آیت الله سید احمد خوانساری
آیت الله سید احمد خوانساری
آیت الله سید احمد خوانساری
مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید احمد خوانساری، در هجدهم محرم سال 1309 هجری قمری در شهر خوانسار به دنیا آمد. پدرش آیت الله سید یوسف از علمای مشهور آن دیار و امام جمعه خوانسار بود.
مقام علمی
سید احمد دوران کودکی را در خوانسار سپری کرد و با آغاز نوجوانی علاقه به تحصیل علوم دینیه در او نمایان شد، لذا مشغول تحصیل در علوم حوزوی شد و تا پایان سطح را در خوانسار گذراند و در شانزده سالگی برای ادامه تحصیل به شهر اصفهان کوچ کرد و بعد از مدتی کوتاه، در هجده سالگی برای کسب فیض از بزرگان فقه و اصول و رجال، عازم نجف اشرف شد. این عالم با عمل، پس از شش سال به ایران بازگشت و در حوزه سلطانآباد اراک که به همت آیتالله العظمی حایری تأسیس شده بود، مدت هفتسال به تحصیل و تدریس پرداخت.
اساتید این مرجع بزرگ در ایران و عراق عبارتند از: آیت اللّه حاج سید محمد حسن، آیتاللّه حاج سید علیاکبرخوانساری، مرحوم حاج میرمحمدصادق مدرس، آخوند ملا عبدالکریم گزی، میرزا محمدعلی تویسرکانی، مرحوم آخوند خراسانی، صاحب عروة، آیتاللّه آقا ضیا عراقی، شیخ الشریعه اصفهانی، علامه نایینی، سید ابوتراب خوانساری، میرزا علیاکبر حکیم یزدی، محمدحسن ریاضی و حاج شیخ عبدالکریم حایری.
شاگردان این مدرس بزرگ نیز همگی از بزرگان حوزه به شمار میروند که برخی از آن عزیزان عبارتند از، حضرات آیات: امام موسی صدر، شهید مطهری، حسینعلی منتظری، جلال طاهر شمس، ستوده، شیخ علیپناه اشتهاردی، سید محمدباقر سلطانی، سید محمدباقر ابطحی، سید محمدعلی ابطحی، سید رضا صدر، سید عبدالله شبستری، سید رضی شیرازی، مجتهدی، محمود انصاری، محمدتقی شریعتمداری، حسن خسروشاهی و میرزا هادی.
آثار و تألیفاتی که از آیتالله العظمی خوانساری به جای مانده است، همگی از کتب ارزشمند حوزه علمیه بهشمار میرود که به برخی از این تألیفات اشاره خواهیم داشت: - جامعالمدارک در شرح کتاب مختصرالنافع که یک دوره فقه استدلالی است که به صورت شرح بر مختصرالنافع محقق حلی میباشد. عقایدالحقه: یک دوره اصول دین استدلالی است. حاشیه بر عروقالوثقی. مناسک حج. توضیحالمسایل. کتاب طهارت. کتاب صلوة و بسیار کتب دیگر.
سکونت در قم و تهران
بعد از آن که آیت اللّه حایری در سال 1340 قمری بنا به دعوت حوزه علمیه قم، در آن شهر اقامت گزید، مردم اراک از محضر ایشان درخواست نمودند که مرحوم خوانساری به جای ایشان در اراک باقی بماند.
پس از مدتی اقامت در اراک به گوش مرحوم خوانساری رسید که آیت الله حایری گفته است:"ما میخواستیم آقای سید احمدخوانساری، اعلم علمای شیعه باشد، ولکن ایشان قناعت کردند که اعلم علمای اراک باشند."که مرحوم خوانساری به محض شنیدن این موضوع به قم مهاجرت و در این شهر اقامت کردند.
پس از دو ماه از ورود ایشان، آیتاللّه حایری اقامت نماز جماعت در مدرسه فیضیه را به ایشان واگذار کردند و در اولین جلسه جماعت، خود شخصاً شرکت نموده و نماز خود را به ایشان اقتدا کردند.
بعد مدت مدیدی و پس از درگذشت امام جماعت مسجد سیدعزیزاللّه تهران در سال 1370 قمری جمعی از اهالی تهران از مرجع بزرگ آیت اللّه العظمی بروجردی تقاضا کردند که شخصیت والایی را به تهران اعزام نمایند تا در مسجد حاج سید عزیز اللّه اقامه جماعت نموده و به امور دینی مردم و حل و فصل مسائل مباشرت نماید، که مرحوم بروجردی شخص آیت اللّه خوانساری را که از نظر زهد، تقوا و مبارزه با هوای نفس مشهور عام و خاص بودند، به تهران اعزام کردند.
مرحوم آیت الله العظمی خوانساری تا آخر عمر در این مسجد و در تهران به اقامه نماز جماعت و تدریس خارج فقه و اصول و رفع نیازهای مردم مؤمن پرداخت.
مرجعیت
مرحوم آیت الله خوانساری همواره در علوم دینی و مباحث فقهی و اصولی از بزرگان کشور محسوب میشد، ولی تا وقتی که مرحوم آیتالله بروجردی در قید حیات بودند هیچ گاه داعیه مرجعیت در خود ایجاد نکردند حتی پس از درگذشت آیت اللّه العظمی بروجردی نیز همواره از این امر خطیر دوری میگزیدند.
