع العلم.

حاکم نیشابوری حافظ (کسی که بیش از صد هزار حدیث حفظ است) مشهور به ابن البیع، پیشوای اهل حدیث در زمان خود بود و کتاب‌هایی در علم حدیث نوشت که کسی پیش از او همانندش را ننوشته بود، او دانشمند، عارف و دارای دانش بسیار بود.

إبن خلکان، أبو العباس شمس الدین أحمد بن محمد بن أبی بکر (متوفای۶۸۱هـ)، وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، ج ۴، ص ۲۸۰، تحقیق: احسان عباس، ناشر: دار الثقافة - لبنان.

أبو الفداء در تاریخش می‌نویسد: وفیها توفی الحافظ محمد بن عبد الله بن محمد بن حمدویه بن نعیم الضبی الطهمانی، المعروف بالحاکم النیسابوری إِمام أهل الحدیث فی عصره، والمؤلف فیه الکتب التی لم یسبق إِلی مثلها، سافر فی طلب الحدیث، وبلغت عدة شیوخه نحو ألفین، وصنف عدة مصنفات....

در آن سال (۴۵۵هـ) حافظ محمد بن عبد الله... مشهور به حاکم نیشابوری از دنیا رفت، او پیشوای اهل حدیث در زمان خود بود و کتاب‌هایی در علم حدیث نوشت که کسی همانند آن‌ها را پیش از او ننوشته بود، برای یادگیری حدیث مسافرت می‌کرد، اساتید او نزدیک به دو هزار نفر بودند، کتاب‌های بسیاری نوشت....

أبو الفداء عماد الدین إسماعیل بن علی (متوفای۷۳۲هـ)، المختصر فی أخبار البشر، ج ۱، ص ۲۴۷.

با توجه به جایگاهی که حاکم نیشابوری در میان علمای اهل سنت دارد، اگر غیر از سخن و اعتراف او به تواتر ولادت امیر مؤمنان علیه السلام، هیچ دلیل دیگری وجود نداشت، برای حق جویان کفایت می‌کرد، ولی بازهم جهت تاکید و تقویت موضوع سخنان و اعترافات دیگر علمای اهل سنت را نیز مطرح می‌کنیم.

۲. شاه ولی الله دهلوی (متوفای ۱۱۷۶هـ)

وی در کتاب ازالة الخفاء عن خلافة الخلفاء در مناقب امیر مؤمنان علیه السلام می‌نویسد: و از مناقب وی رضی الله عنه که در حین ولادت او ظاهر شد یکی آن است که در جوف کعبه معظمه تولد یافت.

دهلوی، شاه ولی الله مشهور به محدث هند (متوفای ۱۱۸۰هـ)، إزالة الخفاء عن خلافة الخلفاء، ج ۴، باب: اما مآثر امیرالمؤمنین وامام اشجعین اسد الله الغالب علی بن ابی طالب رضی الله عنه، تصحیح و مراجعه: سید جمال الدین هروی.

ترجمه دهلوی: عظیم آبادی در باره او و کتابش می‌نویسد: وقد بسط الکلام فیما یتعلق بالخلافة الذی لا مزید علیه الشیخ الأجل المحدث ولی الله الدهلوی فی إزالة الخفاء عن خلافة الخلفاء وهو کتاب لم یؤلف مثله فی هذا الباب.

شیخ بزرگوار، محدث ولی الله دهلوی در کتاب ازالة الخفاء عن خلافة‌ الخلفا به صورت گسترده سخن گفته است که بیش از آنچه او گفته نمی‌توان در این باره سخن گفت. این کتابی است که همانند آن در این باره نوشته نشده است.

العظیم آبادی، محمد شمس الحق (متوفای۱۳۲۹هـ)، عون المعبود شرح سنن أبی داود، ج ۱۲، ص ۲۵۳، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الثانیة، ۱۹۹۵م.

جمال الدین قاسمی همواره در هنگام نقل سخن دهلوی از او با عناوین «الإمام، العارف، الکبیر، العلامه و... » یاد می‌کند.

قال الإمام العارف الکبیر الشیخ أحمد المعروف بشاه ولی الله الدهلوی قدس الله سره فی کتابه «حجة الله البالغة» قال الإمام العلامة ولی الله الدهلوی فی «الحجة البالغة».

القاسمی، محمد جمال الدین (متوفای۱۳۳۲هـ)، قواعد التحدیث من فنون مصطلح الحدیث، ج ۱، ص ۲۳۹ و ج ۱ ص ۳۲۳، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولی، ۱۳۹۹هـ - ۱۹۷۹م.

الکوکب الدیار الهندیة الشاه ولی الله أحمد بن عبد الرحیم الدهلوی الهندی رحمة الله المولود سنة ۱۱۱۰ والمتوفی بدهلی سنة ۱۱۷۶ کان هذا الرجل من أفراد المتأخرین علما وعملا وشهرة أحیا الله به وبأولاده وأولاد بنته وتلامیذهم الحدیث والسنة بالهند بعد مواتهما وعلی کتبه وأسانیده المدار فی تلک الدیار.

ستاره درخشان سرزمین هند، شاه ولی الله دهلوی هندی، در سال ۱۱۱۰ متولد و در سال ۱۱۷۶ در دهلی از دنیا رفت. این مرد از علمای متأخر است که در علم و عمل و شهرت داشت، خداوند به وسیله او، فرزندان و نوادگان دختری و شاگردانش، علم حدیث را در سرزمین هند احیاء کرد، بر کتاب‌ها و اسناد او این دیار می‌چرخید.

الکتانی، عبد الحی بن عبد الکبیر (متوفای۱۳۸۳هـ)، فهرس الفهارس والأثبات ومعجم المعاجم والمسلسلات، ج ۱، ص ۱۷۸، تحقیق: د. إحسان عباس، ناشر: دار العربی الاسلامی - بیروت/ لبنان، الطبعة: الثانیة، ۱۴۰۲هـ۱۹۸۲م.

۳. سبط ابن جوزی(متوفای ۶۵۴هـ)

وروی أن فاطمة بنت أسد کانت تطوف بالبیت وهی حامل بعلی (علیه السلام) فضربها الطلق ففتح لها باب الکعبة فدخلت فوضتعه فیها.

روایت شده است که فاطمه بنت أسد، در حالی که باردار بود، خانه خدا را طواف می‌کرد، درد زایمان او را فراگرفت، در خانه کعبه به روی او باز شد، پس داخل خانه کعبه شد و فرزندش را به دنیا آ‌ورد.

سبط بن الجوزی الحنفی، شمس الدین أبوالمظفر یوسف بن فرغلی بن عبد الله البغدادی، تذکرة الخواص، ص ۲۰، ناشر: مؤسسة أهل البیت ـ بیروت، ۱۴۰۱هـ ـ ۱۹۸۱م.

ترجمه سبط بن جوزی: شمس الدین ذهبی در باره او می‌گوید: یوسف بن قُزْغْلی بن عبد الله. الإمام، الواعظ، المؤرخ شمس الدین، أبو المظفر الترکی، ثم البغدادی العونی الحنفی. سِبْط الإمام جمال الدین أبی الفرج ابن الجوزی؛ نزیل دمشق. وُلِد سنة إحدی وثمانین وخمسمایة... وکان إماما، فقیها، واعظا، وحیدا فی الوعظ، علاّمةً فی التاریخ والسیر، وافر الحرمة، محبباً إلی الناس... ودرّس بالشبلیة مدة، و بالمدرسة البدریة التی قبالة الشبلیة. وکان فاضلا عالما، ظریفا، منقطعا، منکرا، علی أرباب الدول ما هم علیه من المنکرات، متواضعا صاحب قبول تام.

یوسف بن قُزعلی حنفی، پیشوا، فقیه، تاریخ دان و در سخنوری یگانه بود، در دانش تاریخ و سرگذشت‌ها‌ علامه و در نزد مردم بسیار قابل احترام و محبوب بود. مدتی در شبلیه و مدرسه بدریه تدریس می‌کرد، او فاضل، دانشمند و نکته سنج بود و با دولتمردانی که کارهای ناپسندی می‌کردند مخالفت می‌کرد متواضع و فروتن بود و همگان او را قبول داشتند.

الذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد بن عثمان بن قایماز، تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، ج ۴۸، ص ۱۸۳، تحقیق: د. عمر عبد السلام تدمری، ناشر: دار الکتاب العربی - لبنان/ بیروت، الطبعة: الأولی، ۱۴۰۷هـ - ۱۹۸۷م.