ولی بعد از فوت مرحوم بروجردی بنا به درخواست جمع کثیری از مردم ایران و برخی از کشورهای مجاور، به ایشان رجوع و از رساله ایشان استفاده کردند.
در اواخر عمر بابرکتشان مرجعیت ایشان فراگیرتر گردید تا جایی که اداره مالی حوزههای علمی ایران و سایر کشورهای همجوار بیشتر بر دوش مبارک ایشان قرار داشت.
خصوصیات و کرامات مرحوم خوانساری
مرحوم خوانساری همواره مردی ساده زیست بود و با اینکه وی پرداخت شهریه طلاب تهران، مشهد، قم و نجف را بر عهده داشت هرگز در آنها تصرف نکرد و تا آخر عمر در منزلی اجارهای زندگی میکرد.
از دیگر اخلاقیات ایشان این بود که ایشان احتیاط را اصل مسلم زندگی خود قرار داده بود و احتیاط آیتالله خوانساری در امور شرعی زبانزد عام و خاص بود.
خصوصیت دیگر ایشان تواضعش بود، به طوری که هر کسی بر ایشان وارد میشد، مرحوم خوانساری با این سن کهن به احترامش میایستاد و مخصوصاً برای سادات احترامی بیشتر قایل بود.
از کرامات مرحوم خوانساری، ماجرای عمل جراحی ایشان است، که آیت الله خوانساری طبق اصول استنباطی خود معتقد بود مجتهد و مرجع تقلید هیچگاه نباید در حال بیهوشی باشد در غیر این صورت بعد از به هوش آمدن، تمام مقلدین باید دوباره نیت تقلید از او کنند. به این خاطر وقتی نیاز به عمل جراحی پیدا کرد، اجازه نداد او را بیهوش کنند. سورهای از قرآن را شروع کرد. تا سورهاش تمام شد، عمل جراحی نیز به پایان رسید بدون آنکه احساس درد در سیمای ملکوتیاش نمایان شود.
سیاست آیتالله خوانساری
مرحوم آیتالله العظمی خوانساری در شکلگیری نهضت اسلامی و ایجاد یک کشور اسلامی ایرانی همواره در تلاش بودند.
ایشان حتی به خاطر این مبارزات جراحتی نیز برداشتند و این وقتی بود که همراه دیگر علما در بازار تهران به حالت اعتراض نسبت به اعمال دستگاه حرکت مینمودند و مورد هجوم پلیس و مأموران امنیتی قرارگرفتند و مقداری از ناحیه پا جراحت برداشتند.
همچنین ایشان اطلاعیهها و اعلامیههای زیادی راجع به انقلاب اسلامی و مبارزات مردم مسلمان صادر کردهاند که به یک نمونه از آن اشاره میکنیم: ایشان به مناسبت تبعید آیتالله العظمی امام خمینی به ترکیه و توقیف برخی دیگر از بزرگان، اعلامیهای با این محتوا صادر نمود:
"...حوادث اسف آور یکی دو روز اخیر که منجر به قتل و جرح یک عده مردم بیگناه و توقیف حضرت آیت اللّه خمینی و آیت اللّه قمی و دیگر آقایان عظام شده است، موجب کمال تأثر و تاسف حقیر گردید با کمال تعجب مشاهده میشود، مسیولین امنیت کشور با نهایت گستاخی، حضرات آقایان مراجع عظام و علمای اعلام دامت برکاتهم را موافق اموری که مبانیت آنها با شرع مطهر محرز و مکرر تذکر داده شده است، جلوه میدهند. حقیر در این موقع حساس، لازم میدانم اولیا امور را متذکر سازم انجام اینگونه اعمال ضد انسانی نسبت به حضرات علمای اعلام، و قتل و جرح مردم بی پناه، نه تنها موجب رفع غایله نخواهد بود، بلکه جز تشدید امور و ایجاد تفرقه و وخامت اوضاع، اثر دیگری نخواهد داشت...."
ایشان پس از پیروزی انقلاب نیز انتقادات خیرخواهانه و تذکرات و پیشنهاداتی خیراندیشیهایی نسبت به مسیولین امور کشور داشتهاند که این امور همه نشانگر آن میباشد که ایشان در تمام موارد در پی اجرای قانون اسلام و اعتلای نام اسلام و اهل بیت(علیه السلام) بودهاند.
وفات
سرانجام مرحوم آیت الله العظمی سید احمد خوانساری پس از 96 سال عمر بابرکت، در بیست و هفتم ربیعالثانی سال 1405 هجری قمری مطابق با بیست و نهم دی سال 1363 شمسی از دنیا رفت.
مردم مسلمان تهران بعد از تشییع با عظمتی، بدن مطهرش را به قم انتقال دادند و بعد از نمازی که مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی بر ایشان خواندند، در جوار حرم حضرت معصومه(سلام الله علیها) به خاک سپردند.
در پی ارتحال این مرجع بزرگوار در کشور عزای عمومی اعلام شد و همچنین درسهای حوزههای علمیه تا یک هفته تعطیل اعلام گردید، بازار تهران نیز سه روز به خاطر این ضایعه اسفناک تعطیل شد.
منابع
کوثر، شماره نهم.
نور علم، شماره یازدهم.
مکتب اسلام، شماره یازدهم.
فقهای نامدار شیعه، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، کتابخانه آیت الله نجفی، قم.
نویسنده: سید محمد ناظمزاده قمی
ارسال نظرات