أبو محمد یافعی (متوفای۷۶۸هـ) در باره او می‌نویسد: العلامة الواعظ المورخ شمس الدین أبو المظفر یوسف الترکی ثم البغدادی المعروف بابن الحوزی سبط الشیخ جمال الدین أبی الفرج ابن الجوزی أسمعه جده منه ومن جماعة وقدم دمشق سنة بضع وست مایة فوعظ بها وحصل له القبول العظیم للطف شمایله وعذوبة وعظه.

سخنور بود ودانش فراوان داشت و آگاه به سر گذشتها بود، در شهر دمشق مردم را موعظه می‌کرد و چون چهره و سخنش جذاب بود، مورد قبول و پذیرش عموم قرار گرفت....

الیافعی، أبو محمد عبد الله بن أسعد بن علی بن سلیمان، مرآة الجنان وعبرة الیقظان، ج ۴، ص ۱۳۶، ناشر: دار الکتاب الإسلامی - القاهرة - ۱۴۱۳هـ - ۱۹۹۳م.

قطب الدین الیونینی (متوفای۷۲۶هـ) در باره او می‌نویسد: وکان أوحد زمانه فی الوعظ حسن الإیراد ترق لرؤیته القلوب وتذرف لسماع کلامه العیون وتفرد بهذا الفن وحصل له فیه القبول التام وفاق فیه من عاصره وکثیراً ممن تقدمه حتی أنه کان یتکلم فی المجلس الکلمات الیسیرة المعدودة أو ینشد البیت الواحد من الشعر فیحصل لأهل المجلس من الخشوع والاضطراب والبکاء ما لا مزید علیه فیقتصر علی ذلک القدر الیسیر وینزل فکانت مجالسه نزهة القلوب و الأبصار یحضرها الصلحاء والعلماء والملوک والأمراء والوزراء وغیرهم ولا یخلو المجلس من جماعة یتوبون ویرجعون إلی الله تعالی.

در وعظ و سخنرانی در زمان خودش منحصر به فرد بود، با دیدنش رقت قلب برای بیننده ایجاد می‌شد و با شنیدن سخنش اشک‌ها جاری می‌شد، مورد قبول عموم بود، گاهی در مجلسی کلماتی اندک و یا شعری می‌خواند همه حاضران را به گریه می‌انداخت. در مجلس وی همواره دانشمندان و امیران و وزیران و غیر آنان حضور می‌یافتند، و هیچگاه نمی‌شد که بدون توبه کسی از مجلسش خارج شود.

الیونینی، قطب الدین أبو الفتح موسی بن محمد، ذیل مرآة الزمان، ج ۱، ص ۱۵.

العکری الحنبلی (متوفای۱۰۸۹هـ) در باره او می‌نویسد: سبط ابن الجوزی العلامة الواعظ المؤرخ شمس الدین أبو المظفر یوسف بن فرغلی الترکی ثم البغدادی الهبیری الحنفی سبط الشیخ أبی الفرج بن الجوزی أسمعه جده منه ومن ابن کلیب وجماعة وقدم دمشق سنة بضع وستمایة فوعظ بها وحصل له القبول العظیم للطف شمایله وعذوبة وعظه... ولو لم یکن له إلا کتابه مرآة الزمان لکفاه شرفا.

العکری الحنبلی، عبد الحی بن أحمد بن محمد، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، ج ۵، ص ۲۶۶، تحقیق: عبد القادر الأرنؤوط، محمود الأرناؤوط، ناشر: دار بن کثیر - دمشق، الطبعة الأولی، ۱۴۰۶هـ.

۴. مسعودی (متوفای۳۴۶هـ)

علی بن الحسین مسعودی، مورخ و ادیب مشهور شافعی مذهب در باره ولادت امیر مؤمنان علیه السلام در خانه کعبه می‌فرماید: وکان مولده فی الکَعبة.

محل تولد علی علیه السلام، خانه کعبه است. المسعودی، أبو الحسن علی بن الحسین بن علی (متوفای۳۴۶هـ)، مروج الذهب، ج ۱، ص ۳۱۳.

ترجمه مسعودی: یاقوت حموی او را از ادبا و از نوادگان عبد الله بن مسعود، صحابی مشهور رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم می‌داند: علی بن الحسین بن علی المسعودی المؤرخ أبو الحسن من ولد عبد الله بن مسعود صاحب النبی صلی الله علیه.

الحموی، أبو عبد الله یاقوت بن عبد الله الرومی (متوفای۶۲۶هـ)، معجم الأدباء أو إرشاد الأریب إلی معرفة الأدیب، ج ۴، ص ۴۸، رقم: ۵۶۷، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولی، ۱۴۱۱ هـ - ۱۹۹۱م.

تاج الدین سبکی نام مسعودی را در زمره علمای شافعی آورده و او را مورخ، صاحب فتوا و علامه می‌داند: علی بن الحسین بن علی المسعودی صاحب التواریخ کتاب مروج الذهب فی أخبار الدنیا وکتاب ذخایر العلوم وکتاب الاستذکار لما مر من الأعصار وکتاب التاریخ فی أخبار الأمم وکتاب أخبار الخوارج وکتاب المقالات فی أصول الدیانات وکتاب الرسایل وغیر ذلک. قیل إنه من ذریة عبد الله بن مسعود رضی الله عنه أصله من بغداد وأقام بها زمانا وبمصر أکثر وکان أخباریا مفتیا علامة صاحب ملح وغرایب.

علی بن الحسین المسعودی، صاحب کتاب‌های تاریخی مروج الذهب... و دیگر کتاب‌ها است. گفته شده که او از فرزندان عبد الله بن مسعود بوده است، اصالتاً‌ اهل بغداد و زمانی در آن جا و بیشتر در مصر ساکن بوده، او اخباری، دارای فتوا، دانشمند و... بود.

السبکی، تاج الدین بن علی بن عبد الکافی (متوفای۷۷۱هـ)، طبقات الشافعیة الکبری، ج ۳، ص ۴۵۶، تحقیق: د. محمود محمد الطناحی د.عبد الفتاح محمد الحلو، ناشر: هجر للطباعة والنشر والتوزیع - ۱۴۱۳هـ، الطبعة: الثانیة.

و علیمی حنبلی در باره او می‌نویسد: علی بن الحسین بن علی أبو الحسن المسعودی من أعلام التاریخ ومن مشاهیر الرحالین ومن الباحثین المقدرین من أهل بغداد أقام بمصر وتوفی فیها عام ۳۴۶ ه له مؤلفات عدیدة منها مروج الذهب وأخبار الزمان وغیر ذلک من المؤلفات القیمة.

علی بن الحسین المسعودی، از بزرگان تاریخ و از مشهورترین کسانی است که برای جمع آوری حدیث مسافرت می‌کرد... کتاب‌های متعددی نوشت که از جمله آن‌ها مروج الذهب و اخبار الزمان و کتاب‌های با ارزش دیگری است.

العلیمی، مجیر الدین الحنبلی (متوفای۹۲۷هـ)، الأنس الجلیل بتاریخ القدس والخلیل، ج ۱، ص ۱۱، تحقیق: عدنان یونس عبد المجید نباتة، ناشر: مکتبة دندیس - عمان - ۱۴۲۰هـ- ۱۹۹۹م.

عکری حنبلی در باره مسعودی می‌نویسد: وفیها المسعودی المؤرخ صاحب مروج الذهب وهو أبو الحسن علی بن أبی الحسن رحل وطوف فی البلاد وحقق من التاریخ مالم یحققه غیره وصنف فی أصول الدین وغیرها من الفنون.

در آن سال (۳۴۵هـ) مسعودی مورخ، صاحب کتاب مروج الذهب ازدنیا رفت. او أبو الحسن علی بن أبی الحس بود، به شهرهای گوناگون مسافرت می‌کرد، آن قدر که او در تاریخ تحقیق کرده دیگران تحقیق نکرده‌‌اند، در اصول دین و دیگر علوم کتاب نوشته‌ است.

العکری الحنبلی، عبد الحی بن أحمد بن محمد (متوفای۱۰۸۹هـ)، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، ج ۲، ص ۳۷۱، تحقیق: عبد القادر الأرنؤوط، محمود الأرناؤوط، ناشر: دار بن کثیر - دمشق، الطبعة: الأولی، ۱۴۰۶هـ.

۵. گنجی شافعی (متوفای ۶۵۸هـ)

گنجی شافعی در کفایة‌ الطالب می‌نویسد: «ولد أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب بمکة فی بیت الله الحرام لیلة الجمعة لثلاث عشرة لیلة خلت من رجب سنة ثلاثین من عام الفیل ولم یولد قبله ولا بعده مولود فی بیت الله الحرام سواه إکراما له بذلک، وإجلالا لمحله فی التعظیم.

امیر مؤمنان علیه السلام شب جمعه سیزده رجب، سال سیم بعد از واقعه عام الفیل در داخل خانه خدا به دنیا آمد. کسی پیش از آن حضرت و بعد از آن در داخل خانه کعبه به دنیا نیامده است و این از فضایل اختصاصی آن حضرت است که خداوند به جهت بزرگداشت مقام او عطا کرده است.

الگنجی الشافعی، أبی عبد الله محمد بن یوسف بن محمد القرشی، کفایة‌ الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب، ص۴۰۷، الباب السابع فی مولده علیه السلام، ناشر: دار أحیاء تراث اهل البیت (علیه السلام)، طهران، الطبعة‌ الثالثة، ۱۴۰۴هـ، ۱۳۶۲ ش.

ترجمه گنجی شافعی: ابن خلکان در ترجمه او می‌نویسد: الفخر الکنجی محمد بن یوسف بن محمد بن الفخر الکنجی نزیل دمشق عنی بالحدیث وسمع ورحل وحصل کان إماما محدثا.

محمد بن یوسف گنجی... ساکن دمشق بود، به علم حدیث اعتنا می‌کرد، برای یادگیری آن از دیگران می‌شنید، و برای دانش بیشتر مسافرت می‌کرد، او پیشوا و محدث بود.

الصفدی، صلاح الدین خلیل بن أیبک (متوفای۷۶۴هـ)، الوافی بالوفیات، ج ۵، ص ۱۴۸، تحقیق: أحمد الأرناؤوط وترکی مصطفی، ناشر: دار إحیاء التراث - بیروت - ۱۴۲۰هـ- ۲۰۰۰م.

یونینی نیز او را این گونه معرفی می‌کند: الفخر محمد بن یوسف الکنجی کان رجلاً فاضلاً أدیباً وله نظم حسن. محمد بن یوسف گنجی، مردی دانشمند و ادیب بود و شعرهای زیبایی می‌سرود.

الیونینی، قطب الدین أبو الفتح موسی بن محمد (متوفای۷۲۶ هـ)، ذیل مرآة الزمان، ج ۱، ص ۱۴۸.

حاجی خلیفه، او را «الشیخ الحافظ» معرفی می‌کند: کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب للشیخ الحافظ أبی عبد الله محمد بن یوسف بن محمد الکنجی الشافعی.

کفایة الطالب در مناقب علی بن أبی طالب، نوشته شیخ و حافظ (کسی که بیش از صد هزار حدیث حفظ است) أبو عبد الله محمد بن یوسف گنجی شافعی است.

حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله القسطنطینی الرومی الحنفی (متوفای۱۰۶۷هـ)، کشف الظنون عن أسامی الکتب والفنون، ج ۲، ص ۱۴۹۷، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت – ۱۴۱۳هـ - ۱۹۹۲م.

۶. ابن صباغ المالکی (۸۵۵ هـ)

ابن صباغ مالکی در الفصول المهمة می‌نویسد: ولد علی (علیه السلام) بمکة المشرفة بداخل البیت الحرام فی یوم الجمعة الثالث عشر من شهر الله الأصم رجب الفرد سنة ثلاثین من عام الفیل قبل الهجرة بثلاث وعشرین سنة، وقیل بخمس وعشرین، وقبل المبعث باثنی عشرة سنة، وقیل بعشر سنین. ولم یولد فی البیت الحرام قبله أحد سواه، وهی فضیلة خصه الله تعالی بها إجلالا له وإعلاء لمرتبته وإظهارا لتکرمته.

علی علیه السلام در مکه مشرفه در داخل بیت الحرام (کعبه) در روز جمعه سیزدهم ماه خدا یعنی ماه رجب سال سی ام عام الفیل و بیست و سه سال پیش از هجرت به دنیا آمد... پیش از او هیچ کس در کعبه متولد نشد، و این فضیلتی است که خداوند به جهت بزرگداشت و بالا بردن مقام و اظهار کرامت او مخصوص حضرتش گردانیده است.

ابن الصباغ، علی بن محمد بن أحمد المالکی المکی (متوفای۸۵۵ هـ) الفصول المهمة فی معرفة الأیمة، ج ۱، ص ۱۷۱، تحقیق: سامی الغریری، ناشر: دار الحدیث للطباعة والنشر ـ قم، الطبعة: الأولی، ۱۴۲۲هـ.

ترجمه ابن صباغ: علامه قندوزی در ینابیع المودة، در مقدمه و پیش از نقل سخنی از وی او را این چنین می‌ستاید: وقال الشیخ المحدث الفقیه نور الدین علی بن محمد المالکی فی کتابه: الفصول المهمة....

القندوزی الحنفی، الشیخ سلیمان بن إبراهیم (متوفای۱۲۹۴هـ)، ینابیع المودة لذوی القربی، ج ۳ ص ۳۴۸، تحقیق سید علی جمال أشرف الحسینی، ناشر: دار الأسوة للطباعة والنشر، الطبعة: الأولی، ۱۴۱۶هـ.

سخاوی که از شاگردان او است، از استادش با این تعابیر یاد می‌کند: علی بن محمد بن أحمد بن عبد الله نور الدین الأسفاقسی الغزی الأصل المکی المالکی ویعرف بابن الصباغ. ولد من ذ الحجة سنة أربع وأربعین وثمانین وسبعمایة ونشأ بها فحفظ القرآن والرسالة فی الفقه ابن مالک وعرضهما علی الشریف الرحمن الفاسی وعبد الوهاب بن العفیف الیافعی والجمال ابن ظهیر وقربیه أبی السعود النووی وعلی بن محمد بن أبی بکر الشیبی ومحمد ابن سلیمان بن أبی بکر البکری، وأجاز له وأخذ فی الفقه عن أولهم والنحو عن الجلال عبد الواحد المرشدی وسمع علی الزین المراغی سداسیات الرازی وکتب بخط الحسن وباشر الشهادة مع إشراف علی نفسه لکنه کان ساکنا مع القول بأنه تاب وله مؤلفات منها الفصول المهمة لمعرفة الأیمة وهم اثنا عشر والعبر فیمن شفه النظر، أجاز لی. ومات فی ذی القعدة وخمسین ودفن بالمعلاة سامحه الله وإیانا.

علی بن محمد بن احمد... اصالتاً اهل غزه، مالکی مذهب و مشهور به ابن صباغ بود. در مکه رشد کرد و بزرگ شد، قرآن را حافظ بود و رساله ای در فقه ابن مالک نوشت را بر شریف الرحمن فاسی و... عرضه کرد...

کتاب‌های زیادی؛ از جمله الفصول المهمة لمعرفة‌ الائمه را نوشته است.

السخاوی، شمس الدین محمد بن عبد الرحمن (متوفای۹۰۲هـ)، الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، ج ۵، ص ۲۸۳، ناشر: منشورات دار مکتبة الحیاة – بیروت.

اسماعیل باشا درباره او می‌نویسد: ابن الصباغ: علی بن محمد بن أحمد الصباغ نور الدین المکی المالکی السفاقسی الأصل المتوفی سنة ۸۵۵ خمسین وخمسمایة له العبر فیمن سفه النظر. الفصول المهمة فی معرفة الأیمة وفضلهم ومعرفة أولادهم ونسلهم.

ابن صباغ، علی بن محمد... مالکی مذهب و اصالتا اهل سفاقس بود،‌ در سال ۸۵۵ از دنیا رفت و کتاب‌های «العبر فیمن سفه النظر» و «الفصول المهمه فی معرفة الائمه» از نوشته‌های او است.

البغدادی، إسماعیل باشا (متوفای۱۳۳۹هـ)، هدیة العارفین أسماء المؤلفین وآثار المصنفین، ج ۵، ص ۷۳۲، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت – ۱۴۱۳هـ - ۱۹۹۲م.

۷. حلبی (متوفای۱۰۴۴هـ)

علی بن برهان الدین حلبی، صاحب کتاب مشهور سیره حلبی،‌ بعد از سخنی طولانی در باره علی علیه السلام، به ولادت آن حضرت در داخل خانه کعبه استدلال می‌کند: لأنه ولد فی الکعبة وعمره (یعنی النبی) (صلی الله علیه و آله و سلم) ثلاثون سنة. زیرا آن حضرت در داخل خانه کعبه متولد شد و عمر رسول خدا در آن روز سی سال بود.

الحلبی، علی بن برهان الدین (متوفای۱۰۴۴هـ)، السیرة الحلبیة فی سیرة الأمین المأمون، ج ۱، ص ۲۲۶، ناشر: دار المعرفة - بیروت – ۱۴۰۰هـ.

آنچه ملاحظه نمودید اندکی است از اعترافات و سخنان ارباب حدیث و دانش بود، و برای اطلاع بیشتر در این باره به کتاب شریف الغدیر، ج ۶ و شرح احقاق الحق، ج۱۷ مراجعه فرمایید.

آیا حکیم بن حزام در خانه کعبه متولد شده است؟

طبق اعتقاد شیعه و نیز برخی از علمای اهل سنت؛ همانند ابن صباغ مالکی و گنجی شافعی، هیچ کس غیر از امیر مؤمنان علیه السلام در داخل خانه کعبه به دنیا نیامده است و این فضیلت بزرگ از امتیازات ویژه آن حضرت است؛ اما متأسفانه تحریف گران تاریخ و دشمنان امیر مؤمنان علیه السلام این ویژگی را نیز همانند دیگر فضایل آن حضرت یا از اساس منکر شده‌ و یا کسان دیگری را در آن شریک و سهیم کرده‌اند.

شاید بتوان ادعا کرد که کمتر فضیلتی از فضایل اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه وآله مانده است که از دستبرد این تحریف‌گران به دور مانده باشد و آن‌ها به نحوی آن را زیر سؤال نبرده باشند. یکی از این موارد ولادت آن حضرت در خانه کعبه است که ادعا شده است غیر از امیر مؤمنان علیه السلام، حکیم بن حزام نیز در خانه کعبه متولد شده است.

نخستین کسی که این مطلب را نقل کرده، زبیر بن بکار متوفای ۲۵۶هـ است و قبل از او در هیچ کتابی از کتاب‌های اهل سنت نقل نشده و بعد از او نیز هر کس نقل کرده، از زبیر بن بکار است.

وی در جمهرة نسب قریش می‌نویسد: حدثنا الزبیر قال وحدثنی مصعب بن عثمان قال: دخلت أم حکیم ابن حزام الکعبة مع نسوة من قریش، وهی حامل بحکیم بن حزام، فضربها المخاض فی الکعبة، فأتیت بنطح حیث أعجلها الولاد، فولدت حکیم بن حزام فی الکعبة علی النطح.

مادر حکیم بن حزام به همراه زنانی از قریش وارد کعبه شدند، او که باردار بود ناگهان درد زایمان او را فراگرفت و فرزندش را به دنیا آورد. الزبیر بن بکار بن عبد الله (متوفای۲۵۶هـ) جمهرة نسب قریش وأخبارها، ج ۱، ص ۷۷، زبیر بن بکار این روایت را از مصعب بن عثمان بن مصعب بن عروة بن الزبیر بن العوام نقل می‌کند که مبتلا به چند اشکال است:

اولاً: مصعب بن عثمان مجهول است و در هیچ یک از کتاب‌های رجالی نامی از او برده نشده است؛

ثانیاً: روایت مرسل است؛ چرا که مصعب بن عثمان، ده‌ها سال بعد از این قضیه به دنیا آمده است، چگونه می‌تواند از این قضیه خبر دهد؟

ثالثاً: این روایت از ساخته‌های خاندان زبیر و به ویژه زبیر بن بکار است که به خاطر دشمنی با خاندان اهل بیت علیهم السلام افسانه‌های بسیاری ساخته‌‌اند که از جمله آن‌ها همین قضیه است. این مطلب را نیز به خاطر زیر سؤال بردن فضایل اختصاصی امیر مؤمنان علیه السلام جعل کرده‌اند.

از طرف دیگر حکیم بن حزام با خاندان زبیر پسر عمو هستند؛ چرا که حکیم بن حزام بن خویلد بن أسد بن عبد العزی و خاندان زبیر نیز به اسد بن عبد العزی می‌رسند. این احتمال وجود دارد که خاندان زبیر به خاطر دوستی عمو زاده خود، این مطلب را جعل کرده باشند